1o
Πανελλήνιο Συνέδριο για τα Σύγχρονα
Ασκληπιεία
20 & 21/10/2000
Εισήγηση Δρακούλης
Φουντουκάκος, Γενικός Γραμματέας ΕΒΕΑ
ΘΕΜΑ: ‘Σύχγρονα Ασκληπιεία και οικονομικές διαστάσεις’
Κυρίες και
κύριοι,
Απευθυνόμενος σε ιατρικό και
τεχνοκρατικό κοινό, που έχει άμεση σχέση με την υγεία δεν νομίζω ότι οι διαφάνειες,
που προβλήθηκαν είναι κάτι νέο.
Απλώς ήθελα, να προσεγγίσω το θέμα, επί
του οποίου μου έχει ζητηθεί να εκφράσω άποψη, πώς αντιμετωπίζεται η υγεία, τις
διαστάσεις που δίνονται από τα ΜΜΕ, τη τοποθέτηση του ελληνικού λαού και τα
προβλήματα, που αντιμετωπίζει ο Έλληνας πολίτης και οι εμπλεκόμενοι φορείς περί
τη υγεία.
Με όλα αυτά τα δεδομένα δεν θα μπορούσε
να ήταν άλλα τα αποτελέσματα, τα οποία παρουσιάστηκαν, πριν από λίγες ημέρες,
στο περιοδικό «Ανάπτυξη» του ΕΒΕΑ και στην εφημερίδα «Το Βήμα».
Ι. Οι Έλληνες, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, δεν
είναι καθόλου ικανοποιημένοι από τις παρεχόμενες στη χώρα μας υπηρεσίες υγείας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης
έρευνας που διενήργησε η Eurostat (ΤΟ ΒΗΜΑ 15-10-2000) οι Έλληνες, μετά τους
Πορτογάλους που κατέχουν τα σχετικά «πρωτεία» είναι οι λιγότερο ικανοποιημένοι
από τα 15 κράτη-μέλη της Ε.Ε. σε θέματα
υπηρεσιών υγείας.
-Μόνον το 10,7% των ερωτηθέντων
Ελλήνων είναι πολύ και αρκετά ικανοποιημένοι (έναντι 5,7% των Πορτογάλων, αλλά
34,8%των Αυστριακών και 29,0%των Φιλανδών)
-Αντίθετα, το 37,8% των ερωτηθέντων Ελλήνων
είναι πολύ δυσαρεστημένοι (έναντι
39,9%των Πορτογάλων, αλλά και 1,8% των Ολλανδών,1,9% των Αυστριακών, 2,2% των
Φιλανδών)
Είναι προφανές ότι η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχισθεί επί
μακρόν.
Χρειάζονται νέες ιδέες για διαφορετικές
υπηρεσίες στον τομέα της υγείας. Και το «Ασκληπιείο» Αθηνών μπορεί να είναι η λύση.
ΙΙ. Η προσπάθεια αναβίωσης
θεσμών της αρχαίας Ελλάδας, όπως αυτοί των Ασκληπιείων, σε μια εποχή ισοπέδωσης
αρχών και αξιών και εμπορευματοποίησης των πάντων αποτελεί μια πρωτοβουλία
αξιέπαινη, με την οποίαν επιχειρείται μία δυναμική υπέρβαση των σύγχρονων
αδιεξόδων, μέσω της αρμονικότερης σύνδεσης ψυχικής και σωματικής υγείας. Η επανατοποθέτηση
των προβλημάτων υγείας σε ένα γενικότερο πολιτισμικό πλαίσιο ανταποκρίνεται,
στις σύγχρονες απαιτήσεις ενός κοινωνικού συνόλου που έχει απογοητευθεί από τη
μονοτονία της αυτοματοποίησης και τη μονομέρεια της υπερειδίκευσης, στηρίζεται
δε και στις νεότερες επιστημονικές θέσεις για μια αποτελεσματικότερη
αντιμετώπιση των διαφόρων ασθενειών. Για τους λόγους αυτούς αξίζουν θερμά
συγχαρητήρια σε όλους εκείνους που δραστηριοποιούνται για την υλοποίηση του
οράματος αυτού.
ΙΙΙ. Ο
ιατρικός κόσμος ήταν καταρχήν εχθρικά διακείμενος σε οικονομικές παραμέτρους
των θεμάτων υγείας. Η ηθική και η ιατρική δεοντολογία δύσκολα συμβιβάζονται με
έννοιες όπως, η αγορά, ο ανταγωνισμός, το κέρδος.
Από τα μέσα όμως της δεκαετίας του ’80,
όταν γίνεται αντιληπτό ότι το κράτος δεν μπορεί να καλύψει όλα τα προβλήματα υγείας ολόκληρης της κοινωνίας, μια νέα λογική
κυριαρχεί στο χώρο αυτό.
Τα νοσοκομεία αρχίζουν να θεωρούνται και
σαν επιχείρηση με αρκετές βέβαια ιδιαιτερότητες, που στόχο έχουν τη
μεγιστοποίηση των κερδών τους, είτε με την ελαχιστοποίηση του κόστους
‘παραγωγής’ των υπηρεσιών τους, είτε με τη μεγιστοποίηση της ‘ποσότητας’ των
ασθενών.
IV. Μου ζητήθηκε να αναφερθώ, στη σύντομη παρέμβασή
μου, στις οικονομικές διαστάσεις των σύγχρονων Ασκληπιείων. Δυστυχώς όμως, το
να προσπαθήσεις να περιχαρακώσεις στα
στενά ποσοτικά – χρηματικά όρια ένα όραμα, δεν είναι και τόσο εύκολη
υπόθεση. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, όταν η υλοποίηση του συγκεκριμένου
οράματος, η δημιουργία, δηλ., του πρώτου
σύγχρονου Ασκληπιείου, στην Αθήνα, εμπεριέχει αρκετές κοστολογικές
αβεβαιότητες (προϋφιστάμενα κτίρια σε δομημένη, ήδη, αστική περιοχή) και αρκετά
μη κοστολογίσιμα στοιχεία.
V.
Γι’αυτό και η συμβολή μου θα περιορισθεί στην
επισήμανση ορισμένων βασικών οικονομικών αρχών, που μπορούν να δώσουν μια εικόνα των οικονομικών διαστάσεων ενός
τέτοιου εγχειρήματος.
VI.
α. Για να είναι βιώσιμο ένα σύγχρονο «Ασκληπιείο»
θα πρέπει, κατ’ αρχήν να είναι οικονομικά
αυτοδύναμο.
Σε εποχές που η ιδιωτικοποίηση των πάντων έχει καταστεί, μονόδρομος και η μείωση των
δημοσιονομικών ελλειμμάτων πρωταρχικός στόχος οικονομικής πολιτικής όλων των
χωρών, θα ήταν ουτοπία να αναμένεται η αποκλειστική χρηματοδότηση από το κράτος,
τέτοιων πρωτοβουλιών ή η πλήρης κάλυψη από τον κρατικό προϋπολογισμό των τυχόν,
αρνητικών αποτελεσμάτων της λειτουργίας του.
β. Οικονομική
αυτοδυναμία ενός σύγχρονου Ασκληπιείου σημαίνει, ενεργός συμμετοχή στην όλη επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα, και,
παράλληλα, οργάνωση και διοίκηση των
επιμέρους κρατικών μονάδων του με καθαρά ιδιωτικό
– οικονομικά κριτήρια.
Το πρώτο,
κατά συνέπεια, και καθοριστικό στοιχείο για τον ορθολογικό, εξαρχής, σχεδιασμό
του εγχειρήματος αυτού είναι η σαφής
κατανομή ρόλων και ευθυνών ανάμεσα στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Από
την αρμονική συνεργασία των δύο αυτών τομέων, στα πλαίσια ενός συστήματος
δεοντολογικών υποχρεώσεων, αλλά και αντίστοιχων απολαβών, εξαρτάται η
μεγιστοποίηση του οικονομικού και κοινωνικού οφέλους από τη λειτουργία ενός
σύγχρονου Ασκληπιείου.
γ. Βασική
προϋπόθεση για την οικονομική και κοινωνική επιτυχία του έργου αυτού είναι
η προσφορά ανταγωνιστικών υπηρεσιών.
Κανένας δεν πρόκειται να εμπιστευθεί την επίλυση των προβλημάτων υγείας του στο
ίδρυμα αυτό – έστω και αν πολλοί θαυμάζουν τον αρχαίο πολιτισμό και τα
επιτεύγματα των προγόνων μας – εάν, πρώτα δεν πεισθούν ότι το έργο που γίνεται είναι αξιόλογο
και το κόστος του, σχετικά, λογικό.
Η υψηλή στάθμη
παρεχομένων υπηρεσιών προϋποθέτει:
§
αξιοκρατική
στελέχωση των διαφόρων θέσεων επιστημονικού και λοιπού
προσωπικού.
§
ικανοποιητικές
αμοιβές όλων των εργαζόμενων και σύνδεση των συνολικών
αποδοχών με την απόδοση τους.
§
αξιοποίηση
των νέων μορφών εργασίας (μερική απασχόληση,
τηλε-εργασία
με στόχο τη συνεχή βελτίωση της παραγωγικότητας).
§
σύγχρονος
μηχανολογικός εξοπλισμός (και έγκαιρη ανανέωσή του) με
παράλληλη αξιοποίηση των δυνατοτήτων της πληροφορικής, με κέντρα υποστήριξης
τηλειατρικής
§
ενθάρρυνση,
της έρευνας στον τομέα της συνδυασμένης ψυχοσωματικής
αντιμετώπισης των διαφόρων ασθενειών και της προτεινόμενης καινοτομίας, σε
συνδυασμό με την αρμονική συνεργασία του ιδρύματος με την Ιατρική
Πανεπιστημιακή κοινότητα.
§
ευρύτατη
αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η επιθυμία για προσφορά εθελοντικών υπηρεσιών
κοινωνικού χαρακτήρα.
§
δημιουργία
δεύτερης Ιατρικής Σχολής με νέα φιλοσοφία και οργάνωση
στο λεκανοπέδιο Αττικής.
δ. Βασική,
επίσης, προϋπόθεση για την προσφορά ανταγωνιστικών υπηρεσιών υγείας είναι η ριζική εξάλειψη όλων εκείνων των στοιχείων
που σήμερα επιβαρύνουν υπέρμετρα το κόστος τους στα παραδοσιακά νοσοκομεία
μας.
Ενδεικτικά επιβάλλεται:
§
η πλήρης αξιοποίηση του μηχανολογικού εξοπλισμού
§
η ορθολογικότερη χρησιμοποίηση των φαρμάκων
§
η αποφυγή μετακινήσεων των ασθενών από μονάδα, σε
μονάδα για τη σφαιρική αντιμετώπιση των προβλημάτων τους
§
η μικρότερη δυνατή, παραμονή τους ασθενούς εντός
του ιδρύματος, μέσω ενός αποτελεσματικότερου προγραμματισμού των εξετάσεων
§
η αντιμετώπιση των ασθενών με περισσότερη
υπευθυνότητα και ο σεβασμός της προσωπικότητάς τους
Οι εμπειρίες όλων μας από τα τη μέχρι τώρα πορεία των κρατικών νοσοκομείων μας δεν
είναι, πιστεύω, και τόσο ικανοποιητικές. Τα περισσότερα εξ’ αυτών «νοσούν»,
υπολειτουργούν και ασφυκτιούν λόγω κακού συντονισμού και
δημοσιοϋπαλληλικής νοοτροπίας.
Ακόμη και αυτά τα σύγχρονα νοσοκομεία, η έναρξη λειτουργίας των οποίων
έγινε με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις, κινδυνεύουν τώρα να χρεοκοπήσουν
καθώς, μέρα με τη μέρα οι κρατικές παρεμβάσεις στη λειτουργία τους πληθαίνουν.
Το
σύγχρονο «Ασκληπιείο» οφείλει, κατά συνέπεια, να οργανωθεί πάνω σε διαφορετικές
βάσεις (σωστή εκπαίδευση προσωπικού, καλύτερα εργαστήρια, ακριβέστερες και γρηγορότερες διαγνώσεις, μικρότερος
μέσος χρόνος παραμονής των ασθενών στο ίδρυμα κ.α.) ώστε να μη ταυτισθεί στη
συνείδηση του κοινού , με τα σημερινά αναχρονιστικά νοσοκομεία και ,τελικά, να
αποτύχει.
ε.
Τέλος επιβάλλεται όπως εδραιωθεί η πεποίθηση ότι στο χώρο αυτό ο ασθενής αντιμετωπίζεται διαφορετικά, από ότι στα
παραδοσιακά νοσοκομεία και ότι η επιδίωξη του λογικού κέρδους, δεν σημαίνει
εκμετάλλευση του ασθενούς, ούτε υποτίμηση της νοημοσύνης του.
Δυστυχώς, ση χώρα
μας η έννοια του λογικού κέρδους,
ιδιαίτερα στο χώρο της υγείας έχει
έντονα παρεξηγηθεί, αφού συγχέεται με
παράνομες αμοιβές «φακελλάκια» και κάθε άλλη μορφή « μαύρου» χρήματος. Θα
πρέπει, πιστεύω, να γίνει ευρύτερα
κατανοητό ότι οι σωστοί
επαγγελματίες που κινούνται γύρω από το χώρο της υγείας (γιατροί,
νοσοκόμοι, ερευνητές, οικονομολόγοι) θα πρέπει να αμείβονται ικανοποιητικά, με
διαφάνεια , όμως πάντοτε, στα πλαίσια μιας κλιμάκωσης, στη διαμόρφωση της
οποίας τον κύριο λόγο θα πρέπει να
διαδραματίζει η αξία και ο ανταγωνισμός.
Εάν ο πολίτης
συνειδητοποιήσει όλα αυτά, τότε η προσφορά ιατρικών υπηρεσιών στη χώρα μας τίθεται σε μια νέα βάση και η οργάνωση του
σύγχρονου «Ασκληπιείου», μπορεί να υλοποιηθεί με την υπέρβαση των σημερινών
δεδομένων.
VII.
Ειδική βαρύτητα θα πρέπει να αποδοθεί από το νέο
“ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ” στην τηλεϊατρική, με
στόχο τη διεύρυνση του χώρου παροχής των υπηρεσιών του και την κάλυψη
ορισμένων, τουλάχιστον, αναγκών υγείας του πληθυσμού μας, που βρίσκεται εκτός
και μακριά της Αθήνας ή των άλλων μεγάλων αστικών κέντρων.
Αναφέρομαι κυρίως, στο νησιωτικό
πληθυσμό και στους ναυτικούς των ποντοπόρων πλοίων μας, αλλά και σε όλους
εκείνους που σήμερα μοναδική ελπίδα σωτηρίας, σε περίπτωση κάποιου σοβαρού
προβλήματος υγείας, έχουν ορισμένα υπολειτουργούντα, συνήθως, και με ανεπαρκέστατο
εξοπλισμό, αγροτικά κέντρα υγείας.
Οι τηλεματικές τεχνολογίες είναι
ένας σύγχρονος τομέας, που συνεχώς εξελίσσεται και μάλιστα με ταχύτατους
ρυθμούς, τα τελευταία χρόνια. Με την οργάνωση από το νέο “Ασκληπιείο”, ενός δικτύου
τηλεϊατρικών υπηρεσιών, που να καλύπτει τον υποβαθμισμένο ιατρικά ελληνικό
χώρο, όχι μόνον διευρύνει αισθητά τις εργασίες του και τα έσοδά του, αλλά
προσφέρει και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας σε ένα ευρύτατο φάσμα
συμπολιτών μας που δίκαια, σήμερα, νοιώθουν εγκαταλειμμένοι και περιθωριοποιημένοι.
VIII.
Παράλληλα με την προσπάθεια εδραίωσης του στην
Ελλάδα το σύγχρονο “Ασκληπιείο” θα πρέπει να στραφεί και στην προσέλκυση ασθενών από το εξωτερικό και
ειδικότερα από τις Αραβικές χώρες, τις χώρες της Βορείου Αφρικής και τις
Βαλκανικής. Πρόκειται για έναν πληθυσμό που σε ικανοποιητικό ποσοστό, διαθέτει
αρκετά εισοδήματα, ενώ στερείται των δυνατοτήτων αποτελεσματικής αντιμετώπισης
των προβλημάτων υγείας τους.
Χωρίς
να ισχυρίζομαι ότι η προσέλκυση του πληθυσμού αυτού είναι εύκολη υπόθεση, είμαι
βέβαιος ότι με την κατάλληλη προεργασία, τα μηνύματα και η φιλοσοφία του νέου
«Ασκληπιείου» θα βρουν εύφορο έδαφος στις ανωτέρω περιοχές και θα δώσουν καλούς
καρπούς.
Το σύγχρονο αυτό «Ασκληπιείο» μπορεί,
με τον τρόπο αυτό, να μεταβληθεί σε ένα
νέο, δυναμικό, ιατρικό και πολιτιστικό πόλο έλξης, με πολυδιάστατες θετικές
επιπτώσεις στην οικονομία μας. Αρκεί, βέβαια, και πάλιν να μπορέσουμε να
πείσουμε για τα υψηλά standard των παρεχόμενων υπηρεσιών μας και για τον αξιόπιστο συνδυασμό πολιτιστικών
δρωμένων και ιατρικών παρεμβάσεων.
IX. Χωρίς αμφιβολία η οικονομική πλευρά του
εγχειρήματος αυτού, παρόλο που δεν μπορεί ακόμη να εκτιμηθεί σε όλες της τις
παραμέτρους και διαστάσεις αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια, που θα
πρέπει να υπερπηδήσουν οι εμπνευστές του.
Σημαντικοί πόροι για την
υλοποίηση του ανωτέρω οράματος θα
μπορούσαν να αντληθούν και από το Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, αρκεί βέβαια
ορισμένες τουλάχιστον από τις
παραμέτρους του να συγκεκριμενοποιηθούν έγκαιρα και να ενταχθούν σε ένα
υλοποιήσιμο σχέδιο. Ο ιδιωτικός τομέας (κατασκευαστικός, ιατρικός, ερευνητικός,
βιομηχανικός, εκπαιδευτικός κ.α.) δεν πρόκειται να αφήσει αναξιοποίητες τις
σημαντικές ευκαιρίες δραστηριοποίησης που θα προσφέρει η υλοποίηση του σχεδίου
αυτού, ώστε επιτέλους, ο Έλληνας
πολίτης να έχει την επιθυμητή ιατρική περίθαλψη.
Με την τέλεση των Ολυμπιακών αγώνων οι προκλήσεις και στον χώρο της υγείας είναι δελεαστικότερες
και οικονομικά ισχυρές. Είναι ένα σημείο, που δεν υπερτονίζεται, για το οποίο όμως
πρέπει ιδιαίτερα μέριμνα να ληφθεί και
πολυδιάστατα να αντιμετωπιστεί: Αθλητές, συνοδοί, θεατές. Ένα πλήθος, που αναμφισβήτητα
εμπλέκεται στο σύστημα υγείας.
Μήπως είναι η κατάλληλη και ιδανική
στιγμή επαναπροσδιορισμού και σ’ αυτό το σημείο, με φάρο τα Αρχαία Ελληνικά ιδεώδη
και των δεδομένων της υγείας.
§
Διαφάνεια
1η.
Σε κρίση το Σύστημα Υγείας
§
Διαφάνεια
2η.
Κοσμογονία στο χώρο της
ιδιωτικής νοσηλείας
§
Διαφάνεια
3η.
Ετοιμάζεται ο τομέας περίθαλψης
των Δημοσίων Υπαλλήλων
§
Διαφάνεια
4η.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ
Δημόσιου και Ιδιωτικού φορέα θα βελτιώσει το επίπεδο της περίθαλψης
§
Διαφάνεια 5η.
Δύο σε ένα η ιδιωτική
ασφάλιση και η υγεία (προστίθεται και το κείμενο ‘οι ασφαλιστικές … μεγάλα κέρδη’)
§
Διαφάνεια 6η.
Δημόσια διοίκηση – υγεία.
Η συνέχεια ενός μαρασμού
§
Διαφάνεια 7η.
Ασθενούν τα οικονομικά
τους
§
Διαφάνεια
8η.
Με νέο πρόσωπο τα
Νοσοκομεία μας για την Ολυμπιάδα 2004
§
Διαφάνεια
9η.
Νοσηλεία: Αναζητώντας τη χρυσή τομή κόστους, παροχής υπηρεσιών