Σύγχρονα Ασκληπιεια και Βιοιατρική Τεχνολογία

Εμμ.Γ Φραγκούλης

20-10-00

Καθώς μπαίνουμε στον καινούργιο αιώνα φαίνεται να διαμορφωνεται μια νέα κατασταση με τα νοσήματα που απασχολούν τον ανθρωπο και διαμορφώνουν το επίπεδο της ανθρώπινης υγείας.Για διάφορους λόγους μια σειρά μολυσματικές ασθένειες ( διαφανεια 1) φαίνονται να εξαφανίζονται ενώ για διαφορετικούς λόγους νέες μολυσματικές σειρές εμφανίζονται (διαφάνεια 2) Εκτός ομως των μεταβολών στο φάσμα των μολυσματικών ασθενειών μια σειρά νεων ασθενειών εμφανίζονται.Οι αιτίες είναι διάφορες και οχι πάντα γνωστές μεταξύ των αιτιών χωρίς αμφιβολία περιλαμβάνονται οι μεταβολές του περιβάλλοντος οι μεταβολές της διατροφής η αυξηση του μέσου ορου ζωής αλλά και οι η αναβάθμιση των διαγνωστικών εργαλείων. Αποτέλεσμα βεβαια των παραπάνω μεταβολών είναι η αλλαγή του φάσματος των ασθενειών που επηρεάζουν την θνησιμότητα. Ετσι ενώ στις αρχές του αιώνα οι αιτίες θανάτου παρουσιάζονται στην (διαφάνεια 3^α ) στο 1997 οι αιτίες θανάτου παρουσιάζονται στην (διαφάνεια 3β) Μια απλή συγκριση των δύο αυτών διαφανειών σαφώς υποδηλώνει ότι καθως πλησιαζουμε στα τελη του αιώνα οι αιτίες θανάτου εχουν μεταβληθεί.

Η μεταβολή βέβαια αυτή αντανακλάται αμεσα στην μεταβολή του μέσου οριου ζωής του ανθρώπου. Το 1997 το οριο ζωής είχε αυξηθεί κατά 60% σε σχεση με το οριο ζωής πού υπήρχε το 1900 και ανηλθε στα 76 χρόνια

Χαρακτηριστικό των ασθενειών πού σήμερα δεσπόζουν είναι οτι οι περισσότερες από αυτές χρειάζονται πολύπλοκες τεχνολογίες για να διαγνωσθούν εγκαιρα και ακόμη πολυπλοκώτερες για να αναταχθούν η να τεθούν υπό ελεγχο

Ετσι δεν είναι καθόλου περιεργο ότι το σύστημα Υγείας και το σύστημα των τεχνολογιών βρισκονται σε μια συνεχή και πολύπλοκη αλληλεπίδραση. Βεβαια η ποιότητα της Υγειας ενός πληθυσμού εξαρτάται κατά ένα μικρό μόνο μέρος από το σϋστημα υγείας .Υπάρχουν και άλλες ομάδες προσδιοριστικών παραγόντων που το επηρεάζουν όπως είναι αυτές της ποιότητος και του τρόπου ζωής του φυσικού και κοινωνικού περιβαλλοντος οι οικονομικοί παράγοντες και τελος οι κληρονομικοί παράγοντες.

Κατά συνέπεια ο παρεμβατικός ρόλος της τεχνολογίας για την βελτιωση της υγείας θα πρεπει να κατανέμεται ορθολογικά σε οποιες από τις παραμέτρους αυτό είναι δυνατόν

Είναι γνωστό ότι στην συμφωνία του Μααστριχτ περιλαμβάνεται ένα αρθρο που αφορά την δημόσια υγεία. Με αυτόν τον τροπο δίδεται από την κοινότητα συγκεκρμενη εντολή προς τα κράτη μέλη για την διαμόρφωση των κατευθυνσεων εκεινων που είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση των αιτιών πού επιβαρύνουν την υγεία του πληθυσμού Οι κατευθυνσεις αυτές επικεντρώνονται στην προώθηση μιας σειράς μετρων για την υγεια όπως είναι

· Προώθηση της ερευνας

· Προώθηση της πληροφόρησης

· Προώθηση της Παιδείας

· Θεωρηση της προστασίας της υγείας ως συστατικό στοιχειο των αλλων κλαδικών πολιτικών της κοινότητος

Είναι βέβαιο ότι οι μελλοντικές παρεμβάσεις σε εθνικό επίπεδο στο σύστημα υγείας θα εχουν ως αφετηρία τις γενικές οδηγίες που αναφέρονται στην διαμόρφωση πλαισίου για την διαμόρφωση της υγείας του Ευρωπαίου Πολίτη αλλά θα λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπ΄οψη μια σειρά παραγοντες μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και οι παρακάτω

· Τα ιδια τα διεξοδα και αδυναμίες του υπάρχοντος συστήματος (οργανωση κόστος ποιότητα ανταγωνισμός)

· Την φθίνουσα οικονομική δυνατότητα και τις αυξανόμενες απαιτήσεις των χρηστων

· Την εξέλιξη και τον τρόπο υιοθέτησης νεων τεχνολογιών

Η ανάλυση των δυνατοτητων ορισμενων επιλεκτικά διαλεγμένων επι μέρους τεχνολογιών ,καταδεικνύει τις πιθανές μελλοντικές μεταβολές οι οποίες θα προκληθούν από την εξέλιξη των μέσων διάγνωσης και θεραπείας ,αλλά και τις δομές και διαδικασίες εργασίας των μονάδων παροχής υπηρεσιών.Οι μεταβολές όμως αυτές -έχοντας δομικό χαρακτηρα – δεν θα επιδράσουν μόνο στα επι μέρους στοιχεία και στην δομή του κόστους σε σχέση με την παραγωγή υπηρεσιών υγείας , αλλά είναι πιθανόν ταυτόχρονα να επιδράσουν στην ανακατανομή των θεμελιωδών λειτουργιών και δομών του στυστήματος υγείας και ισως την αλλαγη των ιδίων των κατηγοριών του

Μ ετην εισαγωγή π.χ των τεχνολογιών της κλωνοποίησης και της αλυσιδωτης αντιδραης πολυμεράσης εχει ηδη κατορθωθεί να δημιουργηθούν ιχνηθετες με τους οποίους είναι δυαντόν στα πλαίσια της μοριακής διαγνωστικής να εντοπισθούν συγκεκριμένες μεταλλάξεις οι οποίες ευθύνονται για συγκεκριμένες ουσιαστικές δυσλειτουργίες .Με την προβλεπόμενη μεσοπρόθεσμα πλήρη καταγραφή του γονιδιώματος (εχει ηδη κατορθωθεί η χαρτογραφηση κατά 30%) είναι ηδ ευκολο να εντοπισθούν σημειακές μεταλλάξεις. Εχει ήδη αρχίσει και αναμένεται ότι θα προχωρησει με εντατικούς ρυθμούς η δημιουργία των SNP (Single nucleotide polymorphism) χαρτών .Μεσα από την μελέτη τετοιων χαρτών και σε συνδυασμό με τις προσπαθειες αντιστοιχισης γονιδιων και πρωτεινών αναμενεται ότι θα είναι δυνατόν να προσδιορίζονται οι υποδοχείς φαρμάκων .Στην νεα εποχη λοιπόν θα εχουμε ένα καινουργιο προσανατολισμό του συστήματος υγείας προς την προληπτική διαγνωστική με στόχο την εγκαιρη παρεμβαση για την διορθωση των δυσλειτουργιών μεσω τεχνικών γονιδιακής θεραπέιας και στην εξατομικευμένη φαρμακευτική αγωγή

Ειναι λοιπόν αναμενόμενο υπό το πρίσμα των νέων γνώσεων για την ανθρώπινη ζωή και την ανάπτυξη νεων τεχνολογιών να γίνει προσπάθεια να δομηθεί ένα νέο σύστημα πού χαρακτηρίζεται

· Από μετάθεση του κέντρου βάρους από τις επεμβατικές μεθόδους σε μεθόδους πρόληψης και πρωιμης διαγνωσης

· Από τον εστιασμό στην παρακολούθηση του πληθυσμού και όχι μονο του ασθενούς

· Από την ανάγκη διεπιστημονικής προσεγγισης των θεμάτων και λειτουργίας πολυκλαδικών ομάδων

Τα βιοχημικα εργαστήρια αλλάσουν την παδοσιακη τους δομή με εκπληκτική ταχυτητα,εχωμε ήδη φύγει από την εποχη των διαφορων αναλυτων και διαφορα αλληλοσυμπληρούμενα συστήματα που βασίζονται σε διαφορετικές τεχνολογίες με εκπληκτικές ταχύτητες μπορούν να συνεργασθούν με ρομποτικά συστηματα και με την βοηθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών να μας δωσουν μια σειρα στοιχεια παρα πολύ γρήγορα και με χαμηλό κόστος. Για να δουλέψουν όμως τετοια συστήματα στο εργαστηριο εκτός από τον Βιοχημικό ή τον εργασηριακό γιατρο θα πρεπει να υπάρχει πληροφορικός και βιομηχανικός για να μπορεσει το εργαστηριο αυτό να λειτουργησει αποδοτικά

Οι τεχνικες ελαχίστης επέμβασης και ενδοσκοπικής εικόνας του ανθρωπίνου σώματος αποτελουν σημαντικές εεξελίξεις οσον αφορά την ακιβεια και ασφαλεια των επεμβάσεων και βεβαια επιδρούν στην ελαχιστοποίηση του χρόνου παραμονής του ασθενούς στο νοσοκομείο.

Η δυνατότητα μεταφοράς εικόνας και της χρήσης των πολυμέσων (multimedia) αποσυνδέει την εννοια της παρουσίας του χειρουργού και του γιατρού γενικά από τον χωρο που βρίσκεται ο ασθενής. Η μεταφορά του παραδείγματος στον χώρο του παθολόγου ή του οικογενειακού γιατρού δελιχνει αναγλυφα την επερχομενηα αλλαγή στις σχεσεις γιατρού ασθενούς

Αν και υπάρχουν προβληματισμοί σχετικά με την σκοπιμότητα και την εκταση υιοθέτησης και χρήσης των νεων τεχνολογιών –ο σημαντικώτερος εξ αυτών είναι η βέβαιη αυξηση του κόστους από τα νέα μέσα και μεθόδους- αλλά και τα κοινωνικά προβλήματα τα οποία δημιουργούνται.

Η απάντηση στους προβληματισμούς είναι είναι ότι οι επενδύσεις σε νεες τεχνολογίες και προηγμένα τεχνολογικά μέσα και προιόντα θα επιβληθούν από τις κοινωνικές πιέσεις ,αλλα θα είναι αποδοτικές μονο αν συνοδευτούν με αναδιαρθρωση και αναπροσανατολισμό του συτηματος υγείας συνολικά

Η εκρηκτική ανάπτυξη ιδιάιτερα κατά τις τελευταίες δεκαετίες της επιστημονικής γνώσης για τον ανθρωπο και των νεων τεχνολογιών δεν μπορούν παρά να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα των συστημάτων υγείας. Οι πλεον πρόσφατες από τις εφαρμογές των ανακαλύψεων και κυρίως οι σχετικές με τις μοριακές επιστήμες την πληροφορική την ηλεκτρονική και τα νεα υλικά αποτελούν ένα δυναμικό πού μπορει να ανατρέψει τις υπάρχουσες δομές και να μεταβάλλει ουσιαστικά των συστημάτων υγείας

Το ιδιο θέμα της υγείας και της αρρώστειας επανεξετάζεται κάτω από το πρίσμα των νεων αποτελεσμάτων της ερευνας και των δυνατοτήτων της της τεχνολογίας

Βεβαίως η ποιότητα και η εξελιξη της δομής ενός συστήματος υγείας εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μερος από γενικού χαρακτήρα κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές ,τροπο ζωής ,κοινωνικές αξίες ,επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης περιβάλλον

·

Είναι φανερό ότι μέσα από ένα τόσο πολύπλοκο σύστημα σχέσεων και αλληλεπιδράσεων και προκειμένου να εχωμε τα βέλτιστα δυνατά αποτελέσματα από τος σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας στην χώρα μας οι επιλογές οσον αφορά την κατεύθυνση τα κίνητρα και τις επενδύσεις σε ερευνα και ανάπτυξη τεχνολογιών στον τομέα της υγείας πρεπει να γίνεται με συντονισμένο τρόπο αντλώντας παράλληλα διδάγματα από την διεθνή εμπειρία σχετικά με το τι είναι αποτελεσματικό κατάλληλο και οικονομικό