Σύγχρονα Ασκληπιεία

Υγεία <-> Πολιτισμός

Δημήτριος Σωτηρίου, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Θόδωρος Παπαδημητρίου, Γλύπτης

Δ.ΣΩΤΗΡΙΟΥ: Σας ευχαριστώ πολύ κύριε Καθηγητά. Νομίζω ότι είστε υπερβολικός, η ευγένειά σας είναι παροιμιώδης. Συνεπώς θα αντιπαρέλθω τον σχολιασμό που κάνατε και θα τον δεχθώ μόνο, αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε, τουλάχιστον ένα μέρος των οραματισμών μας, αν γίνουν πραγματικότητα.

Καλή σας μέρα, προσπαθήσαμε με τον Θόδωρο να κάνουμε την παρουσίαση αυτή, ελπίζω όχι ιδιαίτερα κουραστική για σας και έτσι θα εναλλασσόμεθα για να τονίσουμε ότι τα πράγματα είναι ενιαία, δεν είναι διαφορετικά. Δεν θέλουμε ο καθένας από μας δεν έχει δικές του απόψεις, στο θέμα αυτό. Μπορεί βέβαια να υπάρχουν προσωπικές απόψεις, αλλά εδώ προσπαθούμε να συγκεράσουμε τα σχετικά θέματα. Ελπίζουμε ότι αυτό θα γίνει φανερό στο τέλος του Συνεδρίου.

Θα μου επιτρέψετε να πω ότι το Συνέδριο θα τελειώσει αύριο στην Ελευσίνα, επομένως υπάρχει και άλλοι λόγοι για να συμμετάσχει κανείς, άλλα και άλλα πράγματα για να δει κανείς. Βλέπετε στην οθόνη ποιοι είμαστε, τα είπε και ο κ. Πρόεδρος. Όλα ξεκίνησαν το 1994, ας το πούμε έτσι, είναι ένα είδος κομβικού σημείου, ωστόσο οι προεργασίες και οι ιδέες, ασφαλώς δεν οριοθετούνται χρονικά. Ξεκίνησαν πολύ πριν το 1994. Ξεκινάνε από τότε που κανείς αντιλαμβάνεται το κόσμο και προσπαθεί να δημιουργήσει τη δική του πραγματικότητα. Ωστόσο το 1994, (επιτρέψετε το) εγώ και ο Θόδωρος, ο αγαπητός φίλος, συζητήσαμε μια ιδέα, η οποία νομίζουμε ότι άξιζε το κόπο να συζητηθεί.

Τι έλεγε αυτή η ιδέα, ή πως προσπαθήσαμε να δούμε την ιδέα, μέσα στην σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Δεχόμαστε ότι υπάρχουν τρεις βασικές παραδοχές. Ας τις δούμε λίγο προσεκτικά.

Φαντάζομαι ότι όλοι θα συμφωνήσετε μαζί μας, ή εμείς μπορούμε να συμφωνήσουμε μαζί σας, ότι η Υγεία είναι μέρος του Πολιτισμού και αντίστροφα. Πράγμα που πολλές φορές το ξεχνάμε. Η σύγχρονη πραγματικότητα μας απογοητεύει και βλέπουμε ότι θεωρούμε αυτά τα πράγματα ως δυο διαφορετικούς κόσμους. Αυτή η διαπίστωση αποτελεί τη πρώτη παραδοχή.

Δεύτερη παραδοχή, είναι ότι η Υγεία δεν εξασφαλίζεται μόνο με την Ιατρική. Γίνεται πολύς λόγος για την σύγχρονη Ιατρική, τα επιτεύγματά της, τα "θαύματα" που επιτυγχάνει, αλλά ξεχνάμε ίσως την άποψη που προβάλλει η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας - θα την αναφέρω λίγο παρακάτω - το θέτω και ως άσκηση για τους νεώτερους ιδίως που μετέχουν στην εκδήλωσή μας, για τη σημασία της. Η Υγεία είναι μια ευρύτερη έννοια και όχι μόνο η απουσία ασθένειας.

Η τρίτη παραδοχή που βάρυνε στο τρόπο που αρχίσαμε να σκεπτόμαστε γι' αυτά τα θέματα, αναζητώντας ένα σταθερό υπόβαθρο, βάση για να ξεκινήσει κανείς τον προβληματισμό του, ήταν ότι η Ελλάδα είναι πλούσια σε ιδέες, σε περιεχόμενο, σε δημιουργία. Έχω μια προσωπική άποψη που νομίζω ότι όλα ελέχθησαν στην Αρχαία Ελλάδα και δεν χρειάζεται να λεχθεί τίποτα καινούργιο.

Πολλοί θα διαφωνήσουν ίσως μ' αυτό, αλλά θα ακουστούν και άλλες απόψεις. Πιστεύω ότι ο δρόμος ο δικός μας είναι να εντρυφήσουμε, να μελετήσουμε το τι έχει λεχθεί μέχρι σήμερα και να δούμε πως μπορούμε να τα εφαρμόσουμε στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Συνεπώς πιστεύουμε ότι τα αρχαία Ασκληπιεία μπορεί να είναι υπόδειγμα για την δημιουργία τέτοιων συγκροτημάτων παροχής υπηρεσιών Υγείας και Πολιτισμού, πάντοτε έχοντας υπ' όψιν το θέμα της ποιότητας, το οποίο πολλές φορές ξεχνάμε. Έτσι βαφτίσαμε τα προς δημιουργία συγκροτήματα σε "Σύγχρονα Ασκληπιεία", σε μια προσπάθεια να συγκεράσουμε το παλιό με το καινούργιο.

Υπάρχουν κάποιες διαπιστώσεις που δείχνουν ένα δρόμο, τι θα μπορούσε να γίνει, ή πως θα μπορούσε να προχωρήσει το θέμα της δημιουργία των Σύγχρονων Ασκληπιείων. Σήμερα ιδιαίτερα που βρισκόμαστε στη μετάβαση ίσως σε μια άλλη εποχή (κατά πολλούς ήδη έχει συντελεστεί) την μετά την βιομηχανική επανάσταση, την επανάσταση της πληροφορικής, ή της πληροφορίας, καταβάλλονται πολλές προσπάθειες και το επιτρέπουν οι τεχνολογίες σήμερα, να τεθεί ο πολίτης και πάλι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Όχι τα συστήματα, το σύστημα, αλλά ο πολίτης. Ο καθένας δηλαδή να μπορεί να κάνει πράγματα τα οποία θέλει, επιθυμεί, την ώρα που θέλει κλπ. Αυτό λέγεται ενδυνάμωση του πολίτη, σε σχέση με το περιβάλλον του.

Η προσέγγιση αυτή συζητείται έντονα σε όλα τα διεθνή φόρα. Η τεχνολογία έχει δώσει και θα εξακολουθήσει να δίνει στα επόμενα χρόνια, είμαι σίγουρος, και από εδώ και πέρα, νέες δυνατότητες στους πολίτες, ώστε να έχουν αυτά που επιθυμούν στην διάθεσή τους, ανά πάσα στιγμή.

Βέβαια ο πολίτης εκείνο που επιθυμεί είναι να έχουν ποιότητα οι προς αυτόν παρεχόμενες υπηρεσίες. Ζητούμενο βέβαια είναι, πως η ποιότητα μπορεί να ελεγχθεί και να είναι αυτή που επιθυμεί ο καθένας. Η τρίτη διαπίστωση είναι, ότι 80% και πλέον των πολιτών, του πληθυσμού ανά πάσα στιγμή είναι υγιής και δεν έχει ανάγκη από ιατρικές υπηρεσίες, αλλά έχει ανάγκη από υπηρεσίες υγείας.

Ασφαλώς από το υπόλοιπο 20% που μπορεί να είναι ασθενείς, υπάρχουν άνθρωποι που είναι μακροχρόνια πάσχοντες και οι οποίοι λειτουργούν, για παράδειγμα έχω σπάσει το χέρι μου πιθανώς, αλλά μπορώ και λειτουργώ, παρόλο που είμαι γενικά ασθενής. Συνεπώς, περίπου 90% του πληθυσμού, των πολιτών, έχει ανάγκη συστηματικά και καθημερινά από υπηρεσίες υγείας. Και δεν είναι βέβαια το θέμα ότι πρέπει οι πολίτες να παίρνουν ή να δέχονται υπηρεσίες ως παθητικοί δέκτες. Αντίθετα θα πρέπει να ενεργήσει για να δημιουργήσει και να πάρει τις υπηρεσίες, ώστε εί δυνατόν να αποφύγουμε και την ασθένεια, πράγμα όχι πάντοτε εφικτό.

Αλλά αυτό σημαίνει ότι πρόκειται για μια άλλη οπτική. Τουλάχιστον στο δικό μας μυαλό, αν δούμε τα πράγματα κάτω από τη λογική που προαναφέραμε. Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι μπορούμε να φτιάξουμε ένα σύγχρονο Ασκληπιείο, (ας το φανταστεί ο καθένας όπως το θέλει σύμφωνα μ' αυτά που ξέρει), χώρους δηλαδή για την Υγεία και τον Πολιτισμό - ας το πω έτσι γενικά. Αργότερα σε επόμενη διάλεξη ο καθηγητής κ. Λαμπρινουδάκης θα μας μιλήσει για τα αρχαία Ασκληπιεία. Προφανώς δεν ήταν τα πράγματα όλα ιδεατά και ιδανικά, όπως τα φανταζόμαστε τουλάχιστον σήμερα, ή όπως μας τα είπαν στο σχολείο. Ωστόσο για να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο Ασκληπιείο, πρέπει κανείς να εντρυφήσει στο θέμα και πολύ σωστά ο κύριος Πρύτανης επισήμανε ότι είναι θέμα έρευνας και πρέπει να ενσκήψει στο αντικείμενο και να μελετήσει πάρα πολλά θέματα, τόσο σε έκταση όσο και σε βάθος.

Φυσικά θα πρέπει να ξεκινήσει κανείς από την ανάλυση και την μεθοδική μελέτη ων συστημάτων παροχής υπηρεσιών, υγείας πρόνοιας και πολιτισμού, για να δει τι υπάρχει, πως λειτουργούν τα συστήματα αυτά σήμερα και πως μπορούν να εξελιχθούν. Πρέπει κανείς να μελετήσει συστηματικά όλα τα πρότυπα που υπάρχουν σήμερα, ακόμα και αυτά τα οποία βρίσκονται στο στάδιο της δημιουργίας.

Ξέρετε ότι υπάρχουν μηχανισμοί οι οποίοι δημιουργούν πρότυπα, σε πολλούς τομείς, σχεδόν όλους πια, ακόμα και στην υγεία και πρέπει κανείς να κοιτάξει, πως αυτά μπορούν να εξελιχθούν, ή πως πιστεύουμε ότι θα εξελιχθούν.

Πρέπει να αξιοποιηθούν όλες τις επιστημονικές εξελίξεις και τα τεχνολογικά επιτεύγματα. Επανερχόμαστε ίσως πάλι στον τομέα της έρευνας ή της αξιοποίησης προηγμένων τεχνολογιών και επιτευγμάτων. Αυτό δεν είναι εύκολο, προϋποθέτει και αλλαγή στάσης, προκειμένου να μπορούν να ενταχθούν μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Δεν είναι και τόσο απλό, κάποιος που γνωρίζει ένα καινούργιο θέμα να το εφαρμόσει. Είναι περίπλοκο και εν κατακλείδι μιλάμε για διεπιστημονική προσέγγιση. Δηλαδή πρέπει πάρα πολλές επιστήμες να συνεργαστούν, ώστε να μπορέσουμε να φθάσουμε σε ένα επιθυμητό επίπεδο δημιουργίας και αποτελέσματος.

Και πάλι επαναλαμβάνω αυτό που είπε και ο κ. Πρύτανης. Απαιτείται έρευνα εκτεταμένη και συστηματική, τόσο σε ελληνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Προφανώς οι ιδέες που προαναφέραμε δεν έχουν πατρίδα, με την έννοια ότι δεν είναι θέμα να εφαρμοστούν αποκλειστικά στην Ελλάδα, ή στο συγκεκριμένο χώρο που λέμε «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών», ή κάτι ανάλογο. Η ιδέα ενός σύγχρονου Ασκληπιείου μπορεί να εφαρμοστεί παντού. Και έχω μια τέτοια εικόνα στο μυαλό μου. Ονειρεύομαι στο μέλλον να μην έχουμε ως ΕΣΥ, ένα δίκτυο νοσοκομείων ή κέντρων υγείας, αλλά ένα δίκτυο σύγχρονων Ασκληπιείων, για την παροχή υπηρεσιών υγείας και πολιτισμού. Είμαι βέβαιος ότι ο επόμενος ομιλητής, ο Θόδωρος, θα αποδείξει πως αυτά τα πράγματα μπορούν να συνδυαστούν.

Λογικά θα ρωτήσει κανείς: Ωραία. Λέτε πολλά ενδιαφέροντα, αλλά πείτε μας για να καταλάβουμε, ποιες είναι αυτές οι περίφημες υπηρεσίες που λέτε ότι έχει ανάγκη ο πολίτης. Φυσικά όλες, θα έλεγα. Επειδή και πάλι ίσως δεν είναι κατανοητό, θα προσπαθήσω να τις περιγράψω.

Ως πολίτης θα ήθελα να ενημερώνομαι για το τι υπάρχει και πως μπορώ να το αξιοποιήσω, αλλά παράλληλα θέλω και να πληροφορούμαι. Κάνω τη διάκριση ότι πληροφόρηση, είναι το επιστημονικό περιεχόμενο της γνώσης. Θέλω για παράδειγμα να πληροφορηθώ έγκυρα για το τι είναι το σώμα, πως λειτουργεί, πως μπορώ να αποφύγω μια ασθένεια, τι πρέπει να κάνω. Παράλληλα πρέπει ως πολίτης να έχω ευθύνη για το τι πρέπει να πράξω. Δεν είναι θέμα μόνο του γιατρού να μου πει τι πρέπει να κάνω για να αποφύγω μια κατάσταση. Είναι πρωτίστως θέμα δικό μου. Πολλά πράγματα μπορώ να τα κάνω μόνος μου, μέχρις ενός βαθμού τουλάχιστον και άλλα όχι. Ασφαλώς χρειάζεται κάποιος να με παραπέμψει στον κατάλληλο ειδικό, για να βρω την υγεία μου, ή να αποφύγω την ασθένεια, ή να αποκατασταθεί η υγεία μου κ.ο.κ.

Χρειάζεται να έχω πρόσβαση σε υπηρεσίες περίθαλψης με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στα διαφορετικά γνωστά επίπεδα, αυτά που ξέρουμε από την ιατρική. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να χρειαστεί ο πολίτης και άλλα στάδια, όπως υπηρεσίες αποκατάστασης, ψυχολογικής υποστήριξης κλπ. Όλα αυτά περιστρέφονται γύρω από το θέμα τι πρέπει να κάνω αν τυχόν ασθενήσω ή αν βρεθώ σε μια δύσκολη κατάσταση.

Ακούμε διάφορα για το πώς μπορεί να ξεπεράσει κανείς διάφορες καταστάσεις, όχι μόνο χάρις στις ιατρικές παρεμβάσεις, αλλά και με άλλες παρεμβάσεις, κατά τις οποίες πρέπει να συγκεραστούν πολλοί παράγοντες ταυτόχρονα.

Φυσικά πρέπει να μετέχω σε εκπαιδευτικές διαδικασίες. Σήμερα γίνεται πια δεκτό ότι μιλάμε για συνεχή εκπαίδευση και για εκπαίδευση εφ' όρου ζωής. Δεν αρκεί να τελειώσω το σχολείο ή και ακόμη το πανεπιστήμιο και να πάρω το αποδεικτικό. Βλέπω εκεί τους νεαρούς σπουδαστές της ιατρικής, που πιθανώς να νομίζουν ότι μόλις πάρουν το πτυχίο τους τελείωσε η εκπαιδευτική διαδικασία. Αντίθετα, τότε θα αρχίσει ο αγώνας, για την εκπαίδευση σε άλλα επίπεδα όπως συνεχιζόμενη, επαγγελματική κλπ.

Χρειάζεται επίσης να προλαμβάνω, να προάγω την υγεία κ.ο.κ.. Κατά συνέπεια χρειάζομαι σχετικές υπηρεσίες που θα βρίσκονται διαρκώς και αδιαλείπτως στη διάθεσή μου, διαρκώς και με κατάλληλο τρόπο.

Όλες αυτές είναι υπηρεσίες που, μπορεί να αντιτείνει κανείς, ότι υπάρχουν σήμερα σε κάποιο βαθμό σε διάφορα σημεία, ανά την χώρα, ανά την πόλη. Αλλά για όλες αυτές τις υπηρεσίες ο πολίτης πρέπει να τρέχει από σημείου σε σημείο για να τις βρει, αν γνωρίζει ότι υπάρχουν, και εφόσον έχει πρόσβαση σε αυτές. Πάρα πολλοί σύνεδροι διαμαρτυρήθηκαν σήμερα για το κυκλοφοριακό, που έγινε ίσως εντονότερο εξαιτίας του Συνεδρίου και της ανεπάρκειας των χώρων στάθμευσης. Φανταστείτε λοιπόν τους πολίτες να έρθουν στον ίδιο αυτό χώρο, μέσα δηλαδή στο «Ασκληπιείο Πάρκο», αναζητώντας ιατρικές υπηρεσίες. Κατά συνέπεια η οργάνωση του ίδιου χώρου υπό το πρίσμα ενός σύγχρονου Ασκληπιακού Πάρκου, θα πρέπει να εξασφαλίσει στους πολίτες ότι θα έχουν πρόσβαση (και δεν αναφέρομαι μόνο στη φυσική πρόσβαση) στο σύνολο των υπηρεσιών, με τρόπο εύκολο και αποτελεσματικό.

Θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης σε επιστημονικές γνώσεις. Αλλά μόνο πρόσβαση σε γνώσεις δεν αρκεί. Πρέπει να διευκολύνεται η δημιουργία και η δυνατότητα συμμετοχής στη διαδικασία παραγωγής γνώσεων. Αυτό και πάλι ο κ. Πρύτανης θα το έλεγε, έρευνα. Δυστυχώς παρά τις μεγάλες προόδους, ακόμα και σήμερα πάρα πολλοί επιστήμονες δεν έχουν εύκολη τουλάχιστον πρόσβαση και παραμένουν αποκομμένοι από πολλές τέτοιες διεργασίες. Μήπως πρόκειται για μιας μορφής μεγαλοϊδεατισμό, ίσως αναρωτηθεί κάποιος. Αντιλέγω ότι απλώς κάθε τέτοιος χώρος, όπως τα νοσοκομεία για παράδειγμα, πρέπει να έχουν παρόμοιες δραστηριότητες και πρέπει το περιβάλλον να είναι κατάλληλο για να διευκολύνουν την έρευνα και την εξέλιξη.

Με λιγότερες λέξεις, μπορεί να πει κανείς για όλα όσα προαναφέρθηκαν, ότι οι πολίτες έχουν ανάγκη από όλες τις υπηρεσίες που αφορούν την ποιότητα ζωής. Αυτό είναι ίσως ευκολότερα κατανοητό από όλους και δεν χρειάζεται να λεχθούν περισσότερα. Άρα, θα λέγαμε σε σχέση και με το συμβολισμό που έχει και το Συνέδριό μας (Υγεία <-> Πολιτισμός), κάθε δραστηριότητα της Υγείας, ότι αφορά την Υγεία, αλλά αυτό ως μέρος του Πολιτισμού. Αυτοί οι χώροι αν δημιουργηθούν θα πρέπει να προσφέρουν στους πολίτες υπηρεσίες τέτοιες, ώστε τουλάχιστον να είναι αποδεκτές σε διεθνές επίπεδο. Η διεθνής διάσταση είναι ίσως ένα πολύ καλό κριτήριο. Εφόσον το θέμα δεν θα αφορά μόνο εμάς, αλλά θα πρέπει να το δεχθούν και σε άλλες κοινωνίες, τα κριτήρια θα είναι πολύ αυστηρότερα και άρα πιθανώς τα αποτελέσματα να είναι καλύτερα.

Τέλος επανέρχομαι στον ορισμό της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (για όσους τον ξεχνάνε, και νομίζω ότι όλοι το ξεχνάμε κάθε τόσο) που λέει, «Υγεία είναι η πλήρης σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία του ατόμου». Δεν αρκεί να είμαι μόνο υγιής, μπορεί να είμαι κοινωνικά αποκλεισμένος, μπορεί να μην ξέρω να επικοινωνήσω, μπορεί να μην ξέρω που θα βρω και πως θα αξιολογήσω την πληροφορία. Γιατί μπορεί να είμαι ασθενής και κατά άλλους τρόπους και όχι μόνο όταν απουσιάζει η ασθένεια. Αυτά δεν τα λέω εγώ, τα λέει η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και είμαι σίγουρος ότι η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας εντρύφησε και στα αρχαία συστήματα για να ανακαλύψει και να υιοθετήσεις τέτοιους ορισμούς.

Συνεπώς θα λέγαμε ότι όλες οι υπηρεσίες που πρέπει να προσφέρονται στους πολίτες, είναι κάθε δραστηριότητα της υγείας και αυτό πρέπει να το δούμε κάτω από το πρίσμα του πολιτισμού γενικά. Στο σημείο αυτό θα δώσω το λόγο στο Θόδωρο.

ΘΟΔΩΡΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Μια πρώτη παρατήρηση επάνω στο διαδικαστικό μέρος, που είναι και ουσιαστικό, όπως επισήμανε ο κ. Σωτηρίου. Ο τρόπος της παρουσίασης αυτής ως διπλής, έχει την λέξη κλειδί που θα χρησιμοποιήσω στην εισήγησή μου, "σύνθεση", δηλαδή, δεν έχουμε πάντοτε τις ίδιες απόψεις, ούτε είναι απαραίτητο να έχουμε τις ίδιες απόψεις.

Το ζητούμενο είναι πως θα συνθέσουμε διαφορετικές απόψεις. Εγώ δεν είμαι ειδικός σ' αυτά στα οποία εντρυφεί ο κ. Σωτηρίου, ούτε έχω χρόνο για να γίνω. Το θέμα είναι ότι δεν μπορεί να είμαι άσχετος, απέξω. Δηλαδή η σύνθεση είναι το ιερό κλειδί, το οποίο επισημαίνεται με το σημείο « που τοποθετήσαμε μεταξύ Υγείας και Πολιτισμού. Αυτό το διπλό τόξο, φτιάχνει μια άλλη σχέση, μια δυναμική σχέση, την οποία εμείς πρέπει να βρούμε και να θέσουμε σε λειτουργία.

Ξεκινώντας απ' αυτή τη σύνθεση της επικοινωνίας μας εδώ επάνω στο πάνελ, θέλω να επισημάνω πως αυτή αφορά και όλους τους παριστάμενους, καθώς ένα τέτοιο μοντέλο θέλουμε να βρούμε μέσα στο πλαίσιο της διεπιστημονικότητας, που άλλωστε σήμερα γενικά κυριαρχεί ή μάλλον προσπαθεί να βρει ένα τρόπο λειτουργίας σε διαφορετικές γνωστικές περιοχές.

Και επειδή μιλάμε για Πολιτισμό, στη δική μου την εισήγηση έβαλα έναν υπότιτλο, "Ασκληπιεία - Τόποι Πολιτισμού". Η λέξη "τόποι" αφορά την πρώτη επισήμανση που έκανε ο κ. Πρύτανης πριν λίγο, όταν μίλησε για την ουτοπία. Εγώ θα το προσεγγίσω προς το τέλος της ομιλίας λίγο διαφορετικά.

Η έννοια του τόπου σήμερα, αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Για να αναλύσουμε τον πολιτισμό στον 21ο αιώνα στον οποίο μπαίνουμε, νομίζω ότι βοηθάει να ξεκινήσουμε από την ρίζα της λέξης πόλη ® πολίτης ® πολιτισμός. Χωρίς αυτή την συνέχεια, την ροή, την οποία από μια άλλη προσέγγιση ο κ. Σωτηρίου πριν λίγο προσπαθούσε να βάλει, δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι εννοούμε. Γιατί δυστυχώς τον πολιτισμό από έννοια γένους που περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες μια κοινωνίας τον υποβαθμίσαμε στα «πολιτιστικά». Τον βάλαμε σε κάποια κατηγορία απέξω και όταν μιλάμε για πολιτισμό μιλάμε μόνο για τέχνες και επιστήμες.

Και ποιο είναι το γενικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εννοούμε τον πολίτη και την πόλη ως σύστημα, στην εποχή μας ; Δεν υπάρχει. Σήμερα υπάρχουν οι ειδικότητες, ο πολεοδόμος, ο αρχιτέκτονας, ο γιατρός κλπ. Αυτή η διάσπαση του πολιτισμού σε ειδικότητες, είναι ένα φαινόμενο που δεν θα το αναλύσω σήμερα, γιατί θα μας πάρει πάρα πολύ χρόνο. Στο θέμα αυτό έχω δουλέψει πάρα πολύ, αλλά δεν μπορώ να πω ότι το συστηματοποίησα ερευνητικά και θεωρητικά. Με απασχολεί πάρα πολύ και είναι ένα αντικείμενο το οποίο είμαστε υποχρεωμένοι πλέον στον επερχόμενο αιώνα να αντιμετωπίσουμε. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από τη μελέτη της εξέλιξης των πολιτισμών, των φάσεων, των διαφορετικών ειδών πολιτισμού. Στο τέλος του 20^ου Αιώνα έχουμε αποκτήσει κάποια συνείδηση για τις επιπτώσεις και τα παράγωγα των "πολιτιστικών ή των πολιτισμών", όπως είναι ο βιομηχανικός πολιτισμός κλπ, Τώρα έχουμε τη δυνατότητα να τα αναλύουμε και να τα αντιμετωπίζουμε μέχρι ενός σημείου.

Άρα λοιπόν ξεκινάμε από την «ΠΟΛΗ» ως τόπο ζωής. Δηλαδή εδώ χρειάζεται να ορίσω τη λέξη «τόπος» για να μην χαθούμε. «Τόπος» για μένα, είναι η σύνθεση του βιωμένου χώρου - χρόνου. Δηλαδή ο τόπος δεν είναι μια αφηρημένη έννοια του χώρου, δεν είναι δηλαδή ένα τοπολογικό σημείο, το οποίο περιγράφεται γεωγραφικά ή με άλλες ουδέτερες παραμέτρους. Αφορά τον βιωμένο χρόνο, δηλαδή αφορά τον άνθρωπο, ο οποίος βιώνει το χώρο του. Αυτός τον προσδιορίζει και τον ορίζει, άρα εμπεριέχει και το χρόνο, καθώς χωρίς την έννοια του χρόνου, η ζωή δεν έχει νόημα.

Δηλαδή εμπεριέχει την προβολή του παρελθόντος και του παρόντος χρόνου στο μέλλοντα χρόνο. Αυτός είναι ο βιωμένος τόπος. Και επειδή ζούμε ακριβώς σε μια «ουτοπία», εγώ δεν λέω πλέον ουτοπία, γιατί η ουτοπία έχει άλλο νόημα, αλλά σε μια «ατοπία» που διαμόρφωσε ο πολιτισμός στον οποίον περνάμε. Υπάρχει ένα ζήτημα κατανόησης του πολιτισμού, μέσα από την έννοια του «τόπου».

Εδώ ανοίγει ένα μεγάλο ζήτημα, στο οποίο η εισήγησή μου δεν θα επαρκέσει για να το αναλύσει, αλλά δίδεται ως ερεθισμός, μέσα στο ίδιο πλαίσιο που επεσήμανε κωδικοποιημένα και ο κ. Σωτηρίου. Είναι αντικείμενο μιας ευρύτερης μελέτης, σε κάθε περιοχή που προσεγγίζουμε, που ωστόσο δεν είναι δυνατόν να καλυφθεί σήμερα από τις εισηγήσεις μας.

Απλώς εγγίζουμε τις περιοχές ως ερεθισμούς πολύ σημαντικών ζητημάτων, που πρέπει να ανασυντεθούν σε διάφορα στάδια, όχι μόνο με τη βοήθεια των δικών μας μελετών, αλλά και άλλων ώστε να προκύψουν ευρύτερες θεωρήσεις των ζητούμενων. Μια άλλη προσέγγιση που κάναμε μέσα από αυτές τις αρχικές προσεγγίσεις των Ασκληπιείων, ως προτύπων μέσα από τα οποία μπορούμε να αξιοποιήσουμε το παρελθόν ώστε να το προβάλουμε στο μέλλον, είναι η λέξη «θεραπεία».

Τη λέξη «θεραπεία» τη χρησιμοποιούμε σήμερα όταν λέμε π.χ. «θεραπεύω την αρρώστια», που είναι μια παραφθορά του αρχαίου νοήματος της λέξης «θεραπεία, πολύ σημαντική διαφορά για αυτό που αναζητούμε στο πρότυπο των Ασκληπιείων. Η λέξη «θεραπεύω», ανέφερε πριν λίγο και ο κ. Μπαμπινιώτης, σημαίνει υπηρετώ. Θεραπεύω την υγεία έλεγαν, που σημαίνει πως στόχος των «Ασκληπιείων» θεραπευτηρίων ήταν η συνολική δυναμική προς την υγεία, καθώς για την ασθένεια είχαν το ρήμα «ιαίνω» και το ουσιαστικό «ίασις», γιατρειά που θα λέγαμε σήμερα.

Σήμερα ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα, δείχνει ακριβώς αυτές τις παραμορφώσεις μέσα στις οποίες έχει εγκλωβιστεί ο λεγόμενος πολιτισμός μας. Πήραμε λοιπόν αυτή τη λέξη και την επαναφέρουμε στην πρωτογενή της σημασία. Έτσι προσεγγίσουμε το ζήτημα της Υγείας, ως πολύπλοκου συστήματος υπηρεσιών υπέρ του πολίτη, για την ποιότητα και τις αξίες ζωής, μέσα ακριβώς από τη σύνθεση, όπως τα πρότυπα των Ασκληπιείων, στα οποία αναφερόμαστε με τον τίτλο «Σύγχρονα Ασκληπιεία», τα οποία τότε αντιστοιχούσαν στις ανάγκες μιας άλλης εποχής.

Εδώ λοιπόν μιλάμε για μια άλλη προσέγγιση, και επαναλαμβάνω δεν θα αναλυθεί πλήρως σήμερα, αλλά θέλω όμως να σας την πω εν συντομία. Για να κατανοήσουμε τη σχέση της πόλης και του πολιτισμού, δεν μπορούμε να την δούμε στατικά, αλλά πρέπει να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του πολιτισμού από καταβολής της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα, όπως τον εννοούμε μέσα απ' αυτά που βλέπουμε στα Μουσεία. Τα περισσότερα από αυτά που πραγματοποιήθηκαν μέχρι την βιομηχανική επανάσταση, ενώ αναφέρονται ως «έργα πολιτισμού», δεν είναι έργα τέχνης, όπως τα εννοούμε σήμερα. Τα αντικείμενα που παρουσιάζονται στα Αρχαιολογικά, Εθνολογικά και Λαογραφικά Μουσεία, δεν είναι αυτό που λέμε τέχνη σήμερα, Δεν είναι έργα μια ειδικότητας των πολιτιστικών που λέγονται στην εποχή μας «καλλιτέχνες», είναι αντικείμενα κάθε είδους ανθρώπινης δραστηριότητας, που παρουσιάζονται στα μουσεία μας ως έργα τέχνης και ΕΙΝΑΙ έργα Τέχνης.

Αυτή η άλλη σημασία της Τέχνης, την οποία σήμερα δεν κατανοούμε, είναι γιατί η επιλογή των έργων για τα Σύγχρονα Μουσεία γίνεται με άλλη λογική, αυτή που καθιερώνει τα έργα Τέχνης, καθώς και τα Μουσεία εξειδικεύτηκαν. Άρα η Τέχνη, μ' αυτή την αρχαία σημασία, είχε ένα ρόλο «ποιοτικό», που διαπερνούσε όλη την παραγωγή και στην επικοινωνία γενικά.

Για να εννοήσουμε τον «τόπο» και την «πόλη», πρέπει να τις αντιληφθούμε μέσα από την έννοια της κοινωνίας, καθώς όπως λέω, «η κοινωνία εννοείται και συγκροτείται δια μέσου της επικοινωνίας».Τα έργα εκείνων των εποχών, πριν τη βιομηχανική επανάσταση, διαμορφώθηκαν στο χώρο, στον τόπο, μέσα σε ένα σύστημα γεωγραφικά δομημένου επικοινωνιακά, το οποία διαμορφώνει τα κριτήρια που ανέδειξε αυτό που είπαμε αργότερα «πολιτισμό», καθώς ο πολιτισμός είναι παράγωγο της «πόλης», δηλαδή του συντεταγμένου «πολίτη». Αυτόν τον αντίστοιχο «πολίτη» αναζητούμε για να διαμορφώσει τη σημερινή Πόλη ώστε να γίνει ο φορέας αυτού του «Πολιτισμού» στον οποίο αναφερόμαστε στο τίτλο «Υγεία « Πολιτισμός».

Δηλαδή, συμπεριφορές, λειτουργίες και οργάνωση της κοινωνίας, σε διάφορα επίπεδα, όπου η Υγεία και τα Ασκληπιεία θα εννοούνται δια μέσου της πόλης, δια μέσου του «Πολιτισμού» του 21^ου Αιώνα. Άρα εδώ μπαίνουμε σε ένα άλλο ζητούμενο, όταν σήμερα, όπως είπα πριν λίγο, απομονώσαμε την τέχνη στα πολιτιστικά, σαν ένα άλλοθι πολιτισμού, ο οποίος στην πραγματικότητα ορίζεται μόνο μέσα από την τεχνολογία, την οικονομία, αλλά και άλλες επιμέρους παραμέτρους εξουσίας. Εδώ τίθεται το ζήτημα πως θα επαναφέρουμε τον Πολιτισμό ως έννοια γένους που θα περιλαμβάνει όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες με κριτήριο την Ποιότητα για τη συμβίωση, διαβίωση και επιβίωση του Ανθρώπου επάνω στον Πλανήτη και σε κάθε συγκεκριμένο «τόπο» ζωής.

Από την άλλη μεριά έχουμε την «επικοινωνία». Σήμερα όταν μιλάμε για επικοινωνία εννοούμε τα Μαζικά Μέσα Επικοινωνίας και εδώ εγκλωβίσαμε το ευρύτερο νόημα της επικοινωνίας στα Μ.Μ.Ε. αφήνοντας απέξω το ευρύ πλαίσιο της επικοινωνίας μέσα στο οποίο λειτουργούσε η Τέχνη ως καθοριστικός συντελεστής ποιότητας όλων των μέσων παραγωγής και επικοινωνίας.

Αυτή η παραμόρφωση η οποία προέκυψε από πολλούς παράγοντες, που δεν είναι στιγμή να την σχολιάσω ή να την αναλύσω περισσότερο, απλώς την επισημαίνω, είναι ένα άλλο ζήτημα. Σαν μια πρώτη διαπίστωση των παραμορφώσεων που έχει υποστεί ο λεγόμενος πολιτισμός μας, μέσα από τα Μ.Μ.Ε. είναι αυτό που βλέπουμε, ακούμε ή διαβάζουμε σήμερα σαν «επικαιρότητα». Το ζήτημα της τηλεπικοινωνίας ως κυρίαρχο σύστημα, το οποίο υλοποιείται μέσα από τα δίκτυα, όπως λέει και η λέξη ΙΝΤΕΡΝΕΤ , το οποίο αποτελεί την κατ' εξοχήν τελευταία έκφραση του πολιτισμού μας έφεραν στην «α-τοπία» του global village του «πλανητικού χωριού», όπως είχε επισημάνει ο MacLuhan στη δεκαετία του '60.

Γι’ αυτό είπα πριν λίγο στον κ. Μπαμπινιώτη, ότι το θέμα της «ουτοπίας» εμένα δεν με εκφράζει, γιατί πιστεύω ότι σήμερα βρισκόμαστε στα δίκτυα κάπου «στον αέρα». Γι’ αυτό προτιμώ σήμερα τον όρο «α-τοπία», που υπογραμμίζει το ζητούμενο των καινούργιων αναγκών του ανθρώπου για τον ορισμό του Σύγχρονου «Τόπου», που αρχίζει να διαφαίνεται διεθνώς χωρίς να έχει διαμορφωθεί ακόμα σε συγκροτημένο λόγο, σε συγκροτημένες προτάσεις. Αλλά όποιος ψάχνει, ερευνά και βλέπει πέρα από τα επιφαινόμενα της κατανάλωσης που μας έχουν εγκλωβίσει, ως φαινόμενα πολιτισμού, διαβλέπει ακριβώς ότι αυτή η αγωνία και αυτή η ανησυχία για τον ορισμό του «τόπου» της ζωής μας είναι διάχυτη. Τόπος της φύσης και της κοινωνίας των ανθρώπων.

Άρα πιστεύω ότι ζούμε μπροστά σε ένα αίτημα ευρύτερο, το οποίο εμείς κάπου το προσεγγίζουμε από ένα σημείο σχετικό. Πιστεύω όμως πως διαφαίνεται κάπου το αίτημα μιας σύνθεσης του νοήματος του κόσμου και του πολιτισμού.

Αυτή η «α-τοπία» των ΜΜΕ και του ΙΝΤΕΡΝΕΤ αναιρεί τον άλλον «τόπο» τον βιωμένο, που επεσήμανα πριν λίγο. Δηλαδή σήμερα ο καθένας μας μπαίνει στο κομπιούτερ του και μπορεί να επικοινωνήσει με οποιονδήποτε σε χρόνο και σε χώρο που δεν μπορεί να βιώσει σωματικά, τα βιώνει μόνο μέσα από ένα επικοινωνιακό σύστημα, οπτικοακουστικό.

Αυτή η οπτικοακουστική υπεραπασχόληση του εγκεφάλου μας, σε σχέση με το σύνθετο πρόβλημα της επικοινωνίας, δημιουργεί το άλλο πρόβλημα στην αντίληψη του «τόπου». Στο οποίο εγώ μέσα στην δική μου ορολογία, και μια σειρά έργα που έχω κάνει, όρισα ως «ατοπία». Γιατί η «ουτοπία» είχε τη δυναμική ενός οράματος, το οποίο ακριβώς προσπαθεί να ανατρέψει ή να δώσει μια άλλη πρόταση κοινωνικής ζωής. Η ουτοπία ήταν αφετηρία δημιουργικών προτάσεων, ενώ δυστυχώς η ατοπία είναι ένα φαινόμενο που εγκαθίσταται μέσα από άλλο αντιληπτικό μοντέλο του τόπου που διαμορφώνει η σύγχρονη τοπολογία της επικοινωνίας.

Αυτό τι επιπτώσεις έχει; Έχει ως επιπτώσεις να ακυρώσει την αίσθηση του τόπου μέσα στον οποίο ζούμε. Τέτοια φαινόμενα έχω μελετήσει μέσα στις έρευνες μέσα από τη τέχνη ως επικοινωνίας, ψάχνοντας και στους νέους ανθρώπους που ζουν περισσότερο σ' αυτό το πλέγμα της τηλεπικοινωνίας. Διαπιστώνω πως χάνουν τα αισθητήρια εκείνα, τα πρωτογενή αισθητήρια του χώρου, του τόπου, της σωματότητας, της υλικότητας, της σχέσης με το φυσικό και υλικό περιβάλλον.

Όταν λοιπόν αναζητούμε το περιβάλλον ως μια αφηρημένη έννοια, εκτός τόπου και χρόνου, χάνουμε το βασικό αντιληπτικό μοντέλο. Και τι πρέπει να κάνουμε τότε, πρέπει να κλάψουμε; Όχι. Πρέπει να πάρουμε αυτά τα εργαλεία της ατοπίας που διαμορφώνουν τη σύγχρονη επικοινωνία, ως εργαλεία μιας καινούργιας συνείδησης. Να χρησιμοποιήσουμε τα σύγχρονα τεχνολογικά και επικοινωνιακά μέσα όχι σαν καταναλωτές αλλά ως δημιουργοί για να διαμορφώσουμε τη νέα συνείδηση όπου η αναγκαιότητα του βιωμένου «τόπου» θα φέρει τις νέες ισορροπίες μεταξύ της φύσης και των ανθρώπων στην αναζήτηση μια νέας κοινωνίας. Δηλαδή αναζητούμε την «εντοπία», ως σύνθεση της εξέλιξης των τεχνολογιών επάνω στο βιωμένο τόπο. «Εντοπία» είναι να ξαναβρούμε την σχέση με τον τόπο μας, όχι όμως με τους παραδοσιακούς όρους των «παραδοσιακών» μοντέλων, που για μένα δεν είναι παραδοσιακά, γιατί έχουμε κακοποιήσει και την λέξη «παράδοση». Δηλαδή των εθνικιστικών, τοπικιστικών και άλλων μοντέλων, που ανταγωνίζονται την εξέλιξη των δυνατοτήτων της επικοινωνίας.

Θα πάρουμε λοιπόν το μέγιστο των δυνατοτήτων της τεχνολογίας, μέσα στο πλέγμα, τη δυνατότητα και τη δυναμική που έχει στην διαμόρφωση των σύγχρονων τρόπων παραγωγής , ώστε να βάλουμε μια ποιοτική παράμετρο, για να συνειδητοποιήσουμε την «εντοπία». Και από την εντοπία του τόπου, του χώρου μέσα στον οποίο ζούμε, του σπιτιού μας, της πόλης μας, του περιβάλλοντος, της φύσης όπως είπε πριν λίγο η Πρόεδρος του Οργανισμού Αθήνας, που είναι μέσα στο μοντέλο μας. Να συνδέσουμε την Πόλη, τον πυρήνα της πόλης με το φυσικό περιβάλλον μέσα από μια σταδιακή και αρθρωμένη σχέση. Ένα αίτημα, που εμείς θέλουμε να το αξιοποιήσουμε, να το προβάλλουμε, να το καλλιεργήσουμε, μέσα από την αξιοποίηση των πιο προωθημένων μορφών τεχνολογίας.

Παίρνουμε την τεχνολογία από αυτόνομο σύστημα το οποίο παράγει εξουσία και το. εντάσσομε μέσα σε ποιοτικές προοπτικές, γιατί οι τεχνολογίες είναι εργαλεία που πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά βούληση η οποία θα προκύψει από την καινούργια συνείδηση των χρηστών, των πολιτών και των φορέων ακριβώς που θέλουν να διαμορφώσουν αυτό το Πολιτισμό, όπως οι επιστήμονες και όλοι οι φορείς της Παιδείας, όπως σας ανέφερε προηγουμένως ο κ. Σωτηρίου στην περιοχή που διαπραγματεύεται και μελετά πιο συστηματικά

Οι αντίστοιχες λειτουργίες που ακούσατε πριν λίγο, αντιστοιχούν και στην διερεύνηση των προβλημάτων του πολιτισμού. Θα πω δυο λόγια βιαστικά, γιατί θα επανέλθουμε αργότερα με διαφορετικό τρόπο. Μέσα σ' αυτό το μοντέλο που παρουσιάζομε, το οποία εμφανίζεται σαν χαώδες δεν υπάρχουν ακόμα λεπτομερώς διαμορφωμένες προτάσεις για τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, και τούτο είναι συνειδητά ηθελημένο, γιατί τα στερεότυπα μέσα από το οποίο αντιλαμβανόμαστε τα καλλιτεχνικά, δυστυχώς είναι εγκλωβισμένα σ' αυτό που ανέφερα πριν λίγο. Και εδώ βρίσκεται η δυσκολία. Γι' αυτό δεν βιαστήκαμε να προωθήσουμε προτάσεις, να επικαλύψουμε το πρόγραμμα αλλά μείναμε στα βασικά στοιχεία. ΄Έτσι όταν προχωρήσει η υποδομή αυτής της προσέγγισης με την καινούργια διαδικασία όπου τα «πολιτιστικά», όπως λέω εγώ, θα ενταχτούν μέσα στο πλαίσιο του Πολιτισμού, θα μπορέσουμε να επαναφέρουμε την τέχνη σε ευρύτερο πλαίσιο όπου οι Επιστήμες και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες θα εννοούνται μέσα στον ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ. Άλλωστε πολλές φορές θεωρώ την λεγόμενη «σύγχρονη τέχνη» ως παράγοντα ρύπανσης, αλλά αυτή είναι μια άλλη προσέγγιση, καθώς μέσα από την αυτονομία της διεκπεραίωσης των καλλιτεχνικών προβλημάτων στην εποχή μας, έχουν δημιουργηθεί παραμορφώσεις επικινδυνότητας, οι οποίες θα προκύψουν στο μέλλον.

Πρέπει λοιπόν να ξαναφιλτράρουμε το ζήτημα όλων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, μέσα σε μια καινούργια οικονομία, μια καινούργια σύνθεση. Κάπου εδώ θα πω δυο λόγια βιαστικά, η πρόταση που αναφέρθηκε από τον κ. Μπαμπινιώτη στην έναρξη, για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, για μιας ήταν μια συγκυρία.

Εμείς όταν ξεκινήσαμε, πριν επτά χρόνια, δεν μας ενδιέφερε αν θα γίνονταν ή όχι. Αλλά πιστεύουμε από την στιγμή που υπήρξε ένα πρόταγμα, ότι πρέπει να βρούμε μια άλλη ποιότητα, ένα άλλο περιεχόμενο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, θα έπρεπε αυτό το περιεχόμενο να το ψάξουμε ποιοτικά, όχι με εξωτερικές δημαγωγικές, εντυπωσιακών προτάσεις αλλά με μελέτες που θα αντέξουν τη συγκυρία.

Άρα το συμπέρασμα είναι ότι από τον Πολιτισμό, πάμε στην Υγεία, όταν ο πολιτισμός είναι η έννοια γένους, που θα μας δώσει το περιεχόμενο της Πόλης και του Πολίτη, ως μιας καινούργιας υπόστασης που θα διαμορφώσει το μέλλον μέσα στην παγκοσμιοποίηση, θα μας δώσει να καταλάβουμε τι είμαστε στο συγκεκριμένο τόπο. Σας ευχαριστώ.

.

Δ.ΣΩΤΗΡΙΟΥ: Θα σας κουράσω λίγο ακόμα αλλά ελπίζω το βάρος να μην είναι τόσο απεχθές. Τελικά στην ίδια λογική που ανέφερα προηγουμένως για το πως η πλευρά της Υγείας μπορεί να καλύψει λειτουργίες, αντίστοιχες υπηρεσίες της πλευράς του Πολιτισμού, είναι προφανώς αυτές που προβλήθηκαν στην οθόνη (ενημέρωση, πληροφόρηση, εκπαίδευσης / αγωγή και προαγωγή, έρευνα) και φυσικά κάθε δραστηριότητα του Πολιτισμού, που θα έχει ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής. Φαντάζομαι ότι και στο χώρο του Πολιτισμού, τα θέματα αυτά είναι ανοιχτά για να συζητηθούν και προφανώς κανείς δεν θέλει να τα προκαταλάβει. Η νέα συνθήκη που προτείνουμε είναι να μελετηθούν και πάλι σε συνδυασμό με τα θέματα της Υγείας.

Επανέρχομαι στα «χωρικά μου θέματα». Λογικά ρωτούν οι άνθρωποι, ποιες είναι αυτές οι ελάχιστες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη Συγχρόνων Ασκληπιακών Πάρκων ή με άλλα λόγια που θα μπορούσα να δημιουργήσω ένα τέτοιο χώρο - πάρκο;. Πιστεύω ότι αρκούν δύο μόνο: Η πρώτη είναι «κατάλληλες σχέσεις φυσικού και αστικού περιβάλλοντος» και η δεύτερη «εν λειτουργία ή προγραμματιζόμενες μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας (βλέπε ιατρικών)».

Ο προσδιορισμός «κατάλληλη σχέση», είναι μάλλον αφηρημένη έννοια και δημιουργεί μεγάλα προσκόμματα. Ωστόσο νομίζω, ότι ο καθένας μπορεί να της δώσει περιεχόμενο, ανάλογο με το περιβάλλον εντός του οποίου λειτουργεί και αυτά τα οποία επιδιώκει. Όταν σκεφθήκαμε που μπορούμε να τα δημιουργήσουμε αυτούς τους χώρους, επειδή ασφαλώς εκτός από τον πολιτισμό υπάρχει και η έννοια της υγείας όπως προαναφέρθηκε, ως πυρήνας μπορεί να είναι αρχικά φορείς όπου «διαθέτουν γνώση». Η γνώση βρίσκεται σε πολλά σημεία, δεν είναι προφανώς μόνο στα Πανεπιστήμια, είναι για παράδειγμα στα νοσοκομεία, ή σε άλλες μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας. Συνεπώς είναι λογικό να πει κανείς ότι αν θέλω να φτιάξω κάτι που αφορά την Υγεία και τον Πολιτισμό, να κοιτάξω μήπως μπορώ να το φτιάξω πέριξ τέτοιων μονάδων. Ο λόγος είναι πολύ απλός. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσα να αξιοποιήσω την γνώση που υπάρχει, για να δημιουργήσω ή να εξασφαλίσω ποιότητα στις υπηρεσίες.

Για παράδειγμα έχουμε προτείνει στο Γραφείο Ποιότητας Ζωής της Κυβέρνησης (από το 1997) να γίνει μελέτη για τη δημιουργία ενός Ασκληπιακού Πάρκου, με πυρήνα το νέο Νοσοκομείο στο Χαϊδάρι. Η βασική ιδέα είναι να μην λειτουργεί το νοσοκομείο μόνο ως φορέας παροχής ιατρικών υπηρεσιών, αλλά να διαμορφωθεί ο περιβάλλον χώρος σε χώρος παροχής υπηρεσιών Υγείας και Πολιτισμού. Ο σχεδιασμός διευκολύνεται από το γεγονός ότι υπάρχει ένας περιβάλλον χώρος που ανήκει μερικώς σε παρακείμενο στρατόπεδο, το οποίο προβλέπεται να υποχωρήσει σιγά-σιγά προς όφελος του νοσοκομείου και της πόλεως,. Με τον τρόπο, το συγκρότημα που θα δημιουργηθεί θα αφορά και θα χρησιμοποιείται από ολόκληρο τον πληθυσμό της περιοχής και όχι μόνον από τους ασθενείς.

Αν θέσουμε το ίδιο ερώτημα για την Αθήνα (ουσιαστικά βέβαια για την ευρύτερη περιοχή), για το που δηλαδή θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ένα Ασκληπιακό Πάρκο στην περιοχή, εμείς ως Αθηναίοι σκεφθήκαμε και είπαμε στο «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών». Χάρηκα ιδιαίτερα με αυτά που ανέφερε η εκπρόσωπος του κ. Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, η κα Μαρκοπούλου, ότι το «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών», ουσιαστικά θα γίνει. Χάρηκα επίσης ιδιαίτερα με την παρατήρηση ότι η Μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών «έχει αναμφίβολα εμπλουτίσει κύρια από πλευράς εννοιών και ιδεών τον πολεοδομικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό αυτής της ενότητας, με επιπλέον στοιχεία απαραίτητα για την μελέτη ενός ιδιότυπου από πλευράς χρήσεων χώρου όπως αυτός στο Γουδί».

Αυτό που λέμε «Ασκληπιείο» ουσιαστικά αρχίζει από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (Πλατεία Αγίου Θωμά και το Νοσοκομείο Λαϊκό) και φθάνει μέχρι την οδό Υγείας, στις εγκαταστάσεις του Νοσοκομείου Γ. Γεννηματάς και του ΕΚΑΒ που βρισκόμαστε τη στιγμή αυτή (στην οθόνη προβάλλεται ο χάρτης της περιοχής). Από την ανατολική [πλευρά οριοθετείται από την οδό Πίνδου στο Δήμο Παπάγου, και την οδό Κοκκινοπούλου στο Δήμο Ζωγράφου (η οδός Κοκκινοπούλου χωρίζει το «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών» από την Πολυτεχνειούπολη). Το Ασκληπιείο Πάρκο σχεδόν διχοτομείται από την οδό Κατεχάκη. Αν υπάρχει χρόνος και το επιθυμείτε, θα σας δείξουμε μια σειρά από φωτογραφίες της περιοχής σε διαφάνειες, για να μορφώσετε ίδια άποψη.

Η συγκεκριμένη έκταση έχει τα εξής χαρακτηριστικά. Έκταση 2.200 στρεμμάτων περίπου, δηλαδή είναι έξι με επτά φορές η έκταση του Εθνικού Κήπου, περίμετρο 8 χλμ. περίπου, μέγιστο μήκος επί της οδού Μεσογείων 2.400 μέτρα και πλάτος επί της οδού Κατεχάκη 1.400 μέτρα περίπου. Αν έχει βαδίσει κανείς στον Εθνικό Κήπο μπορεί εύκολα να αντιληφθεί τις συγκεκριμένες διαστάσεις.

Η περιοχή περικλείεται από τους τρεις Δήμους, Αθηναίων, Ζωγράφου και Παπάγου, και εφάπτεται του Δήμου Ν. Ψυχικού. Περιλαμβάνει επτά μεγάλα νοσοκομεία και άλλες δημόσιες εγκαταστάσεις, όπως Υπουργεία, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ.

Είναι ένας ελεύθερος χώρος σε μεγάλη έκταση. Στο διάγραμμα που είδατε προηγουμένως, δεν έχουν αποτυπωθεί στρατιωτικές εγκαταστάσεις για ευνόητους λόγους καθώς και νεώτερες εγκαταστάσεις που έχουν γίνει μετά το 1997-8. Μελανό σημείο του χώρου είναι η γενικά κακή κατάσταση των κτηρίων των νοσοκομείων, η εγκατάλειψη των δημόσιων χώρων, η εκτεταμένη ρύπανση και οι έντονες αντιθέσεις μεταξύ διαφόρων τμημάτων του χώρου. Υπάρχει για παράδειγμα το συνεργείο των ασθενοφόρων του ΕΚΑΒ, σε σύγχρονο κλιματιζόμενο κτήριο κατάλληλο για τις μηχανολογικές ανάγκες των ασθενοφόρων, ενώ οι ασθενείς στους παρακείμενους χώρους του «Γ. Γενηματά» ή του «Σωτηρία» κάνουν παρέα με κατσαρίδες …

Πιστεύουμε λοιπόν ότι το «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών» είναι μια σχεδόν ιδανική περίπτωση για τη δημιουργία ενός Σύγχρονου Ασκληπιακού Πάρκου, αλλά όχι και η μοναδική. Σύγχρονα Ασκληπιακά Πάρκα μπορούν να γίνουν σε πάρα πολλά σημεία του Λεκανοπεδίου, αλλά και σε κάθε πόλη. Ονειρεύομαι μάλιστα τη στιγμή που το «Εθνικό Σύστημα Υγείας» θα είναι ένα δίκτυο Σύγχρονων Ασκληπιακών Πάρκων. Ίσως τότε και οι λέξεις βρουν το πραγματικό τους νόημα.

Στο σημείο αυτό παραχωρώ και πάλι το βήμα στον Θόδωρο.

ΘΟΔΩΡΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Όταν προχωράμε από τις γενικές έννοιες στις πιο εξειδικευμένες και προς τις υλοποιήσιμες, τα πράγματα διαφοροποιούνται πάρα πολύ. Όταν μιλάμε για Υγεία και παροχές υγείας, υπάρχει διεθνώς ένα ερευνητικό πλέγμα, μέσα από την τηλεϊατρική κατ' αρχήν, ως ένα σύστημα που αγγίζει το ζήτημα της τηλε-επικοινωνίας μέσα σε μια βελτιστοποίηση και αξιοποίηση του χρόνου και των χώρων, όπως περιγράφεται και στο πρόγραμμα που διαμορφώνουμε για τον συγκεκριμένο χώρο του Ασκληπιακού Πάρκου. Όταν μπαίνουμε όμως στον Πολιτισμό, τότε αρχίζει το χάος.

Εμείς στο πρόγραμμά μας όμως έχουμε μια κατ' αρχήν οργάνωση αυτού του χώρου για πολιτισμικές δραστηριότητες, ξεκινώντας από μια βασική αντιμετώπιση των εκφραστικών τρόπων, όπως εξελίχθηκαν από καταβολής ανθρωπότητας, από την πρωτογενή μέχρι τη σημερινή λειτουργία της επικοινωνίας των ανθρώπων δια μέσου του Λόγου. Όπου ο Λόγος εμπεριέχει Μέσα έκφρασης που ξεκινούν από την προφορική ομιλία, τον γραπτό λόγο με γράμματα και σύμβολα - εικόνες και μορφές σε διάφορα υλικά, όπου η επικοινωνιακή δράση εξελίσσεται σε μορφές έκφρασης όπως η Μουσική, ο Χορός, το Θέατρο που συνθέτει όλα τα είδη έκφρασης του Λόγου. Όλα όσα ανέφερα πριν λίγο, αποτελούν τη βάση της πρωτογενούς επικοινωνίας η οποία μετεξελίχθηκε στην εποχή μας σε άλλες τέχνες, όπως ο κινηματογράφος, το βίντεο και όλες οι τέχνες που ακολουθούν με τη ψηφιακή τεχνολογία.

Το ζήτημα είναι στο Πώς θα πραγματοποιηθεί μια τέτοια πρόταση στην εποχή μας.. Αυτό είναι το ζητούμενο που προσπαθούμε να οργανώσουμε με ερευνητικά προγράμματα σιγά-σιγά. Και όλα αυτά μέσα από τη χρησιμοποίηση των τεχνολογικών εξελίξεων και των μέσων επικοινωνίας.

Αυτά τα μοντέλα θα μπουν μέσα σε μια λογική συμβατότητας. Ήδη υπάρχει μια μελέτη όπου το πράσινο θα κυριαρχεί ως στοιχείο περιβαλλοντικό, μέσα στο οποίο θα διαμορφώνονται χώροι, υπακούοντας σε μια λογική συμβατότητας των χρήσεων, σε σχέση με την απόσταση και τη λειτουργία των Νοσοκομειακών μονάδων Υγείας.

Δηλαδή θα υπάρχει η σχέση της μονάδας όπου πολύ κοντά θα γίνονται συμβατές πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως εκθέσεις έργων τέχνης ή άλλες που δεν θα ενοχλούν και σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, που θα μπορεί να γίνεται π.χ. μια συναυλία μουσικής ή άλλες που δεν ενοχλούν σε μια χωροταξική διαμόρφωση που θα ρυθμίζει τις διαφορετικές εκδηλώσεις. Θα ισχύει το μοντέλο που αναφέρθηκε πριν λίγο, η ενημέρωση, η πληροφόρηση, η εκπαίδευση, όπου όλα αυτά τα συστήματα δεν θα είναι απλώς αυτόνομες εκδηλώσεις, διασκεδαστικής τέχνης, αλλά θα εμπεριέχουν το ερευνητικό πλέγμα που προαναφέρθηκε.

Δηλαδή θα είναι προτάσεις που θα δίνουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε όλες τις ηλικίες, από τα μικρά παιδιά που θα παίζουν και θα διερευνούν, μέχρι τους πλέον ειδικούς ερευνητές . Δηλαδή θα είναι όλος ο χώρος ένα εργαστήριο στο οποίο όλοι οι άνθρωποι θα προσπαθούν να προσεγγίσουν αυτές τις αξίες, συμμετέχοντες σε εκδηλώσεις τέχνης.

Ολόκληρο αυτό το πλέγμα σχηματοποιείται και ενεργεί, έτσι ώστε να διαμορφωθούν διαφορετικές δραστηριότητες, που να συνάδουν, να είναι δηλαδή σε αντιστοιχία με τις λειτουργίες Υγείας. Άρα το πλέγμα των Δήμων που περιβάλλουν το Πάρκο θα μπορεί να ενεργοποιεί τους πολίτες ώστε να συμμετέχουν. Αυτή η συνέχεια, η ρευστότητα από την απλή καλλιτεχνική η γενικά πολιτιστική εκδήλωση θα εμπεριέχει την Υγεία. Η συνέχεια αυτή είναι το ποιοτικό στοιχείο της πρότασης, καθώς προσπαθούμε να υπερβούμε τον αποκλεισμό, τον εγκλωβισμό και τον κατακερματισμό της σύγχρονης αστικής ζωής, δίνοντας κάποιο άλλο νόημα στην κοινωνία, μια νοητή συνέχεια, σαν ένα άλλο μοντέλο αντίληψης του κόσμου.

Δ.ΣΩΤΗΡΙΟΥ: Θα ήθελα να μου επιτρέψετε να ασχοληθούμε τώρα με λίγο ποιο τεχνικά θέματα. και να αναφερθώ στις πρωτοβουλίες πήραμε μέχρι σήμερα. Ο κ. Ευσταθίου, ο Γραμματέας του Σωματείου μίλησε εν συντομία γι' αυτές. Ωστόσο νοιώθω την ανάγκη να επαναλάβω μερικά πράγματα.

Η μελέτη των θεμάτων που αφορούν τα Σύγχρονα Ασκληπιεία και το «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών» ξεκίνησε ουσιαστικά με εντολή και χρηματική ενίσχυση του Οργανισμού Αθήνας, αφού ολοκληρώθηκαν επιτυχώς παρατεταμένες διαβουλεύσεις με τον ΟΡΣΑ για διάστημα περίπου ενός έτους. Η Μελέτη εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με το Μετσόβιο Πολυτεχνείο και την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και παραδόθηκε τον Μάιο του 1998.

Μου δίνεται και η ευκαιρία να ανακοινώσω, ότι υπάρχει μια ειδική παρουσίαση σε υπολογιστή που βρίσκεται έξω από την αίθουσα αυτή. Η παρουσίαση αφορά λύσεις στο επίπεδο των ιδεών όπως διαμορφώθηκαν στα πλαίσια της πρώτης Μελέτης. Πρόκειται για μια σειρά από σκίτσα πιθανών λύσεων που μπορεί να εφαρμοστούν σε ένα σύγχρονο Ασκληπιείο και ειδικά στο «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών». Παράλληλα μπορεί να διαβάσει κανείς ή να ακούσει τα ειδικά επεξηγηματικά κείμενα. Με την ευκαιρία θα ήθελα να εκφράσω τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μας στους συνεργάτες μας κα Άννα Πρεβόλη και Μιχάλη Γκατζώνη για την εργασία τους αυτή. Νομίζω ότι αξίζει το κόπο να δείτε τη παρουσίαση αυτή.

Στα πλαίσια επίσης της Μελέτης του Οργανισμού Αθήνας, δημιουργήθηκε ειδικός ψηφιακός τόπος (ιστοσελίδες) το 1997, σε υπολογιστές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η πρόσβαση σε αυτές μέσω του ΙΝΤΕΡΝΕΤ επιτρέπει τη πληροφόρηση για τα θέματα που αφορούν τα Σύγχρονα Ασκληπιεία και το «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών», καθώς επίσης και τη διατύπωση απόψεων και σχολιασμού αλλά και τη συνεργασία εξ αποστάσεως.

Παράλληλες μελέτες για τον ίδιο σχεδόν χώρο έχει εκπονήσει ο Δήμος Αθηναίων. Παρεμβάσεις έχει επίσης κάνει και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, με τη διαμόρφωση του «Πάρκου των Ενόπλων Δυνάμεων», το οποίο δόθηκε σε περιορισμένη χρήση πριν μερικούς μήνες. Περί το τέλος του 1998 ο Οργανισμός Αθήνας ανέθεσε στο ΕΜΠ μιας μεγάλης έκτασης Μελέτη με θέμα «Μητροπολιτικό Πάρκο στο Γουδί». Η Μελέτη αφορά ουσιαστικά για τον ίδιο χώρο με αυτόν που εμείς προτείνουμε να ονομαστεί «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών». Η Μελέτη του ΕΜΠ παραδόθηκε στις αρχές του 2000, αλλά δυστυχώς αγνόησε πλήρως τη Μελέτη «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών», παρόλο ότι χρηματοδοτήθηκα και αυτή, όπως προαναφέραμε, από τον Οργανισμό Αθήνας, αλλά και τις προτάσεις μας.

Τη περίοδο Σεπτεμβρίου 1997 Απριλίου 1998 πραγματοποιήθηκε και μια εξειδικευμένη μελέτη για λογαριασμό της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. Θέμα της Μελέτης ήταν πως μπορεί να μετασχηματιστεί ο χώρος ενός Σύγχρονου Ασκληπιακού Πάρκου και ειδικά ο χώρος του «Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών» σε «ψηφιακή περιοχή», κατά την ειδική ορολογία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την εποχή εκείνη και ίσως λίγο ποιο νωρίς (εποχή του 1997 – 1998) άρχισαν να συζητούνται θέματα σχετικά με την αξιοποίηση των σύγχρονων τηλεματικών εφαρμογών για την παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες και τη συμβολή τις αναπτυξιακές διαδικασίες. Έτσι συζητήθηκαν θέματα «ψηφιακών δραστηριοτήτων» ή «ψηφιακών περιοχών» ακόμα και «μετασχηματισμού ή εξέλιξη των πόλεων σε ψηφιακές πόλεις». Στην ουσία δηλαδή για το πως νέες τεχνολογίες τηλεματικής (συνδυασμός τηλεπικοινωνιακών μέσων και υπολογιστών) μπορούσαν να συμβάλουν στην λύση των προβλημάτων των πόλεων. Ας σημειωθεί ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμιά άξια λόγου πρωτοβουλία στον τομέα αυτό μέχρι και σήμερα και παρόλο ότι οι βάσεις για τη «Κοινωνία της Πληροφορίας» στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τέθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της Κέρκυρας επί Ελληνικής Προεδρίας το 1994 !

Με βάση την προαναφερθείσα Μελέτη και την έγκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, προκήρυξε δημοσίως και νέα εξειδικευμένη Μελέτη υπό τον τίτλο «Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών». Η Μελέτη ανατέθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τον Ιούλιο του 1999 και παραδόθηκα τον Σεπτέμβριο του 2000. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών έδωσε στη Μελέτη το χαρακτηριστικό κωδικό όνομα ΑΣΠΑΣΙΑ.

Τα περιληπτικά κείμενα και των δύο Μελετών (ΟΡΣΑ / 1998, ΓΓΕΤ / 2000), που προαναφέραμε εμπεριέχονται στον φάκελο του Συνεδρίου. Θα χαρούμε ιδιαίτερα αν βρείτε το χρόνο να τα διαβάσετε και να τα σχολιάσετε. Οι ίδιες Μελέτες βρίσκονται σε ηλεκτρονική μορφή και στον ψηφιακό χώρου προαναφέραμε στη διεύθυνση http://asclepieion.mpl.uoa.gr .

Συμπερασματικά μπορεί να πει κανείς ότι ο συγκεκριμένος χώρος έχει μελετηθεί επαρκώς είναι καιρός πλέον να τεθεί σε κίνηση ένας μηχανισμός για την υλοποίηση.

Επιχειρήσαμε επίσης να ανοίξουμε στους ορίζοντές των ιδεών μας για τα Σύγχρονα Ασκληπιακά Πάρκα τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Κάναμε πολλές παρουσιάσεις, έγιναν δημοσιεύματα στον τύπο. Οργανώσαμε τρεις Ημερίδες (1997, 1999, 2000). Η πρώτη επίσημη και πολύ σημαντική διεθνής προβολή γίνεται το 1999, χάρις στην ειδική έκδοση των FINANCIAL TIMES Pharmaceutical, των εκδόσεων των Financial Times του Λονδίνου που ασχολούνται με τη Φαρμακευτική Βιομηχανία. Συγγραφείς είναι οι κκ. Ken Boddy, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιου του Εδιμβούργο, Pekka Karp, στελέχος της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Δημήτριος Σωτηρίου. Η έκδοση φέρει τον τίτλο ‘Telemedicine and Telecare for the New Information Age’. Το σχετικό απόσπασμα βρίσκεται στον φάκελό του Συνεδρίου.

Ίσως αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχει μια συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου για τη δημιουργία κοινής προσέγγισης του προβλήματος με ένα θέμα που ετέθη από την πλευρά του Εδιμβούργου. Στις περιοχές εκείνες δεν έχουν γενικά καλό καιρό και έτσι η ιδέα των Σύγχρονων Ασκληπιείων είναι δύσκολο να συνδυαστεί με ανοιχτά πάρκα. Κατά συνέπεια πρέπει οι ιδέες να υλοποιηθούν σε στεγασμένους χώρους και φυσικά με κάποια άλλη μορφή, αξιοποιώντας πάντοτε και στηριζόμενοι στις βασικές ιδέες, αλλά δεχόμενοι περιορισμούς ως προς τον χώρο. Και το θέμα αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον και ελπίζω ότι θα καταλήξουμε κάπου.

Θα μου επιτρέψετε να πω μερικά ακόμα λόγια για τη Μελέτη ΑΣΠΑΣΙΑ. Η Μελέτη αποσκοπούσε στο σχεδιασμό και τη λειτουργία ενός τηλεματικού δικτύου που είναι απαραίτητο για τη παροχή υπηρεσιών Υγεία και Πολιτισμού στους πολίτες. Χαρακτηριστική διάκριση είναι το γεγονός ότι οι υπηρεσίες αυτές απευθύνονται σε όλους τους πολίτες και τους επαγγελματίες των χώρων και όχι μόνον τους ασθενείς, που είναι σήμερα η πλειονότης των χρηστών του «Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών». Το τηλεαμτικό δίκτυο είναι προϋπόθεση για τη καλή λειτουργία των νοσοκομειακών μονάδων και τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί στην Ελλάδα οι αρμόδιοι δεν παραδέχονται αυτά που είναι καθημερινή πρακτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι σήμερα δυνατόν τα νοσοκομεία να μπορούν να λειτουργούν αποτελεσματικά χωρίς σύγχρονες επικοινωνίες, χωρίς τηλεματικά δίκτυα και χωρίς πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Εγώ τουλάχιστον δεν το καταλαβαίνω.

Τα κύρια συμπεράσματα της Μελέτης είναι ότι η δημιουργία και η προσφορά υπηρεσιών στους τομείς Υγείας και Πολιτισμού είναι άμεσα εφικτή. Επίσης το τηλεματικό δίκτυο για τη διασύνδεση όλων των νοσοκομείων μεταξύ τους και με τον έξω κόσμο, είναι εφικτό γιατί είναι πολύ μικρής δαπάνης και δοκιμασμένης τεχνολογίας. Το δίκτυο θα μπορούσε να αρχίσει να υλοποιείται, ως πιλοτικό δίκτυο, με βάση το δίκτυο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αθηνών, όπως ανέφερε και ο κ. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ασφαλώς γνωρίζετε ότι ο ιδιωτικός τομέας εξελίσσεται προς αυτή τη κατεύθυνση σήμερα και προσφέρει ορισμένες υπηρεσίες σε ηλεκτρονική μορφή. Όλα τα προαναφερθέντα θέματα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και πρέπει να συζητηθούν εκτενώς.

Διαπιστώθηκε επίσης ότι το ενδιαφέρον των πολιτών είναι μεγάλο. Στα πλαίσια της Μελέτης ΑΣΠΑΣΙΑ αναζητήσαμε και καταγράψαμε τις απόψεις πολιτών (ασθενών και υγιών) και επαγγελματιών της Υγείας. Κάναμε δηλαδή ένα είδος δημοσκόπησης. Οι απαντήσεις στο ερώτημα αν οι προτεινόμενες υπηρεσίες είναι ευπρόσδεκτες από τους πολίτες, ήταν στη πλειοψηφία τους, θετικές. Έτσι δημιουργήσαμε ένα πρώτο σχέδιο μιας πύλης, portal λέγεται στα αγγλικά. Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας μπορείτε να τα δείτε, αν έχετε πρόσβαση στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ.

Τελικά στα πλαίσια της Μελέτης ΑΣΠΑΣΙΑ, διαπιστώσαμε ότι υπάρχει και το απαραίτητο και κατάλληλο νομικό πλαίσιο για την άμεση υλοποίηση του «Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών». Είναι ο Νόμος 2742 του 1999, κάτι που θα μπορούσε να επιβεβαιώσει και η κα Μαρκοπούλου. Ο Νόμος φέρει τον εντυπωσιακό τίτλο «Για τον Χωροταξικό Σχεδιασμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη». Εγώ βρίσκω το Νόμο πολύ σημαντικό. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα Νόμο – πλαίσιο, που δίνει στο Άρθρο 15, τη δυνατότητα να αρχίσει αύριο η υλοποίηση του «Ασκληπιείου Πάρκου».

Στο σημείο αυτό θα παραχωρήσω και πάλι το βήμα στον Θόδωρο …

ΘΟΔΩΡΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Θα επαναφέρω αυτό που είπαμε πριν λίγο, ότι το τηλεματικό δίκτυο θα δημιουργήσει τις καινούργιες προϋποθέσεις για να επανέλθουμε στις Τέχνες ως επικοινωνιακές σχέσεις με τον ΤΟΠΟ και όχι να τις αναιρέσουμε όταν μείνουμε μόνο στην οθόνη και χάσουμε το βάθος των άλλων Τεχνών, ως υλικές και σωματικές επικοινωνιακές σχέσεις σε συγκεκριμένο τόπο. Αναζητούμε να ξαναβρούμε αυτό το κύκλο της επικοινωνίας δια μέσου των τεχνών.

Δηλαδή εδώ θέλουμε την τηλεματική, όχι σε μια αυτόνομη κλειστή διαδικασία που μας εγκλωβίζει στην οθόνη, αλλά σαν μια καινούργια ενέργεια. Προτείνουμε δηλαδή να μην πάμε κόντρα στην τεχνολογία. Την τεχνολογία θέλουμε να την οικειοποιηθούμε, ώστε να δούμε πως αυτή η τεχνολογία, θα δημιουργήσει προϋποθέσεις μιας τέχνης που θα έχει βεβαίως μοντέλα που θα αντιστοιχούν στις οικολογικές μορφές, αλλά θα αντιστοιχούν και στις προκλήσεις του μέλλοντος. Δηλαδή δεν μπορούμε να επαναφέρουμε μοντέλα του παρελθόντος, χωρίς να σκεφτόμαστε το αύριο. Αυτή η καινούργια σύνθεση είναι μια πρόκληση, η οποία δεν μπορεί να δοθεί σήμερα ως απάντηση αισθητική ή καλλιτεχνική. Αλλά ελπίζουμε αύριο, κάποια στιγμή του μέλλοντος να βρεθούν κάποιες απαντήσεις.

Νιώθω πως είναι ένα αίτημα το οποίο διατρέχει τις σημερινές κοινωνίες, ένα αίτημα που βρίσκεται μπροστά μας, το οποίο πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Αυτό είναι το ερευνητικό μέρος που είπαμε πριν λίγο, που αποτελεί το υπόβαθρο όλων των δραστηριοτήτων και που αφορά όλες τις κλίμακες των πολιτών, από τα παιδιά, τους εκπαιδευόμενους και τους εκπαιδευτές.

Όλοι αυτοί θα πρέπει να ενεργήσουν ως πολίτες, μέσα σ' αυτή την σύν-θέση που λέω, σε μια καινούργια συνείδηση, καθώς είμαστε αναγκασμένοι να συν-υπάρξουμε σε ένα Τόπο, χωρίς να ζητάμε ρομαντικές σχέσεις, να αναζητάμε ένα παρελθόν που δεν μπορούμε να το ξαναβρούμε πλέον. Πρέπει μέσα στις προκλήσεις του μέλλοντος να βρούμε μια καινούργια ισορροπία.

Δ.ΣΩΤΗΡΙΟΥ: Μια σκέψη ακόμα για να ολοκληρώσω και εγώ. Θα μπορούσε ίσως να είναι μια σκέψη πρόκληση για το Υπουργείο Πολιτισμού. Μήπως θα πρέπει να δημιουργηθεί κάποιο πλαίσιο αντίστοιχο αυτού του «χωροταξικού σχεδιασμού και της αειφόρου ανάπτυξης», που να αναφέρεται στον πολιτισμό; Ελπίζουμε ότι το Συνέδριο θα αποτελέσει ένα σταθμό και θα συμβάλει στη διαμόρφωση της δυναμικής που απαιτείται για τη δημιουργία των Σύγχρονων Ασκληπιείων.

Προτού δώσουμε την σκυτάλη στον επόμενο ομιλητή θα ήθελα να σας θυμίσω κάτι. Η Αθήνα έχει Ασκληπιείο, λίγοι ίσως το θυμούνται, είναι το Αρχαίο Ασκληπιείο της Αθήνας. (στην οθόνη προβάλλεται αεροφωτογραφία της Νοτίου Κλιτύος της Ακροπόλεως με τον Παρθενώνα, το Ηρώδειο, της Στοά του Ευμένους, το Θέατρο του Διονύσου και το Αρχαίο Ασκληπιείο των Αθηνών). Τα θέματα που αφορούν τα αρχαία Ασκληπιεία είναι της αρμοδιότητας του επόμένου ομιλητή του Καθηγητή κ. Λαμπρινουδάκη.

Εγώ δεν θα πω τίποτα άλλο πλέον, παρά μόνο να εκφράσω τις ευχαριστίες μου, αλλά και αυτές του Θόδωρου είμαι σίγουρος προς όλους εσάς για την προσοχή και το ενδιαφέρον με το οποίο παρακολουθήσατε τη παρουσίασή μας.

Προδρείο, Καθ. Γ. Πανούσης: Ένα μικρό σχόλιο θα ήθελα να κάνω και εγώ, έλεγε το 17ο αιώνα ο Ζοζέφ Ντενέστρες στα απογεύματα στην Αγία Πετρούπολη ότι η ασθένεια τι είναι; Είναι μια τιμωρία της Θείας Πρόνοιας, απέναντι σε πράξεις, αλλά και ενοχές που μπορεί να έχει ο άνθρωπος.

Έτσι λοιπόν νομίζω ότι η βασική μας ενοχή στο σύγχρονο κόσμο, είναι ο τεμαχισμός και ο διχασμός και του κόσμου και του ανθρώπου, η πρόταση λοιπόν είναι η ενότητα του χώρου σε συνδυασμό με την ενότητα του ανθρώπου, ψυχική και σωματική, πράγμα όχι πάρα πολύ εύκολο, διότι πολιτισμός, περιβάλλον ακούστηκε, υγεία, όλα αυτά σημαίνουν και παιδεία, γιατί η ανάπτυξη του ανθρώπου ως όλον, είναι της παιδείας αρμοδιότητα.

Θεωρώ όμως ότι σε μια εποχή που οι άνθρωποι σκέπτονται με ποσότητες και με αριθμούς και με στατιστικές, και κυρίως σκέφτονται με συγκυριακό κέρδος, με αποκλεισμούς, με ομογενοποιήσεις, το να μπορεί κανένας να σκεφθεί με ποιότητες, ευτυχίες και ισορροπίες είναι πολύ σημαντικό, άρα πρόκειται περί "ευτοπίας", για να βάλω και εγώ το δικό μου όρο.

Πράγματι το Ασκληπιείο είναι μια ευτοπία. Και ταυτόχρονα είναι μια απάντηση σε μια επίπεδη παγκοσμιοποίηση και στο χώρο του πολιτισμού δηλαδή στο global village, που είναι ένα παγκόσμιο χωριό που προϋποθέτει χωριάτες, με την έννοια των αφελών, είναι καλή μια απάντηση του global community κάτι που να είναι παγκόσμιο και τοπικό ταυτόχρονα, αλλά να έχει και την έννοια της κοινότητας, δηλαδή ότι εκεί πέρα ζουν άνθρωποι, το είπατε πάρα πολύ καλά όλοι.

Και άνθρωποι ως σύνολο και όχι διασπασμένοι σε ιδιώτες, ρόλους, καταστάσεις κλπ. Απλώς τελειώνοντας αυτό το μικρό μου σχόλιο είναι ότι, αυτό που προβάλλεται και προωθείται στην ουσία, δεν είναι νέα Ασκληπιεία, στην ουσία είναι μια αναδόμηση της Ζωής, με Ζ κεφαλαίο, δηλαδή της κοσμοθεωρίας μας και μια αναδόμηση και της καθημερινής ζωής με το ζ μικρό. Ο τρόπος που ζούμε την καθημερινότητα και που σκεφτόμαστε τον ρόλο μας μέσα στα άλλα όντα της φύσης, παρ' όλο που απ' ότι έχουμε καταλάβει όλοι με την βιοτεχνολογία πάψαμε να μας ενδιαφέρει τόσο πολύ. Ποιος είμαι εγώ, ποιος είναι ο άλλος και ποια είναι η φύση, γιατί έχουμε λίγο σηκωθεί και να γινόμαστε πλάστες και όχι πλάσματα. Αυτό το μικρό σχόλιο.