Πίνακας Περιεχομένων

ΠΡΟΛΟΓΟΣ___________________________________________________________________ 5

Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ______________________________________________ 6

ΠΕΡΙΛΗΨΗ___________________________________________________________________ 7

ΕΙΣΑΓΩΓΗ____________________________________________________________________ 8

1.1 Σύγχρονα Ασκληπιεία_____________________________________________________________ 8

1.2 Τα Αρχαία Ασκληπιεία_____________________________________________________________ 8

1.3 Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών_____________________________________________________ 9

1.3.1 Θέση στην πόλη__________________________________________________________________ 9

1.3.2 Περιβαλλοντική Προσέγγιση________________________________________________________ 9

1.3.3 Κοινωνιολογική Προσέγγιση________________________________________________________ 10

1.3.4 Ιατρική ?ροσέγγιση_______________________________________________________________ 12

1.4 Σύγχρονες Oπηρεσίες Oγείας και Πρόνοιας (Πλαίσιο, Προoπτικές, Δυνατότητες)______ 15

1.5 Στόχοι του Προγράμματος του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών________________________ 16

1.6 Το Σωματείο "Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών"_________________________________ 16

2. ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ_________________________________ 16

2.1 Γενικά___________________________________________________________________________ 16

2.2 Φυσικό και Ανθρωπογενές Περιβάλλον____________________________________________ 16

2.3 Υγεία και Πρόνοια________________________________________________________________ 16

2.4 Κοινωνική Προσφορά____________________________________________________________ 16

2.5 ‘Αθληση_________________________________________________________________________ 16

2.6 Δραστηριότητες Πολιτισμού_______________________________________________________ 16

3. ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΑ ΠΑΡΚΑ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ_____________________________ 16

3.2 Βασικές Αρχές___________________________________________________________________ 16

3.3 Περιβάλλον______________________________________________________________________ 16

3.4 Υπηρεσίες Υγείας________________________________________________________________ 16

3.5 Υπηρεσίες Πρόνοιας και Κοινωνικές Υπηρεσίες____________________________________ 16

3.6 Δραστηριότητες Πολιτισμού_______________________________________________________ 16

3.7 Δραστηριότητες Αθλήσεως_______________________________________________________ 16

4. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ_________________ 16

4.1 Γενικά___________________________________________________________________________ 16

4.2 Σύγχρονες Υποδομές_____________________________________________________________ 16

4.3 Μηχανισμοί Διαχειρίσεως________________________________________________________ 16

4.4 Πόροι και Εισοδήματα____________________________________________________________ 16

5. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΞΟΝΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ________________ 16

5.1 Χωροταξική ‘Αποψη______________________________________________________________ 16

5.2 Περιβαλλοντική και Αρχιτεκτονική ‘Αποψη_________________________________________ 16

5.3 Κοινωνιολογική ‘Αποψη__________________________________________________________ 16

5.4 Ιατρική ‘Αποψη__________________________________________________________________ 16

5.4.1 Το Νομικό Πλαίσιο των Υπηρεσιών Υγείας____________________________________________ 16

6. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΜΕΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ________________________ 16

6.1 Γενικά___________________________________________________________________________ 16

6.2 Στρατηγική για ‘Αμεση Εφαρμογή_________________________________________________ 16

6.2.1 Διακηρύξεις και ‘Αλλες ‘Αμεσες Ενέργειες_____________________________________________ 16

6.2.2 Πολεοδομικό Διάταγμα____________________________________________________________ 16

6.2.3 Σχήμα Διαχειρίσεως_____________________________________________________________ 16

6.2.4 Μη Κυβερνητικοί Φορείς___________________________________________________________ 16

6.2.5 ‘Ερευνα σε Θέματα Συγχρόνων Ασκληπιείων__________________________________________ 16

7. ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ______ 16

7.1 Γενικά___________________________________________________________________________ 16

7.2 Καταγραφή, ανάλυση και αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης__________________ 16

7.3 Σχεδιασμός στο Επίπεδο των Ιδεών_______________________________________________ 16

7.3.1 Χωροταξικές Παρεμβάσεις________________________________________________________ 16

7.3.2 Διαμόρφωση Περιβαλλοντικού Πάρκου_______________________________________________ 16

7.3.3 Νέες Υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας________________________________________________ 16

7.3.4 ’Αμεσες Δραστηριότητες Πολιτισμού__________________________________________________ 16

7.3.5 Δραστηριότητες Αθλήσεως_________________________________________________________ 16

7.3.6 Προμελέτες_____________________________________________________________________ 16

7.4 Μελέτες__________________________________________________________________________ 16

7.5 Πιλοτικές Εφαρμογές_____________________________________________________________ 16

7.6 Παροχή Υπηρεσιών______________________________________________________________ 16

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ_______________________________________________________________ 16

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΣΥΝΘΕΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΦΙΛΟΙ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ____________________________________________ 16

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΩΝ ΤΩΝ ΟΜΟΡΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟ “ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΠΑΡΚΟ ΑΘΗΝΩΝ” ΔΗΜΩΝ___________________________________________________________ 16

Το Σωματείο “Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών” επιθυμεί να εκφράσει τις ευχαριστίες του για την συνεισφορά τους στη Μελέτη, στους Αικατερίνη Γκόλτσιου, Ειρήνη Κεχαγιά, Επαμεινώνδα Κρεμμύδα, Ευαγγελία Μηνατίδου (προσέφερε πολύτιμη βοήθεια και για την οργάνωση της Ημερίδας), Δημήτρη Παπαβασιλείου και Ιωάννη Χρονόπουλο.

Ειδικότερες ευχαριστίες εκφράζονται προς την κα Μηνατίδου, ως Προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής της Ημερίδας με θέμα ΥΓΕΙΑ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Προτάσεις για το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών, την 9η Οκτωβρίου 1997.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Μετά από εισήγηση του Προεδρείου του Σωματείου ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’, ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας (ΟΡΣΑ), με την απόφασή του της 14ης Μαϊου 1997, ανέθεσε στο Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος με θέμα ‘ Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών’.

Ως επί κεφαλής της Ερευνητικής Ομάδας και Επιστημονικός Υπεύθυνος του ‘Εργου, τέθηκε ο Αναπληρωτής Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος του Σωματείου ‘Φίλοι Ασκληπιείου Παρκου Αθηνών’, Δημήτριος Σωτηρίου, ο οποίος είχε και την ευθύνη των διαπραγματεύσεων με τον ΟΡΣΑ. Η Σύμβαση είχε διάρκεια 10 μηνών. Λόγω της καθυστερήσεως εκπληρώσεως των συμβατικών όρων εκ μέρους του ΟΡΣΑ, ως επίσημη ημερομηνία ενάρξεως του Εργου θεωρείται η 26η Σεπτεμβρίου 1997.

Η Ομάδα Εργασίας παρέδωσε τα αποτελέσματα της ερευνητικής προσπάθειας εντός των προκαθορισμένων χρονικών ορίων και σε μορφή κατάλληλη για την περαιτέρω επεξεργασία τους. Σημαντικό αποτέλεσμα της εργασίας, η οποία πραγματοποιήθηκε, είναι η δημιουργία σελίδων σχετικά με το ‘Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών’ και τα ‘Σύγχρονα Ασκληπιεία’, στον Παγκόσμιο Ιστό. Οι σελίδες αυτές αναπτύχθηκαν στο Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο έχει και την ευθύνη συντηρήσεως και βελτιώσεώς τους. Οι σελίδες διατίθενται σε δύο γλώσσες, Ελληνικά και Αγγλικά. Η προσπάθεια αυτή αποτελεί και την βάση για την ανάπτυξη διεθνούς ερευνητικού δικτύου με θέμα ‘Σύγχρονα Ασκληπιεία’, το οποίο προωθεί το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’. Η πρόσβαση στις σελίδες του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, γίνεται μέσω Η/Υ του Εργαστηρίου στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://alpha.mpl.uoa.gr.

Η Ερευνητική Ομάδα και το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’, θεωρούν υποχρέωσή τους να ευχαριστήσουν και από τη θέση αυτή την Καθηγήτρια κα Κλειτώ Γεράρδη, Πρόεδρο του Οργανισμού Αθήνας, κατά την υπογραφή της Συμβάσεως για την χρηματοδότηση της έρευνας.

Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί η μεγάλη καθυστέρηση, η οποία παρατηρήθηκε μεταξύ της υποβολής της αρχικής προτάσεως και της ολοκληρώσεως των σχετικών τυπικών διατυπώσεων. Χρήζει επίσης επισημάνσεως το γεγονός της αναθέσεως παράλληλης εργασίας σχετικά με τη δημιουργία ‘Μητροπολιτικού Πάρκου στο Γουδί’ σε περιοχή, δηλαδή, που περιλαμβάνεται και το ‘Ασκληπιείο Πάρκο’, χωρίς την εξασφάλιση των προϋποθέσεων συνεργασίας μεταξύ των Ερευνητικών Ομάδων. Η αδυναμία αυτή επισημάνθηκε εγγράφως στον Οργανισμό Αθήνας, από τον Νοέμβριο του 1997, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν οι κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις.

Η Ομάδα Εργασίας ελπίζει, ότι οι ιδέες και οι προτάσεις που περιέχονται στο ανά χείρας κείμενο, θα βρούν γόνιμο έδαφος και θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον της Κυβερνήσεως, του Υπουργείου Χωτοταξίας, Περιβάλλοντος και Δημοσίων ‘Εργων, του Οργανισμού Αθήνας και της Ελληνικής επιστημονικής κοινότητας, σε βαθμό που θα διασφαλιστεί η συνέχεια της προσπάθειας και θα στεφθούν με επιτυχία οι οραματισμοί για τη δημιουργία του ‘Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών και των ‘Σύγχρονων Ασκληπιείων’.

Ελπίζεται επίσης, ότι ο Οργανισμός Αθήνας θα συνεχίσει την υποστήριξη της προσπάθειας και θα συντονίσει τους φορείς και τις επιστημονικές ομάδες, που εργάζοναι προς την κατεύθυνση της υλοποιήσεως του φιλόδοξου προγράμματος του Οργανισμού ‘Μεγάλες Παρεμβάσεις για Μητροπολιτικές Ζώνες Πρασίνου μέσα στον Αστικό Ιστό της Αττικής’, ώστε να προχωρήσει η άμεση και σταδιακή υλοποίηση του ‘Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’.

Θα πρέπει τέλος να σημειωθεί, ότι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ανατρέξουν για συμπληρωματικές πληροφορίες και προτάσεις, στο κείμενο με τίτλο “Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών ως Ψηφιακή Περιοχή”. Το κείμενο είναι το αποτέλεσμα μελέτης Ομάδας Εργασίας που συγκρότησε η Γενική Γραμματεία ‘Ερευνας και Τεχνολογίας, κατόπιν εισηγήσεως και πάλι του Σωματείου ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’.

Αθήνα, Μάϊος 1998

Δημήτριος Σωτηρίου

Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιστημονικός Υπευθυνος του Ερευνητικού ‘Εργου

Η ΕρευνητικΗ ομαδα μελετηΣ

του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών

Α. Ομάδα Ιατρικής & Υγείας

· Δευτεραίος Σπύρος, Ιατρός

· Ευσταθίου Γεώργιος, Ιατρός

· Σωτηρίου Δημήτριος, Αναπληρωτής Καθηγητής

Β. Ομάδα Πολιτισμού

· Λαμπρόπουλος Ανδρέας, Αρχιτέκτονας

· Παπαδημητρίου Θόδωρος, Καθηγητής ΕΜΠ

Γ. Ομάδα Κοινωνιολογίας

· Αγραφιώτης Δημοσθένης, Καθηγητής Σχολής Δημόσιας Υγείας

· Μάντη Παναγιώτα, Κοινωνιολόγος

Δ. Ομάδα Χωροταξίας

· Βασενχόφεν Λουδοβίκος, Καθηγητής ΕΜΠ

· Σαπουντζάκη Καλλιόπη, Αρχιτέκτων - Πολεοδόμος

· Τσίγγας Επαμεινώνδας, Τοπογράφος - Μηχανικός

Ε. Ομάδα Δημιουργίας Σελίδων στον Παγκόσμιο Ιστό

· Γκατζώνης Μιχάλης, Πληροφορικός

· Κουϊμιντζής Δημήτριος, Φοιτητής Ιατρικής

· Σωτηρίου Δημήτριος, Αναπληρωτής Καθηγητής

ΣΤ. Ομάδα Παραγωγής Φωτογραφικού και Ψηφιακού Υλικού

· Δασκαλάκης Δημήτριος, Μεταπτυχιακός Σπουδαστής

· Κουϊμιντζής Δημήτριος, Φοιτητής Ιατρικής

· Σωτηρίου Δημήτριος, Αναπλ. Καθηγητής

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σύμφωνα με τη Σύμβαση μεταξύ του Οργανισμού Αθήνας και του Πανεπιστημίου Αθηνών, το αντικείμενο του ερευνητικού προγράμματος αφορούσε:

/ τον προσδιορισμό των βασικών εννοιών

· Ασκληπιεία Πάρκα εντός του αστικού ιστού

· Πολιτισμός και Υγεία στον αστικό χώρο και κάλυψη των δραστηριοτήτων αναψυχής κλπ.

/ την διερεύνηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης ενός συγχρόνου Ασκληπιείου σε συγκεκριμένο χώρο

/ την διαμόρφωση και περιγραφή των βασικών αξόνων εφαρμογής του έργου και την διατύπωση στρατηγικών και προτάσεων για άμεση εφαρμογή και σταδιακή υλοποίηση τμημάτων του Ασκληπιείου Πάρκου

Στην Σύμβαση επίσης επισημαίνεται ότι ‘ειδικότερα, θα διερευνηθεί η δυνατότητα ανάπτυξης του Ασκληπιείου Πάρκου στους χώρος που διαθέτουν τα νοσοκομεία Λαϊκό, Αγία Σοφία, Αγλαϊα Κυριακού, Σωτηρία, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Γενικό Κρατικό, 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, 251 Νοσοκομείο Αεροπορίας καθώς και η Ιατρική και Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών’.

Η ερευνητική εργασία εκτελέστηκε, σύμφωνα πάντοτε με την Σύμβαση, σε δύο φάσεις:

1η Φάση. Προετοιμασία , οργάνωση και διεξαγωγή Επιστημονικής Εκδηλώσεως με θέμα ‘Υγεία - Πολιτισμός’ και ανάλυση των αποτελεσμάτων της.

Η Ημερίδα οργανώθηκε από το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνων’, με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου Αθηνών και του ΕΜΠ και πραγματοποιήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 1997, στο Αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου στην Αθήνα. Οι σχετικές δραστηριότητες και τα αποτελέσματα αποτυπώνονται στην ειδική έκθεση ‘ Αποτελέσματα της Επιστημονικής Ημερίδας με θέμα ΥΓΕΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ’, που κατατέθηκε ήδη στον Οργανισμό Αθήνας

2η Φάση: Συγκέντρωση και ταξινόμηση του υλικού που θα αποτυπώνει την υπάρχουσα κατάσταση και τη χάραξη των αξόνων της έρευνας σε θέματα Υγείας και Πολιτισμού. Τα στοιχεία που θα συγκεντρωθούν θα χρησιμοποιηθούν για την προβολή του ‘Ασκληπιείου Πάρκου’ με σύγχρονα συμβατικά και ηλεκτρονικά μέσα.

Τα αποτελέσματα των ερευνητικών δραστηριοτήτων αποτυπώνονται στην παρούσα έκθεση. Τα κύρια σημεία της έρευνας που πραγματοποιήθηκε, καθώς και άλλες σχετικές πληροφορίες και ειδική σχηματοποίηση των προτάσεων, διατίθενται σε ειδικές σελίδες του Παγκοσμίου Ιστού, στην διεύθυνση http://alpha.mpl.uoa.gr. Οι σελίδες αυτές βρίσκονται σε Η/Υ του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσκής, το οποίο έχει και την ευθύνη συντηρήσεως του υλικού και συνεχούς βελτιώσεώς του.

Το ‘φωτογραφικό λεύκωμα’ το οποίο αποτελεί επίσης συμβατική υποχρέωση, θα παραδοθεί στον Οργανισμό Αθήνας ανεξαρτήτως. Ωστόσο ένα σημαντικό μέρος του υλικού αυτού έχει ήδη ψηφιοποιηθεί και θα διατίθεται επίσης μέσω του Παγκοσμίου Ιστού.

Το Σωματείο Φίλοι ‘Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’ έχει προγραμματίσει τη συνέχιση των δραστηριοτήτων του και μετά το πέρας της ερευνητικής αυτής προσπάθειας. Μερικές δραστηριότητες που είναι σκόπιμο να αναφερθούν αφορούν την συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία ‘Ερευνας και Τεχνολογίας, τη διοργάνωση επιστημονικής δι-ημερίδας με θέμα “Σύγχρονα Ασκληπιεία’, στις 22 και 23 Νοεμβρίου 1998, τη διαμόρφωση στρατηγικής για τη συνεργασία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, στα πλαίσια της Γενικής Διευθύνσεως Χ της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, την υποβολή της προτάσεως ‘Σύγχρονα Ασκληπιεία και Νέοι’ στα πλαίσια του Προγράμματος ΑΙΓΑΙΟ-ΘΡΑΚΗ-ΚΥΠΡΟΣ των Υπουργείων Αιγαίου και Μακεδονίας-Θράκης κ.α.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.1 Σύγχρονα Ασκληπιεία

Η πρωτοβουλία δημιουργίας Ασκληπιείων Πάρκων αποσκοπεί στη διαμόρφωση του καταλλήλου περιβάλλοντος, όπου υγεία και πολιτισμός συνδυάζονται κατά το πρότυπο των Ασκληπιείων της αρχαιότητας.

Ενα σύγχρονο Ασκληπιείο Πάρκο πρέπει να διαμορφώσει τις κατάλληλες συνθήκες για την κάλυψη των αναγκών σωματικής υγείας και πνευματικής καλλιέργειας, ώστε η υγεία να ενταχθεί εντός των πλαισίων του πολιτισμού.

Υγεία και πολιτισμός, στους οποίους περιλαμβάνονται η ιατρική περίθαλψη και οι διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, αντιμετωπίζονται με βάση σύγχρονες προσεγγίσεις των επιστημών και των τεχνών. Παράλληλα, θα διερευνηθούν νέοι τρόποι και μέθοδοι επιλύσεως των συνθέτων προβλημάτων που αναφύονται.

Το Πρόγραμμα Ασκληπιείων Πάρκων στοχεύει στη δημιουργία προτύπων χώρων πολλαπλών χρήσεων, που θα καλύπτουν άμεσες ανάγκες, αλλά και θα αποτελούν καινοτόμο προσέγγιση ταυτόχρονης λειτουργίας μονάδων φροντίδας υγείας και πρόνοιας, με παράλληλες δραστηριότητες πολιτισμού.

1.2 Τα Αρχαία Ασκληπιεία

Η λατρεία του Ασκληπιού πρωτοεμφανίζεται τον 5ο π.χ. αιώνα και κορυφώνεται τον 4ο π.χ. αιώνα, χωρίς να παύσει να είναι δημοφιλής μέχρι το τέλος του αρχαίου κόσμου.

Ο Ασκληπιός, γιος του Απόλλωνα και της θνητής Κορωνίδας, ήταν αρχικά χθόνιος ήρωας αλλά εξελίχθηκε σε κανονικό θεό και ως ιαματική θεότητα ήταν ιδιαίτερα αγαπητός από τους πιστούς.

Η λατρεία του ήταν η τελευταία που υποχώρησε μετά την επικράτηση του χριστιανισμού και κατά κανόνα στη θέση των ιερών του ιδρύθηκαν παλαιοχριστιανικές βασιλικές για να εξακολουθήσει η λατρεία υπό άλλο ένδυμα.

Κέντρα λατρείας του ήταν τα διάφορα Ασκληπιεία, από τα οποία τα πιο γνωστά ήταν της Τρίκκης, της Επιδαύρου, της Τιτάνης, των Αθηνών, της Κω, της Περγάμου, της Λισσού, της Λεβήνος, της Κυρήνης και άλλα. Δεν υπήρχε σχεδόν ελληνική πόλη που να μην είχε το Ασκληπιείο της.

Η θεραπεία επιτυγχάνονταν με την ψυχολογική ενδυνάμωση του ασθενούς και τόνωση της πίστης του για τις θεραπευτικές ικανότητες του θεού (υποβολή, θαύμα) και με την εφαρμογή φαρμακευτικής αγωγής και υγιεινής ζωής στον πάσχοντα (θεραπεία, άσκηση). Συνήθως και οι δύο μέθοδοι εφαρμόζονταν σε συνδυασμό και αλληλοσυμπληρώνονταν.

Τα ιερά βρίσκονταν συνήθως μέσα σε άλση, μακριά από την πόλη, ώστε να υπάρχει υγιεινή και ήρεμη ατμόσφαιρα.

Στοιχείο της λατρείας ήταν το νερό-αγίασμα για τελετουργικούς καθαρμούς και σωματικά λουτρά.

Κέντρο λατρείας ήταν ο ναός του θεού και άλλα ιερά οικοδομήματα που τον περιέβαλλαν.

Η πίστη των ασθενών ενδυναμώνονταν από τις διηγήσεις του ιερατείου περί θαυμάτων του Ασκληπιού, που συχνά ήταν γραμμένες σε επιγραφές (ιάματα). Υπόμνηση των θαυμάτων εξ άλλου και της ευγνωμοσύνης των ιαθέντων ήταν τα διάφορα αναθήματα συνήθως γλυπτά ή έργα τέχνης που στόλιζαν το άλσος.

Η θαυματουργή "επιφάνεια" του θεού γινόταν κατά την εγκοίμηση μέσα στα Αβατα. Υπήρχαν όμως και οικοδομήματα για ιατρική θεραπεία, ανάλογα με τα σημερινά ιατρεία.

Προς τιμήν του θεού γίνονταν γυμνικοί και μουσικοί-θεατρικοί αγώνες, που προϋπέθεταν την ύπαρξη αντίστοιχα σταδίων και θεάτρων. Τέλος για την φιλοξενία των προσκυνητών υπήρχαν ξενώνες.

1.3 Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών

1.3.1 Θέση στην πόλη

Το Ασκληπιείο Πάρκο προβλέπεται να καλύψει το χώρο που περικλείεται από τις οδούς Αγίου Θωμά, Μικράς Ασίας, Θηβών, Παπανδρέου, Πίνδου, Κύπρου, Μεσογείων, Λειβαδιάς και Τετραπόλεως δηλαδή από το Λαϊκό Νοσοκομείο στη περιοχή Γουδή, του Δήμου Αθηναίων, μέχρι και το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο. Πρόκειται για ένα από τους ελάχιστους χώρους τέτοιας έκτασης, που απέμειναν εντός του αστικού ιστού της ευρύτερης περιοχής των Αθηνών, οι οποίοι προσφέρονται για ενοποίηση και αξιοποίηση προς όφελος των κατοίκων ολοκλήρου του λεκανοπεδίου.

Το Ασκληπιείο Πάρκο θα αναπτυχθεί στους χώρους που διαθέτουν τα νοσοκομεία Λαϊκό, Αγία Σοφία, Αγλαΐα Κυριακού, Σωτηρία, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Γενικό Κρατικό,401 Στρατιωτικό Nοσοκομείο, 251 Νοσοκομείο Αεροπορίας, καθώς και η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και τα Τμήματα Οδοντιατρικό και Νοσηλευτικό του ιδίου Πανεπιστημίου. Θα περιλάβει επίσης τους χώρους του Πάρκου των “Ενόπλων Δυνάμεων” και χώρους των Δήμων Αθηναίων, Ζωγράφου και Παπάγου.

Ο χώρος αυτός παραμένει σε μεγάλο βαθμό αδιαμόρφωτος, κατακερματισμένος, δυσπρόσιτος έως απρόσιτος στους πολίτες, ευάλωτος σε αυθαίρετες παρεμβάσεις και συνεχώς περιοριζόμενος εξ αιτίας της ελλείψεως πολεοδομικού και κτηριολογικού προγραμματισμού. Ετσι μεγάλες εκτάσεις του εγκαταλείπονται στην ‘αυθαίρετη’ κάλυψη και χρήση, χωρίς προοπτική, χωρίς κατάλληλες υποδομές, χωρίς αισθητική και χωρίς προβλέψεις διασυνδέσεως με άλλους χώρους, όπου αναπτύσσονται δραστηριότητες ιατρικών υπηρεσιώνκαι πολιτισμού.

1.3.2 Περιβαλλοντική Προσέγγιση

Η υπό μελέτη περιοχή εχει αναπτυχθεί ως σήμερα χωρίς χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, παρά το γεγονός, ότι αποτελεί ένα εξαιρετικά ευαίσθητο τομέα του αστικού χώρου και θα έπρεπε να παρέχει υποδειγματικές περιβαλλοντικές ποιότητες, χαρακτηρίζεται αντιθέτως από ανισορροπίες και δυσλειτουργίες, ανάρμοστες για τις δραστηριότητες υγείας και περίθαλψης που αναπτύσσονται εκεί .

Στη σημερινή υποβάθμιση συντελούν διπλά, τόσο η απρογραμμάτιστη συσσώρευση νοσοκομειακών μονάδων μεγάλης κλίμακας, όσο και η λειτουργία εντατικών αστικών χρήσεων μέσα σε ένα ανεπαρκές πλαίσιο για την υποδοχή τους.

Η συγκρότηση της καθαυτό ζώνης λειτουργίας των νοσοκομείων, μολονότι εμπεριέχει στοιχεία ενότητας, εχει γίνει εκ των ενόντων και αυθαίρετα, χωρίς κανένα σχεδιασμό της διασύνδεσης των μονάδων, τόσο μεταξύ τους όσο και με τον περιβάλλοντα χώρο τους και με την πόλη. Η συγκέντρωση μιας μεγάλης ποικιλίας και πυκνότητας υπηρεσιών υγείας, αντί να λειτουργεί ως παράγοντας βελτίωσης του επιπέδου περίθαλψης το υποβαθμίζει, προκαλώντας εμπόδια ακόμα και σε στοιχειώδεις λειτουργίες του χώρου όπως είναι οι οδικές προσβάσεις.

Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών σχεδιάζεται για να λειτουργήσει ως υποδομή και σύστημα αναβάθμισης των εγκατεστημένων υπηρεσιών υγείας, εισάγοντας μεταξύ άλλων τις παραμέτρους:

α) της ορθολογικοποίησης της λειτουργίας των μεγάλων νοσοκομειακών μονάδων σε περιβαλλοντικό/αστικό/αρχιτεκτονικό επίπεδο.

β) της περιβαλλοντικής αναβάθμισης του ζωτικού χώρου των νοσοκομείων καθώς και του υπαίθριου χώρου που τους αποδίδεται, με την ολοκλήρωση ενός ενιαίου χωρικού συστήματος για την ανάπτυξη τους.

γ) του πολιτισμού, ως συνόλου δράσεων και ευκαιριών δημιουργίας και αναψυχής για νοσηλευόμενους, εργαζομένους στα νοσοκομεία και για το κοινό. Κατά συνέπεια η «ποιότητα του περιβάλλοντος» στους υπαίθριους χώρους του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών νοούμενη ως βασικό εργαλείο αναβάθμισης τους, αποκτά εδώ σημαίνοντα χαρακτήρα, με την έννοια, ότι υπερβαίνει τις συμβατικές χρήσεις του πρασίνου, όπως αυτές έχουμε συνηθίσει να τις χειριζόμαστε για την βελτίωση του κορεσμένου αστικού χώρου. Ο σχεδιασμός του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών εντάσσει και αξιοποιεί το σύνολο των στοιχείων του τοπίου, καθώς και των δραστηριοτήτων που συντελούνται εν δυνάμει σ’αυτό, μέσα σε ενιαίο σύστημα το οποίο βασίζεται στην συνάφεια και την αμοιβαία υποστήριξη των δραστηριοτήτων περίθαλψης και πολιτισμού.

Το εύλογο αίτημα για περιβαλλοντικό / αστικό / αρχιτεκτονικό σχεδιασμό με ποιoτικά κριτήρια, συνεπάγεται:

α) αλλαγή του μοντέλου εκτατικής ανάπτυξης αυτόνομων κτηριακών μονάδων στο χώρο και στροφή προς την εφαρμογή διαδικασιών ενοποίησης του κατακερματισμένου αστικού/φυσικού τοπίου

β) προσεκτικό σχεδιασμό με εισαγωγή στοιχείων συμβατών με τις χρήσεις περίθαλψης

Οι χώροι του Ασκληπιείου Πάρκου προσφέρουν μοναδική ευκαιρία γιά την δημιουργία ενός πάρκου μεγάλης κλίμακας με πράσινο, σε μία περιοχή της Αθήνας που είναι γενικά πολύ πυκνά δομημένη και δέχεται υπερβολική πίεση, εξαιτίας του πολύ μεγάλου αριθμού πολιτών που προσέρχονται καθημερινώς στην περιοχή, λόγω των πολλών και μεγάλων δημοσίων εγκαταστάσεων (4 υπουργεία, 9 νοσοκομεία, μονάδες 2 πανεπιστημίων). Το πάρκο αυτό μπορεί να συνδεθεί με τους άλλους υπερτοπικούς πόλους πρασίνου που προγραμματίζονται στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών, σε μία αλυσίδα ελεύθερων χώρων που να προσφέρουν ποικίλες δυνατότητες πολιτισμού και υγείας για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου.

Το Ασκληπιείο μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά εκτός των άλλων και στην αναβάθμιση του περιβάλλοντος στην περιοχή αυτή αλλά και στην Αθήνα γενικότερα. Οι "διάδρομοι πράσινου" αποτελούν σημαντικά εργαλεία στη σύγχρονη πολεοδομία δεδομένου, ότι η αύξηση των επιφανειών πρασίνου υποβοηθά την ανανέωση των αερίων μαζών στις πόλεις, συμβάλλοντας έτσι και στην καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρυπάνσεως (νέφος).

Από πλευράς της ποιότητας πρασίνου το Ασκληπιείο Πάρκο υιοθετώντας ένα χαρακτήρα "Αττικού Τοπίου" με βάση τη γηγενή χλωρίδα, θα συμβάλλει στην διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας, που τόσο βάναυσα έχει προσβληθεί στις μέρες μας με την υιοθεσία ξένων προτύπων. Αυτή η παρέμβαση θα είναι από οικολογική άποψη ιδιαίτερα σημαντική, λόγω της καλύτερης προσαρμογής στις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες και με μικρότερες απαιτήσεις σε νερό και φροντίδα.

Επί πλέον η αποκατάσταση του Αττικού τοπίου θα συμβάλλει αποφασιστικά στην δημιουργία οικολογικής συνειδήσεως στα παιδιά, δεδομένου ότι το Πάρκο θα σχεδιαστεί ειδικά και για τη χρήση από αυτά.

1.3.3 Κοινωνιολογική Προσέγγιση

Σχεδόν όλοι οι αναλυτές των κοινωνικών και πολιτιστικών πραγμάτων συμφωνούν ότι ο αιώνας μας χαρακτηρίζεται από μια έντονη και συνεχή μεταβολή. Αλλά και οι κάτοικοι του πλανήτη μας, ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί , μπορούν πολύ εύκολα να αναφερθούν στο τρόπο (επώδυνο ή ευχάριστο) που βίωσαν και βιώνουν τις ανακατατάξεις σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, σε τοπική ή διεθνή κλίμακα. Σε αυτή τη δίνη, το δίπολο “υγεία και αρρώστια” έχει τόσες πολλές διασυνδέσεις με τα συμβάντα, ώστε θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα από τα κύρια κατεξοχήν πεδία όπου είναι δυνατόν να ανιχθευθούν με σιγουριά η “φύση” των συμβάντων αυτών. Με μία άλλη έκφραση, “η υγεία και η αρρώστια” δεν αφορούν μόνο στους ειδικούς και στους αρρώστους, αλλά αποτελούν πόλους γύρω από τους οποίους αναπτύσσονται πολλαπλές δράσεις από πολλούς κοινωνικούς πρωταγωνιστές. Αρκεί να αναφερθούν οι υγιεινές τροφές, οι εναλλακτικές θεραπείες, οι “τρελές αγελάδες”, η κρίση του κράτους -πρόνοιας, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι τρόποι ζωής (lifestyles), οι νέες ιατρικές τεχνολογίες που ξεπερνούν το παραδοσιακό πλαίσιο του γιατρού, της αρρώστιας, των νοσοκόμων, των φαρμάκων. Το γεγονός αυτό καθιστά το δίπολο “υγεία/αρρώστια”, όχι απλώς ένα στοιχείο της ατομικής και κοινωνικής ζωής, αλλά κρίσιμο παράγοντα αν όχι καταλύτη κοινωνικών και πολιτιστικών μεταβολών.

Οι κοινωνικές επιστήμες και ιδιαίτερα η Κοινωνιολογία, μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει μελετήσει τις συνθήκες ανάδυσης και τις επιπτώσεις αυτών των μεταβολών και σε ένα βαθμό έχει συμβάλλει προς ορισμένες μεταβολές (π.χ την καλύτερη κατανόηση των κοινωνικών ανισοτήτων στην υγεία, τη συστηματικότερη διερεύνηση των παραγόντων επιτυχίας ενός προγράμματος αγωγής υγείας). Η ενασχόληση της Κοινωνιολογίας με αυτό το πεδίο των ζητημάτων-προβλημάτων της επιτρέπει και να βελτιώσει και να διαμορφώσει μεθόδους έρευνας και να συσσωρεύσει εμπειρίες και γνώσεις [1].

Από το πλήθος των κοινωνικών και πολιτιστικών διαστάσεων [2] μπορεί να απομονωθεί το πεδίο που αναφέρεται στους τρόπους με τους οποίους οι πολίτες των σύγχρονων κοινωνιών βιώνουν, αισθάνονται και αντιλαμβάνονται την υγεία και την αρρώστια, καθώς και στις σχέσεις που αναπτύσσουν οι πολίτες αυτοί με τους θεσμούς, τους επαγγελματίες υγείας και τα δρώντα πρόσωπα στο χώρο της υγείας. Η επιλογή είναι αυθαίρετη ωστόσο επιτρέπει να δειχτούν οι προσδοκίες, οι αγωνίες και οι ικανοποιήσεις (η μη ) των πολιτών σε σχέση με τη πολιτική της υγείας [3].

Ενδεικτικά αναφέρονται:

1. Στις βιομηχανικές κοινωνίες ή τις τεχνολογικά προηγμένες κοινωνίες το πρόβλημα της υγείας και της αρρώστιας θεωρείται ένα από τα πιο κρίσιμα και σημαντικά προβλήματα που απασχολούν τα μέλη αυτών των κοινωνιών.

2. Οικονομικο-κοινωνικές μεταβολές, καθώς και κοινωνικο-πολιτικές ανακατατάξεις έχουν δραματικές συνέπειες στην υγεία ατόμων και ομάδων- κρίση του κράτους πρόνοιας, ανεργία, κατάρρευση δομών Δημόσιας Υγείας στις πρώην κομμουνιστικές χώρες, κατάρρευση των κρατών λόγω επιδημιών και δημογραφικών πιέσεων.

3. Σε κάθε κοινωνία μπορούν να συνυπάρχουν καταστάσεις που ανήκουν σε διάφορους τρόπους κοινωνικής οργάνωσης, έτσι καταστάσεις ‘κοινωνίας της αφθονίας’ συνυπάρχουν με καταστάσεις κοινωνίας της ‘φτώχειας’, ή ‘ασφάλειας και επικινδυνότητας’. Καμμία χώρα του πλανήτη (οικονομικά πλούσια ή φτωχή) δεν αποφεύγει την εξαθλίωση, τη μιζέρια και το πόνο και ένα είδος, δηλαδή, παγκοσμιοποίησης του ‘κακού’ και του ‘αρνητικού’ σε παραλληλία με τη παγκοσμιοποίηση της ‘πληροφορίας’ και της ‘κατανάλωσης’.

4. Επίσης, σε κάθε κοινωνία δημιουργείται μια άνιση κατανομή παραγόντων που καθορίζουν τη υγεία, ώστε την ίδια στιγμή τμήματα του πληθυσμού να αποκλείονται από το σύστημα υγείας και άλλα τμήματα να απολαμβάνουν υπηρεσίες υψηλής επιστημονικής στάθμης. Δημιουργούνται έτσι ζώνες σε πλανητικό επίπεδο, πέρα από τα κρατικά σύνορα, όπου η υγεία μοιάζει περισσότερο με καταναλωτικό αγαθό και σημείο κοινωνικής διαφοροποίησης, όπου η υγεία επιτυγχάνεται με δυσκολία και με ορθή οργάνωση και όπου η υγεία αποτελεί ανέφικτο στόχο και σχεδόν ‘δώρο’ της μοίρας.

5. Οι κάτοικοι των οικονομικά ή τεχνολογικά ισχυρών κρατών δεν θεωρούν, ότι η υγεία αποτελεί ένα δικαίωμα, αλλά πιστεύουν, ότι οι ίδιοι μπορούν να παίξουν ένα πιο δυναμικό ρόλο και απαιτούν μια πιο ‘ολιστική’ - ‘ανθρωπιστική’ μεταχείριση της αρρώστιας και διεκδικούν έναν πιο κοινωνικά καθορισμένο μηχανισμό ελέγχου των δυνατοτήτων της επιστήμης και της τεχνολογίας.

6. Στις βιομηχανικές ή μεταβιομηχανικές κοινωνίες αναπτύσσονται νέες μορφές κοινωνικής δράσης και νέες μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης σε συμπληρωματικότητα ή και σε αντίθεση, σε μερικές περιπτώσεις, με τις επίσημες πολιτικές υγείας και πρόνοιας. ‘Ετσι αναγνωρίστηκε η σημασία των ομάδων αυτοβοήθειας, ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης και των εθελοντών για νοσηλεία στο σπίτι.

7. Οι νέες τεχνολογίες για την τεχνητή αναπαραγωγή του ανθρωπίνου είδους έθεσαν θεμελιακά ερωτήματα για το τι είναι ‘υγεία’, ‘περίθαλψη’, ‘αρρώστια’, ‘ιατρική ευθύνη’, ‘κοινωνική ευθύνη’.

Από την προηγούμενη ενδεικτική παράθεση ζητημάτων και θεμάτων κοινωνιολογικής υφής διαφαίνεται, ότι η σύλληψη και η προοπτική του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών (Α.Π.Α) συμπίπτει με θεμελιακές αλλαγές. Το Α.Π.Α για να διεκδικήσει την υπόστασή του καθαυτή [4], και το τίτλο του αντάξιου των προκλήσεων των καιρών, πρέπει να λειτουργήσει ως ένα οιονεί πειραματικό πεδίο - κοινωνικό εργαστήριο υγείας όπου:

(i) καλλιεργείται ένας συνεχής διάλογος μεταξύ θεσμών, ομάδων, επαγγελματιών και ατόμων-πολιτών

(ii) νέες μορφές στρατηγικής δράσης δοκιμάζονται, αξιολογούνται και αποτιμόνται

(iii) πρότυπα κοινωνικής αλληλεγγύης και συμμετοχής μορφοποιούνται και ελέγχονται ως προς την εμβέλεια τους και την αποτελεσματικότητά τους

(iv) το πνεύμα της διεπιστημονικής και πολυεπιστημονικής προσέγγισης αναπτύσσεται και οι γνωσιακές (cognition) δυσκολίες θεωρούνται ως ευκαιρίες ξεπεράσματος και όχι τελεσίδικα εμπόδια

(v) το δίπτυχο : υγεία και αρρώστια εννοείται ως άνοιγμα προς άλλους χώρους, όπως η τέχνη και οι πολιτιστικοί προσανατολισμοί των σύγχρονων κοινωνιών, δημιουργώντας έτσι τις συνθήκες για την ανάδυση της καινοτομίας σε όλες τις μορφές της.

1.3.4 Ιατρική Προσέγγιση[1]

Η έννοια του πολιτισμού τώρα περιλαμβάνει τόσο την εσωτερική, πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου, αυτήν που περιγράφεται με τον ξένο όρο "κουλτούρα", όσο και την τεχνολογική ανάπτυξη. Σήμερα, όμως, o όρος πολιτισμός τείνει να ταυτιστεί μόνο με το σύνολο των σύγχρονων τεχνολογικών επιτευγμάτων. Η Ιατρική προάγει τον πολιτισμό, αφού έρχεται να βοηθήσει τον άνθρωπο να αξιοποιήσει καλύτερα τις δυνατότητές του και να ολοκληρώσει περισσότερο γόνιμα τη ζωή του. Στόχος της είναι να δαμάσει την αρρώστια και να εξασφαλίσει τη σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου, «νους υγιής εν σώματι υγιή». Παράλληλα, η εξέλιξη της Ιατρικής, ως επιστήμης, επηρεάζεται και συμπορεύεται με την ανάπτυξη του πολιτισμού.

Η Ιατρική εμφανίστηκε στη γη μαζί με την ανθρώπινη ζωή και τον πόνο. Οι αρρώστιες είναι τόσο παλιές όσο και η ζωή στον πλανήτη μας. Η πρωτόγονη θεραπευτική αντιμετώπισή τους ήταν μια αυθόρμητη ενστικτώδης αντίδραση του ανθρώπου απέναντι στους κινδύνους που απειλούσαν τη ζωή και την υγεία του. Ξεκινώντας από τον πρωτόγονο θεραπευτή, το μεγάλο μάγο της φυλής, παράλληλα με την εξέλιξη του πολιτισμού, φτάσαμε στο γιατρό, μελετητή της λειτουργίας της ζωής, ικανό όχι μόνο να θεραπεύει, αλλά και να προλαμβάνει ό,τι είναι επιζήμιο για τη ζωή. Είναι γνωστά σε όλους μας τα πρώτα βήματα της Ιατρικής που συνδέονται με τους πρώτους μεγάλους πολιτισμούς της Ιστορίας, το Σουμεροβαβυλωνιακό, Αιγυπτιακό, Σινο-ιαπωνικό και τον Ινδικό πριν φτάσουμε στη συστηματοποίηση και την επιβολή της από τον ελληνικό πολιτισμό με τους μεγάλους πατέρες και διδασκάλους της.

Στην αρχαία Ελλάδα γεννήθηκε η επιστημονική Ιατρική με θεμελιωτή τον Ιπποκράτη, τον "πατέρα" της Ιατρικής. Ο Ιπποκράτης δημιούργησε έργο αθάνατο που στην εποχή μας κρίνεται ταυτόχρονα ριζοσπαστικό και κλασσικό. Χάρη στο ιατρικό, φιλοσοφικό, ανθρωπιστικό και βιολογικό έργο του, η Ιατρική ταξινομήθηκε συστηματικά και μεθοδικά και άρχισε να απαλλάσσεται από τις δεισιδαιμονίες, τις μαγικές θεραπείες και τις αβασάνιστες υποθέσεις των ψευτογιατρών. Η ανάπτυξη της Ιατρικής συμπίπτει χρονολογικά και συνδέεται στενά με το "χρυσό αιώνα" του Περικλή, ενώ κατά την Ελληνορωμαϊκή περίοδο, την πορεία της Ιατρικής χάραξε ο Γαληνός, που θεωρήθηκε "δεύτερος Ιπποκράτης" και η Ιατρική ακολούθησε τα αχνάρια του από τον 2° ως τον 16° αιώνα. Πριν, όμως, από τον Ιπποκράτη και το Γαληνό, ο Ασκληπιός έθεσε τα θεμέλια και χαρακτηρίστηκε "θεός" της Ιατρικής.

Ο γιος του Ασκληπιού, Μαχάονας, εμφανίζεται στην Ιλιάδα, όταν ο σοφός Νέστωρ βλέποντάς τον σε κίνδυνο, αναφωνεί: "'Eνας γιατρός αξίζει όσο χίλιοι πολεμιστές. Σώστε το Μαχάονα". Ο Πλάτων αποκαλούσε τον Ιπποκράτη "Ασκληπιάδη", ενώ ο ίδιος o Γαληνός θεωρούσε τον εαυτό του διάδοχο του Ασκληπιού. 'Ισως για ιστορικούς λόγους πρέπει να αναφέρουμε, ότι η Δυτική Ιατρική καλλιέργεια με τις γνωστές ιπποκρατικές αρχές, όπως το σεβασμό της αξιοπρέπειας του ασθενή, την αυτοθυσία του γιατρού και τη χωρίς διακρίσεις παροχή υπηρεσιών υγείας σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, έχει τις ρίζες της στον Ασκληπιό.

Ασκληπιός και Ασκληπιεία

Ναοί της υγείας τα Ασκληπιεία θα παίξουν καθοριστικό ρόλο για την ανάπτυξη της ιατρικής και ακόμη για την αξιοποίηση του περιβάλλοντος. Γιος του Απόλλωνα κατά μια από τις παραδόσεις ο Ασκληπιός που μάλιστα δεν περιορίστηκε μόνο στη θεραπεία των αρρώστων, αλλά ζήτησε ακόμη και να ξεπεράσει το θάνατο, αφού «ανδρ' εκ θανάτου κομίσει ήδη αλωκοτα» δεν μπορούσε παρά να τιμωρηθεί από τον Δία, αφού τον κεραύνωσε, όπως άλλωστε και τον Προμηθέα που χάρισε στους ανθρώπους τη φωτιά, θα γίνει μια από τις μεγάλες μορφές της ιατρικής.

Με τον Ασκληπιό αρχίζει και η παράδοση να μεταδίδονται οι ιατρικές γνώσεις από πατέρα σε γιό, αφού τα δυο παιδιά του, o Μαχάων και ο Ποδαλείριος θα είναι επίσης γιατροί τον ομηρικού κύκλου. Μάλιστα, τότε έχουμε και τις ειδικότητες, αφού «Μαχάονα ον μόνον χειρουργείν τινές λεγουσιν τον δε Ποδαλείριον διαιτάσθε νόσους» με τον πρώτο χειρουργό, τον δεύτερο γενικό γιατρό θα λέγανε σήμερα.

Στη λατρεία του Ασκληπιού οφείλονται τα Ασκληπιεία τα οποία θα παίξουν τόσο σημαντικό ρόλο όχι μόνο για τη θεραπεία ασθενών, αλλά και γενικά την ανάπτυξη της ιατρικής. Μας είναι φυσικά γνωστά πολλά Ασκληπιεία, από τα οποία τα περισσότερα γνωστά και δραστήρια, που μάλιστα έχουν και ανασκαφεί είναι αυτά της Επιδαύρου, της Κω, των Αθηνών, της Περγάμου, των Τρικάλων και άλλα. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα Ασκληπιεία αναπτύσσονται γρήγορα σε ιατρικά κέντρα και νοσοκομεία που βρίσκονται κάτω από την προστασία του Ασκληπιού, που σ' αυτά τιμάται και με ειδικές γιορτές που επιτρέπουν κοντά στη λατρεία και την παρακολούθηση, θεραπεία και διαβίωση των αρρώστων.

Είναι γνωστό, ότι τα Ασκληπιεία ιδρύονται σε χώρους με ιδιαίτερα υγιεινό περιβάλλον. Είχαν, επομένως, το χαρακτήρα των σύγχρονων σανατορίων. Η θεραπεία βασιζότανε τόσο στις κάθε είδους ιατρικές συμβουλές και την παρακολούθηση των ασθενών, όσο και στον ρόλο τον οποίο έπαιζε η πίστη τους, δηλαδή το καθαρά θρησκευτικό στοιχείο. Η πίστη στο Θεό, στον οποίο είχε δοθεί από τους Ολυμπίους το δώρο της θεραπείας ήταν φυσικό να παίξει καθοριστικό ρόλο για την όλη θεραπεία των αρρώστων. 'Ετσι, συνδυάζονται οι νηστείες και οι προσευχές με την υγιεινή ζωή και τη χρησιμοποίηση φυτών και άλλων πρακτικών συμβουλών για την υγεία. Παράλληλα με τη νηστεία, στα Ασκληπιεία συνηθισμένες μέθοδοι ήταν η λουτροθεραπεία, η υπνοθεραπεία, ακόμη και η ονειρομαντεία, ενώ με χρησμούς δίνονταν και άλλες ιατρικές θεραπευτικές συμβουλές.

Οι ιερείς - ιατροί των Ασκληπιείων κατόρθωναν να εμπνέουν τους αρρώστους και ασφαλώς η αυθυποβολή με την πίστη στην παρέμβαση του Θεού, έπαιζε σημαντικό ρόλο στη Θεραπεία. Στα Ασκληπιεία έχουμε αναμφίβολα μια ιατρική που βασίζεται σε τρεις, ουσιαστικά, βασικές αρχές: Πρώτη είναι ο ρόλος του φυσικού περιβάλλοντος που επιδρούσε θεραπευτικά στον άρρωστο. Δεύτερη ήταν η πίστη στον ρόλο του θεού-σωτήρα, γιατρού και Θεραπευτού που ήταν ο προστάτης του ιερού και Τρίτη ήταν οι κάθε είδους θεραπευτικές αγωγές, από την νηστεία, στην λουτροθεραπεία, τη χρησιμοποίηση φυτικών ουσιών, την υπνοθεραπεία. O συνδυασμός των τριών αυτών τύπων επέτρεπε στους ιερείς-γιατρούς να προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στους πάσχοντες. ‘Οταν συνδυάζεται υγιεινό περιβάλλον, πίστη στην παρέμβαση του θεού και παραδοσιακές θεραπευτικές αγωγές, δεν μπορεί παρά να έχουμε θεαματικά αποτελέσματα.

'Αλλωστε, πλήθος από επιγραφές από αρρώστους που θεραπεύθηκαν και βρέθηκαν όχι μόνο στα Ασκληπιεία, αλλά και άλλα ιερά αποδεικνύουν πόσο ουσιαστικός ήταν για τη θεραπεία ο ρόλος των Ασκληπιείων.

Μια άλλη διάσταση των Ασκληπιείων, εκτός αυτής των ιατρικών κέντρων-νοσοκομείων, ήταν ότι ήταν και ένα είδος ιατρικών σχολών. Γιατί εκεί, στην πρώιμη φάση, εκπαιδεύονται οι ιερείς-γιατροί από γενιά σε γενιά και συνεχίζεται η παράδοση. Μάλιστα, μερικοί από αυτούς εμφανίζονται σαν περιπλανώμενοι γιατροί και έχουν μάλιστα για να τονίζεται η σχέση με το ιερό και τον Ασκληπιό-Ασκληπιάδαι. 'Ενας από τους νεότερους θεούς που δεν ανήκει στον κύκλο των Ολυμπίων, ο Ασκληπιός θα έχει μια τεράστια εξάπλωση στα κλασσικά και τα ελληνιστικά χρόνια και τα Ασκληπιεία-ναοί της υγείας θα παίζουν καθοριστικό ρόλo για την ανάπτυξη της ιατρικής. Σαν ιατρικά κέντρα και σαν σχολές ιατρικής, που διατηρεί την παράδοση, αλλά δεν φοβάται και την ανανέωση. Γιατί με τον ιδιαίτερο ρόλο του περιβάλλοντος, την αξιοποίηση της θρησκευτικής πίστης, αλλά και των παραδοσιακών τύπων θεραπείας ανακούφιζε τον πάσχοντα και του έδινε ελπίδες για το μέλλον του. 'Αλλωστε, μερικές από τις αρχές των Ασκληπιείων - από τη νηστεία και προσευχή, στη λουτροθεραπεία και την υπνοθεραπεία - το υγιεινό περιβάλλον και την ήρεμη ζωή, αποτελούν μέχρι σήμερα καθοριστικά στοιχεία κάθε ιατρικής και κάθε θεραπείας.

Κοινωνικός χαρακτήρας της σύγχρονης ιατρικής

Φτάνοντας στο τέλος του 20ου αιώνα, με τη θεαματική εξέλιξη των επιστημών και της τεχνολογίας, η Ιατρική έχοντας σαν μοναδικό στόχο τον άνθρωπο και την ολοκλήρωση των δυνατοτήτων του, παραμένει βασικός φορέας πολιτιστικής ανάπτυξης. Βοηθώντας τον άνθρωπο να ξεπεράσει ο,τι τον απειλεί και ο,τι τον παρεμποδίζει στην πορεία καλλιέργειας καθαρά ανθρώπινων αξιών, εξακολουθεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη και τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του σύγχρονου πολιτισμού, που συνδέεται με την πόλη και τις δυνατότητές της να προσφέρει στην εσωτερική καλλιέργεια, τη σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου.

Από τη σκοπιά αυτή, η Ιατρική συντελεί στην προαγωγή του πολιτισμού και είναι φορέας πολιτιστικής προσφοράς και ανθρώπινων αξιών. Η εποχή μας υπήρξε μάρτυρας μιας αναθέρμανσης του κοινωνικού πυρήνα της ιατρικής επιστήμης. 'Εκφραση αυτής της τάσης ήταν το ενδιαφέρον για την κοινωνική ιατρική και την ιατρική της κοινότητας, η ευαισθησία για τα θέματα της ρύπανσης του περιβάλλοντος και των νοσολογικών συνεπειών της και η δημοτικότητα κλάδων που αφορούν την ιατρική οικονομία και τη μελέτη των συστημάτων ιατρικής περίθαλψης. Στην περιοχή της προληπτικής ιατρικής, η χρησιμοποίηση των μέσων που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία, σε συνδυασμό με την παρουσία του γιατρού, που διδάσκει και προβληματίζει για κάθε κίνδυνο τον άνθρωπο, οδήγησαν σε θεαματική πρόοδο.

Στην πρόληψη των επιδημιών και γενικά των ομαδικών ασθενειών φαίνεται να μπορεί να ολοκληρωθεί o πολιτιστικός ρόλος της ιατρικής, σήμερα, με την υποστήριξη της σύγχρονης τεχνολογίας. Προγράμματα ενημέρωσης και εκπαίδευσης του κοινού όχι μόνο σε θέματα προληπτικής ιατρικής, αλλά και παροχής πρώτων βοηθειών σε περιστατικά, όπως τροχαία ατυχήματα και καρδιαγγειακά νοσήματα, που χρειάζονται επείγουσα ιατρική αντιμετώπιση, έχουν αρχίσει ήδη να εφαρμόζονται σε προηγμένες χώρες (Η.Π.Α.) με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. H σύγχρονη ιατρική οφείλει, με προγράμματα πρόληψης και απεξάρτησης, να αντιμετωπίσει το μεγάλο πρόβλημα των ναρκωτικών, που αποτελεί, δυστυχώς, αρνητικό προϊόν της κοινωνίας του υπερκαταναλωτισμού, της πλήξης και της αποξένωσης. Η σύγχρονη μάστιγα του Συνδρόμου της Επίκτητης Ανοσοποιητικής Ανεπάρκειας (ΑIDS) μπορεί να περιοριστεί σημαντικά με μια συντονισμένη και συνεχή προσπάθεια ενημέρωσης τον κοινού.

Οι συνεχείς εξελίξεις στο χώρο της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιακών συστημάτων αποτέλεσαν τη βάση για την ανάπτυξη της Τηλεϊατρικής ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην παροχή υπηρεσιών υγείας. H Τηλεϊατρική επιτρέπει τη διάγνωση και την παροχή συμβουλών για θεραπεία και αντιμετώπιση από ειδικούς γιατρούς και κέντρα που βρίσκονται σε απόσταση από το σημείο που βρίσκεται ο άρρωστος ή/και ο θεράπων γιατρός. Επομένως, μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μια κοινωνικού χαρακτήρα προσφορά της σύγχρονης Ιατρικής, γιατί «σπάει» την απομόνωση, προσφέρει ταχεία πληροφόρηση και διάγνωση, αποφεύγει την άσκοπη μετακίνηση ασθενών προς κεντρικές νοσηλευτικές μονάδες, ελαττώνοντας το κόστος περίθαλψης και αναβαθμίζει την παροχή υπηρεσιών υγείας σε περιοχές της επαρχίας. Οι νέες δυνατότητες που παρέχονται από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές για την αποθήκευση και επεξεργασία στοιχείων για το χρόνο νοσηλείας, τις επιπλοκές, τη θνητότητα, το είδος της θεραπευτικής παρέμβασης, βοηθούν στη διαδικασία αξιολόγησης και τον ποιοτικό έλεγχο των ιατρικών πράξεων, με στόχο τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών υγείας και Ιατρικής περίθαλψης.

Ο γιατρός στο κατώφλι του 2lου αιώνα

Και η πιο δύσπιστη ματιά στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν μπορεί να αμφισβητήσει τα επιτεύγματα της Ιατρικής, αλλά με τη γνώση, την εμπειρία, την ανθρώπινη ευαισθησία και την υπευθυνότητα, ο γιατρός πρέπει να αξιοποιεί τα επιτεύγματα της τεχνολογίας για υποστήριξη του δύσκολου έργου του και όχι για υποκατάσταση του ρόλου του ως θεράποντα γιατρού, με τρόπο που να μην παραβιάζει την παγκόσμια τάξη και με μοναδικό κριτήριο να μειώσει τον ανθρώπινο πόνο και να προσδώσει σωματική και ψυχική ισορροπία στον άνθρωπο. 'Οσες εφαρμογές κι αν έχει στο μέλλον η ηλεκτρονική τεχνολογία στην Ιατρική, ακόμα κι αν φτιάξουμε το πιο τέλειο μηχανικό ρομπότ, θα είναι ελάχιστοι οι ασθενείς σε ολόκληρο τον κόσμο που θα προτιμούσαν να χειρουργηθούν από αυτό και όχι από τα ανθρώπινα χέρια του γιατρού με τις ατέλειές του.

Γι' αυτό, η Ιατρική, βαδίζοντας προς τον 21° αιώνα, οφείλει να συναντήσει τη Φιλοσοφία, τη Νομική και την Κοινωνιολογία, να επαναπροσδιορίσει τις αρχές και τα κριτήρια της και να ξαναβρεί την ανθρωπιά της. Ο γιατρός του μέλλοντος πρέπει να είναι έμπλεος υψηλής παιδείας, ευαίσθητος στο κοινωνικό "γίγνεσθαι" και να γνωρίζει τη ψυχοσύνθεση του ανθρώπου κάθε εποχής. Η Ιατρική μαζί με όλες τις άλλες επιστήμες και την τεχνολογία πρέπει να συμβάλλει, ώστε να έχει η ζωή μας νόημα, φως, ομορφιά και τρυφερότητα.

1.4 Σύγχρονες Υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας (Πλαίσιο, Προoπτικές, Δυνατότητες)

Στη σημερινή Ευρωπαϊκή πραγματικότητα, ο συνδυασμός των δημογραφικών μεταβολών, της βελτιώσεως του βιοτικού επιπέδου, των τεχνολογικών εξελίξεων και της αυξήσεως του αποθέματος των επιστημονικών γνώσεων, ιδιαίτερα μετά και τις μεταβολές που επήλθαν σχετικά πρόσφατα στον γεωπολιτικό χάρτη της ηπείρου, συνθέτουν ένα νέο τοπίο. Στα πλαίσια αυτά καθίσταται επιβεβλημένη η αναθεώρηση μεθοδολογιών και διαδικασιών που αφορούν την υγεία, την πρόνοια και τον πολιτισμό.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι επιπτώσεις στη γενική κατάσταση του φυσικού και του ανθρωπίνου περιβάλλοντος, προβληματίζουν όλους τους πολίτες και διαφαίνεται η ανάγκη της ανάπτυξης του πολιτισμού, σε αρμονία με τις οικονομικές δραστηριότητες. Δεδομένου, ότι η υγεία και η πρόνοια, αποτελούν ή τείνουν να αποτελέσουν τον τομέα οικονομικών δραστηριοτήτων στον οποίο πραγματοποιούνται οι μεγαλύτερες δαπάνες, είναι απαραίτητο να διερευνηθούν νέες προσεγγίσεις για την επίλυση των προβλημάτων που αναφύονται.

Διεθνώς, τα κύρια ενδιαφέροντα στους τομείς της υγείας και πρόνοιας εστιάζονται στις κατευθύνσεις:

α) του περιορισμού των δαπανών εντός συγκεκριμένων πλαισίων, με παράλληλη βελτίωση

της ποιότητας των υπηρεσιών

β) της ισότητας προσβάσεως όλων των πολιτών σε υπηρεσίες ποιότητας

γ) της αμέσου προσβάσεως του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σε ιατρικές και

τεχνικές πληροφορίες, οι πηγές των οποίων βρίσκονται κατανεμημένες σε διάφορα μέσα

και διαφορετικά σημεία

Οι απαιτήσεις αυτές καθιστούν απαραίτητη την εισαγωγή τηλεματικών συστημάτων, σε όλες τις βαθμίδες φροντίδας υγείας και πρόνοιας. Παράλληλα όμως, η εισαγωγή της Τηλεματικής προϋποθέτει την διαμόρφωση νέων κατάλληλων μεθόδων διαχειρίσεως των μονάδων παροχής των υπηρεσιών αυτών και του διοικητικού και διαχειριστικού πλέγματος που τις υποστηρίζει.

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η Συνθήκη του Μάαστριχτ προβλέπει την εναρμόνιση των πολιτικών στην υγεία και πρόνοια, η οποία επιβάλλει την ταχεία προσαρμογή του Ελληνικού συστήματος υγείας σε κοινά Ευρωπαϊκά πρότυπα, που ασφαλώς είναι διαφορετικά από τα ισχύοντα σήμερα στην Ελλάδα. Οσον αφορά δε τις αναγκαίες επενδύσεις, η Λευκή Βίβλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, πρόβλεψε τη διάθεση πολύ σημαντικών πόρων (7 δισεκατομμυρίων ECU), για επενδύσεις στην τηλεματική στους τομείς της υγείας και πρόνοιας. Η Ελλάδα, εγκρίνοντας τη Λευκή Βίβλο, αποδέχτηκε και την ανάγκη σημαντικών επενδύσεων την πενταετία 1994-1998. Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων αυτών πρέπει να προέλθει από εθνικούς, δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους.

Στις ΗΠΑ εξ άλλου, ο τομέας της φροντίδας υγείας χρησιμοποιεί την τηλεματική σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ' ότι στην Ευρώπη, αλλά οι παρεχόμενες υπηρεσίες ποιότητας προσφέρονται με υψηλό σχετικά κόστος. Γι' αυτό αναζητούνται λύσεις με την αναθεώρηση του υπάρχοντος συστήματος. Παράλληλα όμως διαπιστώνεται, ότι ο τομέας υγείας των ΗΠΑ, σε ότι αφορά τη χρήση υπολογιστών, βρίσκεται 5 έως 10 χρόνια πίσω σε σχέση με την υπόλοιπη βιομηχανία. Η καθυστέρηση αυτή είναι σημαντικά μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Κατά συνέπεια η καθυστέρηση της εισαγωγής της τηλεματικής στο Ελληνικό σύστημα υγείας είναι δραματικά μεγαλύτερη, δεδομένου ότι κανένα δημόσιο νοσοκομείο δεν διαθέτει ακόμα σήμερα πλήρες πληροφοριακό σύστημα. Επομένως, η εναρμόνιση του Ελληνικού συστήματος υγείας με τα Ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα στα επόμενα 5 έως 10 χρόνια, αποτελεί αναγκαιότητα καθοριστική σημασίας.

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, συνάγεται ότι θα πρέπει να στραφεί αποφασιστικά η προσοχή προς τον εκσυγχρονισμό των δομών των τομέων υγείας και πρόνοιας και στη διαμόρφωση νέων στρατηγικών. Η Ελλάδα, έχοντας ως ιστορική παρακαταθήκη την πολιτιστική της κληρονομιά, μπορεί και πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες προς τις κατευθύνσεις αυτές.

Η δημιουργία του Ασκληπιείου Πάρκου, φιλοδοξεί να αποτελέσει πρότυπο πρόγραμμα, του οποίου οι στόχοι, η μεθοδολογία, η στρατηγική υλοποιήσεως και οι λύσεις, θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για ευρύτερες παρεμβάσεις και νέες προσεγγίσεις σε θέματα υγείας, πρόνοιας και πολιτισμού.

1.5 Στόχοι του Προγράμματος του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών

Οι ειδικότεροι στόχοι του Προγράμματος περιλαμβάνουν:

I. Την ανάπτυξη ερευνητικών προγραμμάτων με αντικείμενο τη μελέτη, σχεδιασμό, διαμόρφωση και διαχείριση του Πάρκου, με σκοπό την εξέλιξή του σε σύγχρονο Ασκληπιείο

ΙΙ. Τη δημιουργία αστικού χώρου υψηλού επιπέδου (Ασκληπιείο Πάρκο) για τις υπηρεσίες υγείας, με την ορθολογικοποιημένη ένταξη τους σε ενιαίο περιβαλλοντικό πλαίσιο, όπου παράλληλα θα αναπτύσσονται συμβατές δραστηριότητες πολιτισμού.

III. Την έρευνα για νέες μορφές διαχειρίσεως των μονάδων παροχής φροντίδας υγείας, με σκοπό την αύξηση της αποτελεσματικότητάς τους και της βελτιώσεως των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας, σε συμφωνία και με τις πρόνοιες του υφισταμένου νομοθετικού πλαισίου

IV. Τη δημιουργία προηγμένων τηλεματικών δικτύων και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων με χρήση υψηλής τεχνολογίας, για τη κάλυψη των αναγκών των νοσοκομειακών και των άλλων μονάδων που βρίσκονται εντός του Πάρκου ή δραστηριοτήτων που θα αναπτυχθούν μελλοντικώς εντός του Πάρκου

1.6 Το Σωματείο "Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών"

Η ιδέα της δημιουργίας του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών ξεκίνησε από τον Αναπληρωτή Καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτριο Σωτηρίου και τον Καθηγητή Πλαστικής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, γλύπτη Θόδωρο Παπαδημητρίου.

Προκειμένου να προωθηθεί η αρχική ιδέα και να διαμορφωθεί θετικό κλίμα για την υλοποίηση του Προγράμματος Συγχρόνων Ασκληπιείων, ιδρύθηκε Σωματείο με την επωνυμία "Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών". Το Σωματείο αναγνωρίστηκε με απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (αρ. αποφάσεως 16990 / 1994).

Το Σωματείο έχει αναλάβει πρωτοβουλίες προκειμένου:

Α. Να συγκεντρώσει τις απαραίτητες πληροφορίες για την αποτύπωση και ανάλυση της σημερινής καταστάσεως

Β. Να διαμορφώσει τη στρατηγική του Προγράμματος και να σχεδιάσει τα βήματα για την υλοποίηση του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών

Γ. Να συνεργαστεί με τους αρμόδιους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς στο επίπεδο ενημερώσεως και προβολής της ιδέας, αλλά και στο επίπεδο της πραγματοποιήσεως των διαφόρων φάσεων σχεδιασμού και υλοποιήσεως του Προγράμματος

Δ. Να δραστηριοποιηθεί στην κατεύθυνση της προβολής της ιδέας και την μεγαλύτερη δυνατή ενημέρωση του κοινού, σχετικά με την αναγκαιότητα και την χρησιμότητα του Προγράμματος

Ε. Να δραστηριοποιηθεί προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός διεθνούς ερευνητικού δικτύου και την ανάπτυξη ενός διεθνούς ερευνητικού προγράμματος για τα ‘Σύγχρονα Ασκληπιεία’

Η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του Σωματείου για τα έτη 1997-1998, αναφέρεται στο Παράρτημα Ι

2. ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ

2.1 Γενικά

Οι άνθρωποι προσδοκούν και εύχονται να έχουν καλή υγεία και να διαβιώνουν σε ένα υγιεινό και ευχάριστο περιβάλλον.

Το υγιεινό περιβάλλον εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Εξαρτάται επίσης από τις πρόνοιες που λαμβάνονται για την αποτροπή δυσμενών ή αρνητικών αποτελεσμάτων. Τα αποτελέσματα αυτά οφείλονται είτε σε ελλειπείς επιστημονικές γνώσεις είτε στην ανάληψη μεγάλων επιχειρηματικών κινδύνων, με στόχο τις περισσότερες φορές, σημαντικών οικονομικών οφελημάτων.

Το υγιεινό περιβάλλον πρέπει να είναι και ευχάριστο. Ευχάριστο σημαίνει, ότι διακρίνεται για την αισθητική του και ότι παρέχει ευχαρίστηση στις αισθήσεις λόγω των φυσικών χαρακτηριστικών του αλλά και των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται σε αυτό.

Οι δραστηριότητες αυτές πρέπει να έχουν σχέση με τις τέχνες. Οι τέχνες και οι καλλιτέχνες πρέπει να εξασφαλίζουν ικανοποίηση όχι μόνο στους ίδιους αλλά και στους φιλότεχνους. Οι ασθενείς είναι μια ειδική κατηγορία φιλοτέχνων και προς αυτή πρέπει να στραφεί ουσιστικά το ενδιαφέρον των καλλιτεχνών, οι οποίοι δραστηριοποιούνται εντός των συγχρόνων Ασκληπιείων. Παράλληλα οι τέχνες μπορούν να αποτελέσουν θεραπευτικό μέσο για πολλούς ανθρώπους, σε πολλές ιατρικές περιπτώσεις.

Οι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από το καλό και το ευχάριστο περιβάλλον όταν δεν είναι υγιείς. Οι σύγχρονες νοσηλευτικές μονάδες, πρέπει να παρέχουν όλο το φάσμα των υπηρεσιών που είναι αναγκαίο, για να έχει ο πολίτης το αίσθημα της φροντίδας και της βεβαιότητας ότι του παρέχονται οι καλύτερες δυνατές υπηρεσίες. Η φροντίδα για το καλό και ευχάριστο περιβάλλον είναι μέλημα όλων των συγχρόνων συστημάτων υγείας και πρόνοιας.

Υπάρχει μεγάλη διαφορά στη ποιότητα των υπηρεσιών από μονάδα σε μονάδα, από περιοχή σε περιοχή και από χώρα σε χώρα. Ως πλέον ευνοημένοι πρέπει να θεωρούνται οι κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων όπου υπάρχει ικανοποιητικός αριθμός στελεχών υγείας, προσφέρονται όλες οι απαραίτητες υπηρεσίες και η πρόσβαση είναι σχετικά εύκολη, τουλάχιστον ευκολότερη από ότι είναι για τους κατοίκους των μικρών ή απομονωμένων περιοχών. Φυσικά οι μεγάλες πόλεις αντιμετωπίζουν άλλα προβλήματα, όπως το κυκλοφοριακό και οι ανθρώπινες σχέσεις, που δυσκολεύουν την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας ακόμα και άν αυτές είναι διαθέσιμες και καλής ποιότητας.

Επιζητείται λοιπόν να εξασφαλιστεί για τους πολίτες και ιδιαίτερα για ειδικές κατηγορίες πολιτών όπως είναι τα παιδιά, τα ηλικιωμένα άτομα και οι ασθενείς, αυτό που αναφέρεται συχνά ως ‘Ποιότητα ζωής’, Στην Ελλάδα τουλάχιστον δεν έχουν αναφερθεί πρωτοβουλίες για οποιασδήποτε μορφής αλληλεπίδραση της υγείας με τον πολιτισμό.

2.2 Φυσικό και Ανθρωπογενές Περιβάλλον

Η δημιουργία ανοικτών δημόσιων χώρων και ιδιαίτερα χώρων πρασίνου, στις σύγχρονες πόλεις δεν είναι πλέον μόνο μια ανάγκη και ένα αίτημα αισθητικού χαρακτήρα. Η βιομηχανική πόλη υπήρξε από την αρχή μια άρνηση της φύσης, πράγμα που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την πολεμική εναντίον της πόλης και την ιδεολογία αποθέωσης της ανέγγιχτης φύσης, που ασπάσθηκε το ρομαντικό κίνημα του 19ου αιώνα. Στις ιστορικές Ευρωπαϊκές πόλεις, διάσημες για τους κήπους και τα πάρκα τους, η φύση είχε συχνά μια παρουσία, έντονη και θεαματική, αλλά υποταγμένη στην γεωμετρία του αρχιτεκτονικού και πολεοδομικού περιβάλλοντος. Την αισθητική αυτή διαδέχθηκε η γραφικότητα των αγγλικών κήπων, τελικά εξίσου επιτηδευμένη, αλλά οπωσδήποτε πολύ πιο προσαρμοσμένη στις νομοτέλειες της φύσης από τις βασανισμένες μορφές των γεωμετρικών κήπων.

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός της βιομηχανικής πόλης, ιδίως αυτός που στηρίχθηκε στις ιδεολογικές θέσεις της μοντέρνας πολεοδομίας, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην λειτουργικότητα της πόλης. Ο ελεύθερος χώρος της πόλης υποτάχθηκε και αυτός σε μια αντίληψη διαχωρισμού λειτουργιών και χρήσεων, που οδήγησε στην δημιουργία στεγανών μεταξύ κοινωνικών δραστηριοτήτων και λειτουργιών, που θεωρήθηκαν ως μη συμβατές μεταξύ τους. Αν και αυτό αποτελεί μια απλοποιητική γενίκευση, το τελικό αποτέλεσμα στην πράξη ήταν συνήθως ο κατακερματισμός της κοινωνικής ζωής. Κατά συνέπεια, η συνειδητή παρέμβαση, που εκφράσθηκε με τον πολεοδομικό σχεδιασμό, ξεπέρασε σε ένα περιορισμένο μόνο βαθμό την παρακαταθήκη του διχασμού πόλης - υπαίθρου, που είχε προκύψει από την κυριαρχία των οικονομικών δυνάμεων στην ανάπτυξη των πόλεων.

Βέβαια η αντιμετώπιση της φύσης από τον μοντέρνο άνθρωπο δεν είναι μόνο θέμα πολεοδομικού σχεδιασμού. Η στάση του αποτελεί πλέον αντικείμενο μελέτης που εντάσσεται στην εξέλιξη των περιβαλλοντικών ιδεών, άρα αποτελεί παράμετρο της ιστορίας του πολιτισμού. Οι ιδέες και αντιλήψεις για το περιβάλλον δεν επηρεάζονται μόνο από την εμπειρία της καθημερινής πραγματικότητας, αλλά και από άλλους μηχανισμούς, φιλοσοφικού ή και θρησκευτικής κοσμοθεωρίας. Ο σύγχρονος άνθρωπος απώλεσε βαθμιαία την μεταφυσική του σχέση με την φύση, στην οποία κάποτε απέδιδε υπερφυσικές και μαγικές δυνάμεις, που όμως χωρίς άλλο επηρέαζαν τον ψυχισμό του και την ψυχική του ισορροπία. Η απώλεια αυτής της μαγικής επικοινωνίας σχετίζεται στενά με την προσπάθεια υποταγής της φύσης και τον εκπεσμό της σε ένα τεχνητό περιβάλλον, σε μια κατασκευασμένη φύση.

Αρχικά, στα χρόνια της άνθισης του ορθολογισμού και του διαφωτισμού, η φύση θαυμάσθηκε ως πρότυπο τάξης, οργάνωσης και λογικής. Βαθμιαία όμως γεννήθηκε μια αντίδραση που εκφράσθηκε σαν επιθυμία να αναζητηθεί και πάλι ο πρωτόγονος και άναρχος χαρακτήρας της φύσης, που δεν υπακούει στις οργανωτικές δομές της ανθρώπινης κοινωνίας. Παιδεία, καλλιέργεια και μόρφωση είχαν φτάσει να αντιμετωπίζουν την φύση σαν κάτι βάρβαρο, που έπρεπε να εκπολιτισθεί. Αυτό επιδιώχθηκε στους κήπους των παλατιών και των μεγάρων των ευγενών. Η επάνοδος σε μια λατρεία της άγριας φύσης και η απόρριψη της παραμόρφωσης της φύσης επαναφέρει ένα πόθο για την ενότητα κοινωνίας των ανθρώπων και φύσης. Πρόκειται για ένα ολιστικό αίτημα, για το οποίο δεν θα ήταν λάθος να ισχυρισθούμε ότι αργότερα βρίσκει την έκφραση του και στην επιστημονική θεωρία, όταν η θεωρία των συστημάτων ανεβάζει πάλι στο βάθρο τους τις έννοιες της ολότητας, της αμοιβαίας αλληλεπίδρασης και της υπέρβασης του κατακερματισμού, που υπήρχαν στην προ-βιομηχανική κοινωνία.

Αρχικά, η μελέτη των φυσικών φαινομένων προκάλεσε αναμφισβήτητα μια σχέση ανθρώπου - φύσης, που ήταν σχέση παρατηρητού προς παρατηρούμενο αντικείμενο έξω από αυτόν, μια σχέση απόστασης. Ομως, σε δεύτερο στάδιο ενθάρρυνε την καλύτερη γνώση των ευεργετικών επιδράσεων της φύσης και κατόπιν την συνειδητοποίηση της ενότητας, της θέσης του παρατηρητού μέσα στο παρατηρούμενο και όχι έξω από αυτό. Από την στιγμή αυτή ήταν αναπόφευκτο, αν και ίσως απλοϊκό, να θεωρηθεί η πόλη σαν υπαίτια αυτής της απόστασης και της αποξένωσης από την φύση και τους ευεργετικούς μηχανισμούς της. Η πόλη, σαν μηχανισμός πολιτικής εξουσίας και οικονομικής κυριαρχίας, φάνηκε πλέον σαν υπεύθυνη για απόπειρα καθυπόταξης της φύσης και των μεταφυσικών σχέσεων της με τον άνθρωπο. Οπως αναφέρεται στην έκθεση ενός ερευνητικού προγράμματος του Εργαστηρίου Χωροταξίας και Οικιστικής Ανάπτυξης του Ε.Μ.Πολυτεχνείου [2]:

“Η στάση του ανθρώπου απέναντι στην φύση, ακόμη και μέσα στην πόλη, ρυθμίζει τελικά, μέσα από τον τρόπο διαχείρισης της πόλης που της επιφυλάσσει η κοινωνία, τόσο το αστικό περιβάλλον, όσο και την σχέση του με τον ευρύτερο φυσικό χώρο της πόλης. Το γεγονός ότι σε μεγάλο βαθμό ο σύγχρονος άνθρωπος των πόλεων βλέπει τον χώρο που τον περιβάλλει ως παρατηρητής ή υποκινητής και όχι ως συμμέτοχος των εξελίξεων κει μεταβολών του, παίζει καταλυτικό ρόλο. Τούτο οφείλεται στην αντιμετώπιση του μακρυνού χώρου της φύσης ως χώρου αλλότριου, αντιμετώπιση οφειλόμενη στην επικράτηση της αντίληψης ότι οι δυνατότητες του ανθρώπου για την χαλιναγώγηση των διαδικασιών της φύσης προς δικό του όφελος είναι απεριόριστες και δικαιωμένες. Ο άνθρωπος μέσα στην πόλη του βρισκόταν στον δικό του χώρο, σχεδιασμένο, κατασκευασμένο και ρυθμισμένο κατά τις ανάγκες του, ενώ η φύση έμενε εκτός των τειχών, σαν αντικείμενο παρατήρησης, εκμετάλλευσης και χρήσης”.

Η αναζητούμενη σύζευξη μεταξύ του λειτουργικού ορθολογισμού της πόλης και της φύσης, της οποίας ο ίδιος ο άνθρωπος είναι τμήμα, βρίσκεται στο επίκεντρο της αναζήτησης που εκφράζεται στο Ασκληπιείο Πάρκο. Ενας τέτοιος χώρος δεν είναι απλά ένας χώρος της πόλης, όπου επιτελείται μια από τις λειτουργίες της, στην προκειμένη περίπτωση η φροντίδα για την υγεία και η αποκατάσταση της υγείας των ασθενών. Αντίθετα, στο Ασκληπιείο Πάρκο επιχειρείται μια υπέρβαση του κατακερματισμού, μια σύνδεση της επιδίωξης της υγείας του ανθρώπου, ως συνολικής προσωπικότητας, με την ολοκλήρωση της πολιτισμικής και κοινωνικής του οντότητας, με ένα τρόπο ολιστικό. Ενας τέτοιος χώρος στην πόλη έχει χαρακτήρα συμβολικό, χαρακτήρα υπέρβασης της έννοιας της κομματιασμένης προσωπικότητας του ανθρώπου, άρα και της κομματιασμένης πόλης του.

2.3 Υγεία και Πρόνοια

Τα υγειονομικά συστήματα αποσκοπούν στη κάλυψη των αναγκών των πολιτών όταν η υγεία τους δεν είναι καλή. Η υγεία παρακολουθείται από κατάλληλα οργανωμένες υπηρεσίες και λαμβάνονται προληπτικά μέτρα για την αποτροπή νοσηρών καταστάσεων ή της επιβάρυνσής τους. Τα μέτρα αυτά σχετίζονται με τις συνθήκες υγιεινής (π.χ. τα αποχετευτικά δίκτυα, τη παροχή νερού ασφαλούς ποιότητας, την κατοικία και τις συνθήκες εργασίας, το περιβάλλον), τη πρόληψη (π.χ. τους εμβολιασμούς, τη διατροφή, τη σωματική άσκηση), την προαγωγή της υγείας (π.χ. την εκπαίδευση και την ενημέρωση για τις αρνητικές επιπτώσεις διαφόρων παραγόντων και την αντιμετώπισή τους) και την ασφάλεια (π.χ. την πρόληψη και αποφυγή ατυχημάτων).

Ορισμένες γνώσεις υπήρχαν ήδη από την εποχή του Ασκληπιού και του Ιπποκράτους, όπως για παράδειγμα ότι το περιβάλλον μπορεί να επιδράσει επι της υγείας και ελαμβάνετο μέριμνα όταν αυτό ήταν εφικτό, για την αντιμετώπιση αρνητικών επιπτώσεων.

Σήμερα υπάρχει τεράστιο απόθεμα γνώσεων, αλλά και τεχνολογικών λύσεων που αποδίδουν εξαιρετικά αποτελέσματα στα χέρια των ειδικών επιστημόνων, μηχανικών και τεχνολόγων που απασχολούνται στην υγεία και πρόνοια. Τα επιτεύγματα αυτά οφείλονται στις επίμονες και συνεχείς έρευνητικές και τεχνολογικές προσπάθειες. Οφείλονται επίσης στον διεπιστημονικό χαρακτήρα που έχουν λάβει εδώ και πολύ καιρό οι σχετικές προσπάθειες.

Τα συστήματα υγείας και πρόνοιας στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες, περιλαμβάνουν τη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και τις μονάδες δευτεροβαθμίου και τριτοβαθμίου φροντίδας δηλαδή τα νοσοκομεία. Ο πολίτης ή ο ασθενής αντιμετωπίζεται αρχικά από τον πρωτοβάθμιο ή γενικό ιατρό. Ο γενικός ιατρός είναι υπεύθυνος για τη παροχή υπηρεσιών υγείας και την παραπομπή του ασθενούς σε ανωτέρου επιπέδου μονάδα, αν αυτό υπαγορεύεται από την κατάσταση της υγείας και το συμφέρον του ασθενούς. Οι διαδικασίες αυτές ακολουθούν αυστηρά προδιαγεγραμμένες οδηγίες, προκειμένου να εξασφαλιστεί η σταθερή ποιότητα των παρεχομέων υπηρεσιών και να διασφαλιστούν παράλληλα οι νομικοί και δεοντολογικοί κανόνες.

Στις πλέον προηγμένες χώρες (π.χ. Σκανδιναβικές, ΗΠΑ) αναπτύσσονται συνολικές υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας, με επίκεντρο τον πολίτη, στο επίπεδο της κοινότητος. Οι τάσεις αυτές αναμένεται να εξαπλωθούν ταχύτατα, δεδομένου ότι είναι προς το συμφέρον του πολίτη, μια και οι υπηρεσίες προσφέρονται σε φιλικό περιβάλλον ή και στο σπίτι. Κινητήρια δύναμη προς την εξέλιξη αυτή είναι η ραγδαία ανάπτυξη των τηλεματικών δικτύων και των πληροφοριακών συστημάτων.

‘Ολα τα συστήματα υγείας και πρόνοιας αντιμετωπίζουν σήμερα ορισμένες σημαντικές προκλήσεις όπως είναι οι δημογραφικές εξελίξεις, οι συνεχώς αυξανόμενες δαπάνες, οι μεταβολές στις πολιτικοκοινωνικές αντιλήψεις και οι εξελίξεις στην τεχνολογία. Οι παράγοντες αυτοί οδηγούν σε αύξηση της ζήτησης των υπηρεσιών. Καλούνται λοιπόν οι πολιτικές και τα συστήματα να εξεύρουν άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις.

Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Η πλέον έγκυρη και παραστατική περιγραφή του Ελληνικού Εθνικού Συστήματος Υγείας περιέχεται στην έκθεση της Ειδικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τις Ελληνικές Υπηρεσίες Υγείας. Η Επιτροπή συγκροτήθηκε από το Υπουργείο Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων το 1994, με στόχο τη διατύπωση προτάσεων, για την αναβάθμιση του Συστήματος Υγείας [6]. Στον Πρόλογο της Εκθέσεως, ο κ. Υπουργός αναφέρει στην πρώτη παράγραφο χαρακτηριστικά: “Η εισήγηση των ειδικών εμπειρογνωμόνων δεν εκφράζει σε πολλά σημεία τις απόψεις του Υπουργείου Υγείας. Απεικονίζει όμως αρκετά λεπτομερώς την τραγική κατάσταση του Υγειονομικού Συστήματος στη χώρα μας”.

Τα περιορισμένα στατιστικά στοιχεία που διατίθενται, δείχνουν ότι παρόλο, ότι η χώρα διαθέτει ένα σημαντικό πλέγμα νόμων, κανόνων και ρυθμίσεων, η απόδοση του συστήματος είναι πολύ περιορισμένη. Αποτέλεσμα της καταστάσεως αυτής είναι η συνεχής δυσφορία των πολιτών και η παρατεταμένη κρίση στις σχέσεις πολιτών με το σύστημα υγείας και τους εργαζόμενους σε αυτό.

Η βελτίωση της καταστάσεως αντιμετωπίζεται με νέους νόμους, οι οποίοι συνήθως δεν εφαρμόζονται στο συνολό τους τουλάχιστον. Ο νέος Νόμος 2519 του 1997, δίνει κατευθύνσεις για την ορθολογικοποίηση αρκετών θεμάτων, όπως είναι η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, ο συντονισμός των νοσηλευτικών μονάδων στις μεγάλες πόλεις και ιδιαίτερα στην Αθήνα όπου παρατηρείται επιεικώς ’άστοχη’ χωροταξική κατανομή, τα δικαιώματα των ασθενών και ιδιαίτερα των ευπαθών και ειδικών ομάδων του πληθυσμού και η ενθάρρυνση της έρευνας. Αρκετές από τις προβλέψεις του Νόμου 2519, συμπίπτουν και με τις προτάσεις της Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων. Ειδικότερη αναφορά στις προβλέψεις του Νόμου γίνεται στο κείμενο της αναφοράς [12].

2.4 Κοινωνική Προσφορά

Η υγεία των πόλεων και των κατοίκων τους απασχόλησαν την ανθρωπότητα από την αρχαιότητα. Διαφορετικοί πολιτισμοί χρησιμοποίησαν και ενστερνίστηκαν μια σειρά κωδικών, νόμων και κανόνων με σκοπό να προστατέψουν την υγεία των κατοίκων των πόλεων και να διασφαλίσουν το ότι οι πόλεις παρέμεναν όσο το δυνατό πιο υγιείς, δεδομένου της επικρατούσης αντίληψης για την υγεία.

Το ενδιαφέρον για την υγεία των ανθρώπων στις πόλεις διαφοροποιήθηκε μέσα στους αιώνες. Η αυξανόμενη αστικοποίηση που συνόδευσε την βιομηχανοποίηση και τα προβλήματα υγείας που άρχισαν να αναδύονται από τις δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης και εργασίας χιλιάδων ανθρώπων,οδήγησαν σε μια δυναμική απάντηση - την κίνηση δημόσιας υγείας του δεκάτου ενάτου αιώνα. Στο πλαίσιο αυτό νέες τεχνικές δημιουργήθηκαν και νέοι νόμοι θεσπίστηκαν : βελτιώθηκαν τα αρδευτικά έργα, υιοθετήθηκαν νόμοι που διέπουν τις εργασιακές σχέσεις και ρυθμίζουν ζητήματα κατοικίας, λήφθηκαν μέτρα κατά της ρύπανσης, σχεδιάστηκαν πάρκα, καθιερώθηκε ο έλεγχος τροφίμων ενώ ο αστικός σχεδιασμός απέκτησε σημαίνουσα αξία.

Η ανακάλυψη των εμβολιασμών , παρόλα αυτά, στο τέλος του δεκάτου ενάτου αιώνα και η μετέπειτα ανάπτυξη των αποτελεσματικών αντιβιοτικών στη δεκαετία του 1930 μετατόπισαν την έμφαση από τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες της κοινότητας στη προσωπική συμπεριφορά των οικογενειών και των ανθρώπων καθώς επίσης και στη δύναμη της θεραπευτικής προσέγγισης.

Μόλις πρόσφατα όμως, καθώς πλέον έγιναν εμφανή τα όρια του ιατροκεντρικού μοντέλου , η έμφαση μετατοπίστηκε πάλι προς έναν ευρύτερο ορισμό/ μοντέλο της υγείας όπου λαμβάνονται υπόψη όλοι οι καθοριστικοί παράγοντες της υγείας- περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί, οικονομικοί, βιολογικοί και ιατρικοί.

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) έδωσε στην υγεία μια έννοια ευρύτερη από αυτή μόνο της απουσίας ασθένειας και τόνισε την αλληλεπίδραση μεταξύ των φυσικών, πνευματικών και κοινωνικών διαστάσεών της. Το 1977 η Παγκόσμια Διάσκεψη Υγείας προκάλεσε τη διεθνή κοινότητα και τα Κράτη - Μέλη να επιδοθούν στην κατάκτηση ενός συστήματος υγείας για όλους. Η πρόκληση αυτή ανακίνησε μια ριζική αναθεώρηση της πολιτικής για την υγεία στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια που κατέληξε το 1984 στην υιοθέτηση από τα κράτη-μέλη , μιας περιφερειακής στρατηγικής με 38 στόχους για την εφαρμογή των αρχών “Υγεία για Ολους”. Η έμφαση που οι αρχές Υγεία για Ολους δίνουν στην προαγωγή της υγείας δημιούργησε την ανάγκη να προσδιορισθούν σαφέστερα οι γραμμές της στρατηγικής της. Ο Χάρτης της Οττάβα που υιοθετήθηκε το 1986 παρέχει το απαιτούμενο πλαίσιο στρατηγικής σχετικά με την προαγωγή της υγείας. Διεύρυνε τον ορισμό της ως “τη διαδικασία εκείνη που δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ελέγχουν οι ίδιοι και να προάγουν την υγεία τους”. Τα πέντε στοιχεία που αποτελούν το πλαίσιο στρατηγικής του Χάρτη είναι η προώθηση της δημόσιας υγείας, η δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος, η ενίσχυση συμμετοχής των πολιτών της κοινότητας, η βελτίωση των προσωπικών ικανοτήτων και ο αναπροσανατολισμός των υπηρεσιών υγείας.

Στο πλαίσιο της Υγείας για Ολους και της προαγωγής υγείας η ΠΟΥ ανέπτυξε το Πρόγραμμα “Υγιείς Πόλεις”, σαν ένα πειραματικό πεδίο ανάπτυξης και εφαρμογής των προσεγγίσεων της νέας δημόσιας υγείας σε τοπικό επίπεδο, όπου αφηρημένες και γενικές έννοιες όπως υγεία για όλους και προαγωγή υγείας μπορεί εύκολα να συγκεκριμενοποιηθούν.

Η πόλη θεωρείται ως ένας σύνθετος οργανισμός που ζεί, αναπνέει, μεγαλώνει και μεταβάλλεται διαρκώς. Υγιής πόλη είναι εκείνη που προάγει το περιβάλλον της και διευρύνει τους ορίζοντές της, δίνοντας τη δυνατότητα στους κατοίκους της να φθάσουν στο μέγιστο του δυναμικού τους με αμοιβαία βοήθεια και υποστήριξη . Ετσι το πρόγραμμα “Υγιείς Πόλεις” έχει ως στόχο την προαγωγή της υγείας και την βελτίωση του περιβάλλοντος στις πόλεις, που θα οδηγήσουν στη βελτίωση του επιπέδου υγείας και της ποιότητας ζωής. Το πρωτοποριακό στοιχείο του προγράμματος βρίσκεται στο ότι η υγεία γίνεται αντικείμενο διατομεακής συνεργασίας και δραστηριότητας και στο ότι απαιτείται όχι μόνο ουσιαστική ενεργοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και καθοριστική συμμετοχή των πολιτών (community participation) [7].

Από την άλλη πλευρά, πολιτιστικές δραστηριότητες όπως θέατρο, μουσική, μαθήματα ζωγραφικής και πηλού, κινηματογράφος, διάφορες αθλητικές εκδηλώσεις, έχουν υιοθετηθεί από τους επαγγελματίες υγείας, ειδικά τα τελευταία χρόνια , σαν πολύτιμα μέσα στη θεραπευτική διαδικασία κυρίως των νοητικά καθυστερημένων και ψυχικά διαταραγμένων ασθενών.

Παρόλα αυτά , οι προαναφερόμενες προσπάθειες αποτελούν μεμονωμένες παρεμβάσεις σε συγκεκριμένους χώρους και σε καμμία περίπτωση δεν αντικατοπτρίζουν μια ενιαία πολιτική του συστήματος υγείας, καθώς στην εποχή μας Πολιτισμός και Υγεία αντιμετωπίζονται περισσότερο αποσπασματικά παρά συνθετικά. Η πρόταση της δημιουργίας του Α.Π.Α (και επαγωγικά η ιδέα των Σύγχρονων Ασκληπιείων Πάρκων), που ως σκοπό ουσιαστικά έχει την αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας και της ποιότητας ζωής, με δραστηριότητες τέχνης και αθλητισμού, σκοπεύει να διαμορφώσει το πλαίσιο μιας καινούργιας ποιοτικής προσέγγισης της σχέσης τους.

2.5 ‘Αθληση

Η άθληση είναι απαραίτητο στοιχείο της ζωής και συμβάλλει αποφασιστικά στη ποιότητά της. Η από αρχαιοτάτων χρόνων παραδοχή, ότι ο νους μπορεί να είναι υγιής εφόσον το σώμα είναι υγιές, πρέπει να αποτελέσει βασική αρχή για πολλές από τις δραστηριότητες εντός ενός Ασκληπιείου Πάρκου.

Ο σύγχρονος άνθρωπος καταπονείται συχνά εξαιτίας του τρόπου ζωής, ο οποίος τον υποχρεώνει να διαβιώνει σε συνθήκες εντάσεως (stress, όρος αγγλοσαξωνικός που σημαίνει “ένταση” σε ευρεία έννοια).

Η ένταση μπορεί να είναι χρήσιμη και δεν είναι πάντοτε αιτία νόσου, είναι όμως συμπλήρωμα της καθημερινότητας. Τα όρια ανοχής, που άλλωστε διαφέρουν από άτομο σε άτομο, καθορίζουν τα περιθώρια για την πρόληψη παθολογικών καταστάσεων.

Σφοδρές ή μακροχρόνιες εντάσεις γίνονται αιτίες παθολογικών καταστάσεων. Κάθε παράγων ιδιαίτερης εντάσεως είναι και δείκτης επικινδυνότητας για την εμφάνιση νόσων, με διαφοροποιήσεις συνδεδεμένες με το γεγονός, ότι το κάθε άτομο έχει τα δικά του αδύνατα σημεία, όργανα ή συστήματα. Ιδιαίτερα ευάλωτα είναι το πεπτικό, το καρδιοκυκλοφορικό, το αναπνευστικό, το νευρο-ενδοκρινικό σύστημα.

Εντάσεις δημιουργούνται επίσης εξαιτίας επαγγελματικών δραστηριοτήτων, όπως επαγγέλματα που δεν ικανοποιούν, επαγγέλματα που οδηγούν σε επαγγελματική νόσο κλπ. Εντάσεις δημιουργούνται και από πολλές άλλες αιτίες, όπως τον θόρυβο, την αστικοποίηση, τις ιατρικές διαγνώσεις κλπ. Αν ληφθεί υπόψη η ψυχοσωματική βάση πολλών ασθενειών, η ένταση μπορεί να θεωρηθεί ως υπεύθυνη και ως αιτία υποτροπής ή και ως μοναδική αιτίας εμφάνισης πολλών νοσημάτων της εποχής μας. Τα αποτελέσματα είναι λίγο πολύ γνωστά, όπως η μειωμένη απόδοση στην εργασία, η περιορισμένη παραγωγικότητα και γενικώς η φθίνουσα πορεία της πνευματικής υγείας, της φυσικής δραστηριότητας και εν κατακλείδι η οικονομική δυσπραγία.

Η κίνηση είναι το στοιχειώδες σύστημα αντι-εντάσεως. Η ακινησία είναι συνώνυμο της ασθένειας, ενώ η καθιστική ζωή είναι εχθρός της ψυχο-φυσικής ισορροπίας. Πολλά έχουν γραφτεί για την αναγκαιότητα της κίνησης-άθλησης, για την διατήρηση της ψυχοσωματικής υγείας.

Οι άνθρωποι, με τις συχνά αγχωτικές ανάγκες της καθημερινής ζωής και με σώματα απροετοίμαστα από την παιδική ηλικία, προσπαθούν να λύσουν διάφορα προβλήματα του σώματος (και ιδιαίτερα τα αισθητικής φύσεως), με αρνητικά όσο και επικίνδυνα πολλές φορές αποτελέσματα, με μη ενδεδειγμένους τρόπους που ξεκινούν από τις πλέον επιβλαβείς δίαιτες και καταλήγουν σε εξουθενωτικούς δρόμους αντοχής και σε εποχιακή άθληση και πλήρη αδράνεια για το υπόλοιπο του έτους.

Το όραμα του Σύγχρονου Ασκληπιείου Πάρκου απευθύνεται σε αυτή την κοινωνία των πολιτών και προσφέρει νέα ερεθίσματα για την ανάγκη υγιεινών κανόνων καθημερινής ζωής και άθλησης ως μέσων διατηρήσεως της υγείας. Αυτό είναι απαραίτητο άν θέλουμε να μην υποστούμε τις συνέπειες, που μία “κακή” διαβίωση με πληθώρα εντάσεων, μπορεί να επιφέρει στην φυσική και ψυχική κατάσταση του ατόμου. Οι συνέπειες αυτές μπορούν να εκτείνονται από την καταστροφή των ελαστικών ινών της επιδερμίδας, από έναν κακό μυϊκό τόνο, από περιορισμό της λειτουργικότητας των αρθρώσεων, έως την παχυσαρκία και τις ατελείς λειτουργίες ολόκληρου του οργανισμού. Δεν πρέπει να διευκολύνουμε τις επιπτώσεις του χρόνου με την εγκατάλειψη, αλλά μπορούμε να προστατευθούμε από τη φθορά επιβάλλοντας ένα προσεκτικό έλεγχο που διατηρεί υγιές αυτό το μοναδικό, προσωπικό ‘περιέκτη’ ζωής που είναι το σώμα, μέσω της άθλησης.

Η άθληση κάτω από επιστημονικό έλεγχο είναι απαραίτητο συμπλήρωμα της ψυχοσωματικής ισορροπίας και της υγιεινής κατά του άγχους.

2.6 Δραστηριότητες Πολιτισμού

Μια συστηματική μελέτη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στον αστικό χώρο, όπως Θέατρο, Μουσική, Κινηματογράφος, Εκθέσεις Τέχνης, Βιβλιοθήκες, Αθλητικές εκδηλώσεις διάφορες, θα αποκάλυπτε πως εξελίσσονται οι σχέσεις Υγείας και Πολιτισμού στην εποχή μας.

Αν παρατηρήσουμε πώς είναι διαμορφωμένος ο αστικός χώρος σήμερα, για τις διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε βασικά χαρακτηριστικά στη σχέση τους με τις διάφορες υπηρεσίες υγείας. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες εξελίσσονται στον αστικό ιστό σε αυτόνομη οργάνωση του χώρου με τις αντίστοιχες κατασκευές.

Η σχέση των πολιτιστικών εκδηλώσεων με τις δραστηριότητες υγείας είναι αδιανότητη, αν δεν είναι σχέση αρνητική και απωθητική, καθώς στην εποχή μας Πολιτισμός και Υγεία αντιμετωπίζονται συνήθως αυτόνομα και αποσπασματικά, αν όχι ανταγωνιστικά.

Ταυτόχρονα ανακύπτει ένα μεθοδολογικό πρόβλημα για την έρευνα σχετικά με τις σχέσεις Υγείας και Πολιτισμού στις μερες μας, καθώς δύσκολα θεωρούνται σε ενιαίο πλαίσιο. Αυτή η δυσκολία ανακύπτει αμέσως, κατά την επεξεργασία, προβολή και πραγματοποίηση σύνθετων προτάσεων που ξεφεύγουν από τα τρέχοντα πρότυπα πολιτισμού, όπως η πρόταση για το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών.

3. ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΑ ΠΑΡΚΑ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ

3.1 Γενικά

Στην εποχή μας η σύλληψη και η πραγματοποίηση Ασκληπιείων Πάρκων, δεν βρίσκουν πρότυπα στην κοινωνική πρακτική. Γι’αυτό η διατύπωση βασικών αρχών προκύπτει πρώτα από την μελέτη της ιστορικής παράδοσης των αρχαίων Ασκληπιείων, δεύτερον από τη θεώρηση γενικώς της σχέσης υγείας και πολιτισμού στην εποχή μας και από τη συγκυρία της ύπαρξης συγκεκριμένων περιοχών, όπου είναι δυνατόν να προταθούν και να προγραμματιστούν Ασκληπιεία Πάρκα.

Η ανάλυση και έρευνα για το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών, μπορεί να λειτουργήσει αναλογικά και επαγωγικά για κάθε μελλοντικό ‘Σύγχρονο Ασκληπιείο’.

Η δημιουργία Ασκληπιείων Πάρκων εντός του αστικού ιστού, μπορεί να γίνει είτε με τη μετατροπή υπαρχουσών εγκαταστάσεων νοσοκομειακών μονάδων είτε με τη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων σε κατάλληλους χώρους.

Η πρώτη περίπτωση είναι ίσως και η πλέον πρόσφορος δεδομένου, ότι ο μεγαλύτερος αριθμός νοσοκομειακών μονάδων διαθέτει χώρους πέριξ αυτών, οι οποίοι θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν πολλές δραστηριότητες των συγχρόνων Ασκληπιείων. Σε αντίθεση, η δεύτερη περίπτωση αντιμετωπίζει πολύ σημαντικά προβλήματα, τα οποία σχετίζονται με τη στενότητα εξευρέσεως διαθεσίμων καταλλήλων χώρων εντός του αστικού ιστού και σε συνδυασμό με τη μεγάλη αξίας της γής, η οποία αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ανάληψη σχετικών πρωτοβουλιών, αφήνουν πολύ λίγα περιθώρια υιοθετήσεώς της. Φυσικά η λύση αυτή ενδείκνυται ιδιαίτερα σε περιπτώσεις νέων πόλεων ή επεκτάσεως των σχεδίων υπαρχουσών πολέων, για την κάλυψη αναγκών στεγάσεως και προσφοράς υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας.

Είναι προφανές, ότι οι διαθέσιμοι χώροι και στις δύο περιπτώσεις, καθορίζουν τον αριθμό των δραστηριοτήτων, οι οποίες μπορούν να αναπτυχθούν εντός ενός Ασκληπιείου Πάρκου.

Τα σύγχρονα Ασκληπιεία φιλοδοξούν να αποτελέσουν ένα καλύτερο περιβάλλον για όλους εκείνους που δεν έχουν καλή υγεία για μικρά ή μεγάλα χρονικά διαστήματα ή στερούνται βασικών κοινωνικών απολαβών, για εκείνους που εργάζονται για την παροχή υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας, ή για εκείνους που επιθυμούν να αντλούν πληροφορίες και να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα προκειμένου να εφοδιαστούν με γνώσεις και πληροφορίες για να διατηρήσουν καλή υγεία και να συμμετέχουν σε προγράμματα προλήψεως και αγωγής υγείας.

Μια πρώτη προσπάθεια καταγραφής των θεμάτων που αφορούν την Υγεία και τον Πολιτισμό, έγινε στα πλαίσια της Ημερίδας, με θέμα Υγεία à Πολιτισμός, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 1997, στην Αθήνα. Η εκδήλωση οργανώθηκε από το Σωματείο “Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών”. Τα αποτελέσματα της Ημερίδας παρουσιάζονται στην ‘Εκθεση που κατατέθηκε στον Οργανισμό Αθήνας, στα πλαίσια του ιδίου Ερευνητικού ‘Εργου [8].

Το πρόγραμμα ‘Σύγχρονα Ασκληπιεία’, το οποίο προωθεί το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’, φιλοδοξεί να αποδείξει ότι στο μέλλον, ο σχεδιασμός όλων των μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας και ιδιαίτερα των μεγάλων νοσοκομείων, πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τις σχετικές αρχές και προδιαγραφές.

3.2 Βασικές Αρχές

Οι υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας που σχεδιάζονται να προσφέρονται στα Σύγχρονα Ασκληπιεία και ιδιαίτερα από τις μονάδες που βρίσκονται εντός του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, στηρίζονται σε ορισμένες αρχές, που πηγάζουν από τις βασικές επιστημονικές και ανθρωπιστικές επιλογές των συγχρόνων κοινωνιών, αλλά και στις αναλλοίωτες πανανθρώπινες αξίες του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού.

Οι αρχές αυτές είναι:

m Η υγεία και ο πολιτισμός πρέπει να γίνονται αντιληπτά όχι ως αυτόνομα στοιχεία χωρίς άμεση σχέση. Ο πολιτισμός αποτελεί γενικότερο πλαίσιο και περιλαμβάνει τόσο τις υπηρεσίες υγείας όσο και την ποιότητα ζωής

m Είναι υποχρέωση των αρχών και των φορέων της πολιτείας να εξασφαλίζουν ικανοποιητικά επίπεδα ποιότητας ζωής των πολιτών και συνθήκες ενεργού συμμετοχής

m Η υγεία πρέπει να αντιμετωπίζεται συνολικά βάσει των προδιαγραφών του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (Υγεία είναι η συνολικώς καλή σωματική, ψυχική και κοινωνική κατάσταση του ατόμου)

m Οι ασθενείς πρέπει να αποτελούν το κέντρο του ενδιαφέροντος του συστήματος υγείας

m Οι ασθενείς πρέπει να αισθάνονται ότι ‘εισέρχονται σε Ασκληπιείο’ και όχι σε νοσοκομείο. Θα πρέπει δηλαδή να γίνεται αμέσως αντιληπτό από τους ασθενείς, αυτούς που τους φροντίζουν αλλά και τους εργαζόμενους, ότι οι υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας προσφέρονται σε ένα ‘Σύγχρονο Ασκληπιείο’ και όχι σε νοσοκομείο ή άλλη μονάδα παροχής ιατρικών μόνο υπηρεσιών των σημερινών προδιαγραφών

m Το πρότυπο του ιατρού είναι αυτό ενός συγχρόνου Ασκληπιάδη. Παρόμοια πρότυπα πρέπει να ισχύουν και για τους άλλους εργαζόμενους στην υγεία και πρόνοια

m Η εκπαίδευση είναι θεμελιώδες στοιχείο για την εξέλιξη των ατόμων και την ικανότητα αντιμετώπισης προβλημάτων

m Η ενημέρωση και η παροχή και διάχυση γνώσεων προς τους πολίτες, πρέπει να γίνεται συστηματικά, με επιστημονικό τρόπο και γενναιοδωρία

m Οι ευχαριστίες των ιαθέντων αλλά και των άλλων χρηστών των υπηρεσιών που θα παρέχονται από τα Σύγχρονα Ασκληπιεία, πρέπει να απευθύνονται στο σύστημα και μέσω αυτού και στα άτομα και όχι αντίστροφα

Στα πλαίσια της παρούσας έρευνας για τα Σύγχρονα Ασκληπιεία, διατυπώνονται λεπτομερέστερες περιγραφές των αρχών αυτών, προκειμένου να διευκολυνθεί η ευρεία συζήτηση με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς και άτομα και να διαμορφωθούν ευρέως αποδεκτές προτάσεις και λύσεις.

Παράλληλα οι δραστηριότητες σχετικά με τα Σύγχρονα Ασκληπιεία πρέπει να ενταθούν, να επιταχυνθούν και να διευρυνθούν τόσο σε Ελληνικό όσο και διεθνές επίπεδο. Στο πνεύμα αυτό, οι ‘Φίλοι του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, έχουν ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες για τη διάδοση των ιδεών τους με τη βοήθεια των συγχρόνων τεχνολογιών (ηλεκτρονικών μέσων) και την διοργάνωση επιστημονικών εκδηλώσεων.

3.3 Περιβάλλον

Κεντρικό στοιχείο του Συγχρόνου Ασκληπιείου αποτελεί η συνύπαρξη υπηρεσιών υγείας και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Πρόκειται στην ουσία για αποκατάσταση της θεμελιώδους πολιτιστικής διάστασης που έχει η ίδια η έννοια της περίθαλψης.

Υγεία και Πολιτισμός νοούνται ως αλληλένδετα στοιχεία στο πλαίσιο μιας νέας ποιοτικής προσέγγισης της σχέσης τους. Αυτή η προσέγγιση ξεκινά ήδη με την ανάγνωση της ιστορίας (πχ. αρχαία Ασκληπιεία), αλλά και με αξιοποίηση των σύγχρονων εξελίξεων στις επιστήμες και τις τέχνες. Από αυτή την άποψη επιχειρείται η εξισορρόπηση της τάσης για αυτονόμηση, η οποία κυριαρχεί σήμερα στις αντίστοιχες περιοχές της γνώσης και της έρευνας, αλλά και στην κοινή συνείδηση.

Οι παράμετροι της ποιότητας στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας και στο περιβάλλον που τις περικλείει, είναι οπωσδήποτε μέρη μιας γενικότερης αντίληψης για τον πολιτισμό. Ομως η πολιτιστική πρακτική μέσα σε ένα σύγχρονο Ασκληπιείο μπορεί να αποκτήσει συγκεκριμένες μορφές μέσα από ποικίλες εκδηλώσεις, οι οποίες θα υπόκεινται σε ένα σύστημα κριτηρίων συμβατότητας. Οι υπηρεσίες υγείας επιβάλουν ένα ειδικό πλαίσιο περιορισμών τόσο για τις επιτρεπόμενες χρήσεις όσο και για τις δευτερογενείς επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εφαρμογή τους.

Θέατρο, μουσική, χορός, λόγος, κινηματογράφος, εκθέσεις τέχνης, αθλητισμός είναι δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιούνται υπό προϋποθέσεις σε ένα Ασκληπιείο πάρκο. Επίσης οι ίδιες οι αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις και οι διαμορφώσεις του τοπίου, σε συνδυασμό με εικαστικές παρεμβάσεις αποτελούν στοιχεία πολιτισμού στο χώρο.

Ως ειδικότερες αρχές σχεδιασμού Ασκληπιείων Πάρκων εντός του αστικού ιστού, προτείνονται τα παρακάτω:

· Η δημιουργία αναβαθμισμένων χώρων για τις υπηρεσίες υγείας. Αφορά στη ουσία τον ίδιο υποβαθμισμένο αστικό χώρο ευρυτέρων περιοχών, στον οποίο αναφέρεται ένα μεγάλο σύνολο προσπαθειών βελτίωσης των γενικότερων συνθηκών διαβίωσης. Από αυτό το πρίσμα η περιβαλλοντική ανασυγκρότηση που επιχειρείται στο πρόγραμμα του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, προϋποθέτει καταρχήν αρχές ανάλογες με αυτές της εν γένει αστικής αναβάθμισης

· Στοιχείο άμεσης προτεραιότητας είναι η προστασία του διατιθέμενου αποθέματος γης από αυθαίρετες επεμβάσεις. Η υπό μελέτη περιοχή μπορεί να αποτελέσει βάση για την ‘αναγέννηση’ του αστικού χώρου, σε τοπικό επίπεδο και με υπερτοπική εμβέλεια

· Το τοπίο, αστικό και φυσικό είναι στοιχεία της ποιότητας ζωής στον χώρο. Η αξιοποίηση τους στα πλαίσια αναβάθμισης των υπηρεσιών υγείας, μπορεί να γίνει μόνο στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αντίληψης για την προστασία και την αναβάθμισή τους

· Η τυχόν συγκέντρωση νοσοκομειακών μονάδων σε μια περιοχή εντός του αστικού χώρου, επιβάλει ειδικές ρυθμίσεις για την εύρυθμη λειτουργία τους και τη λειτουργική σχέση τους με τον περιβάλλοντα αστικό ιστό (π.χ. πρόσβαση, κυκλοφορία, στάθμευση κλπ). Αντίστοιχες ρυθμίσεις πρέπει να γίνουν και στο εσωτερικό της υπό μελέτη περιοχής. Η ενοποίηση του χώρου με τον ορθολογικό ανασχεδιασμό του, είναι βασική αρχή αυτών των ρυθμίσεων

· Η εισαγωγή νέων χρήσεων και δραστηριοτήτων στην περιοχή μπορεί να αποτελέσει βασικό εργαλείο για την ενοποίηση και ολοκλήρωση της περιοχής. Αυτές πρέπει να είναι απόλυτα συμβατές με τις υπηρεσίες υγείας, να διατηρούν ήπιο χαρακτήρα και να συμβάλλουν στην ισόρροπη λειτουργία του χώρου

· Για την ‘στέγαση’ νέων χρήσεων και δραστηριοτήτων πρέπει να εξαντληθεί η υπάρχουσα κτηριακή υποδομή, πριν τη δημιουργία νέων κτηριακών εγκαταστάσεων. Οι τυχόν νέες εγκαταστάσεις πρέπει να είναι μικρής κλίμακας και κατά το δυνατόν ανακλητές

· Οι υπαίθριοι χώροι νοούνται ως ζωτικοί χώροι των νοσοκομειακών μονάδων και στοιχεία της ορθολογικής λειτουργίας τους, στο ενιαίο πλαίσιο ενός Συγχρόνου Ασκληπιείου. Η διαμόρφωσή τους αποτελεί κύριο αντικείμενο ειδικού περιβαλλοντικού σχεδιασμού

· Το αστικό και το φυσικό τοπίο είναι αλληλένδετα δεδομένα του περιβαλλοντικού σχεδιασμού του Συγχρόνου Ασκληπιείου

· Ο σχεδιασμός του πρασίνου πρέπει να γίνει σε συνδυασμό με τις γενικότερες διαμορφώσεις του τοπίου και την παρουσία σε αυτό στοιχείων αρχιτεκτονικής και εικαστικής παρέμβασης. Η σχέση του Ασκληπιείου, με γειτονικές εκτάσεις πρασίνου, πρέπει να ληφθεί υπόψη

3.4 Υπηρεσίες Υγείας

Είναι κοινή διαπίστωση, ότι οι σύγχρονες αντιλήψεις για την υγεία και την παροχή υπηρεσιών φροντίδας υγείας, όπως εκφράζονται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, δεν βρίσκουν την καλύτερη δυνατή υλοποίησή τους στις παρεχόμενες σήμερα ανά τον κόσμο ιατρικές υπηρεσίες. Τα σχετικά προβλήματα στην Ελλάδα είναι ακόμη πιο περίπλοκα. Η αναντιστοιχία μεταξύ ιατρικών υπηρεσιών και υπηρεσιών φροντίδας υγείας είναι εμφανής.

Η αναζήτηση λύσεων προς την κατεύθυνση της παροχής υπηρεσιών υγείας υψηλής ποιότητας σε όλους, δεν έχει μετασχηματιστεί ακόμη σε συγκεκριμένες στρατηγικές και λύσεις, παρά τα σημαντικά επιτεύγματα στους τομείς παροχής ιατρικών υπηρεσιών, σε Ευρωπαϊκές και σε άλλες αναπτυγμένες χώρες.

Η πρόταση για την δημιουργία Σύγχρονων Ασκληπιείων όπου Υγεία και Πολιτισμός “θεραπεύονται” συγχρόνως, αποτελεί προσπάθεια εξευρέσεως ουσιαστικών λύσεων σε μερικά από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες σε θέματα υγείας.

Εντός του Ασκληπιείου Πάρκου θα είναι δυνατή η παροχή ολοκλήρου του φάσματος των υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας ποιότητας και θα προσφέρονται σε όλους και ιδιαίτερα σε όσους έχουν ανάγκη. Οι υπηρεσίες αυτές είναι:

· ενημερώσεως σε θέματα υγείας για όλες τις ηλικίες και ιδιαίτερα τα παιδιά

· αγωγής υγείας

· προληπτικής ιατρικής

· εκπαιδεύσεως ασθενών

· αντιμετωπίσεως ιατρικών περιστατικών οποιασδήποτε βαρύτητας

· παροχής υπηρεσιών σε άλλες μονάδες του ιδίου επιπέδου ή κατωτέρου επιπέδου μέσω τηλεματικών τεχνολογιών

· βασικής ιατρικής εκπαιδεύσεως

· συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαιδεύσεως

· επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας

Η υλοποίηση των στόχων αυτών προϋποθέτει την ανάπτυξη συγχρόνων υποδομών που δεν υφίστανται σήμερα στην Ελλάδα, την αναδιοργάνωση μονάδων, την αποδοχή και εφαρμογή νέων διαδικασιών και την εισαγωγή νέων μορφών διαχειρίσεως.

Προϋποθέτει επίσης την διαμόρφωση μιας στρατηγικής για την εισαγωγή των καινοτομιών, στην οποία σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής και το ύψος των προβλεπομένων δαπανών σε κάθε ένα από τα τέσσερα προβλεπόμενα βασικά στάδια, δηλαδή, των αρχικών μελετών, των τεχνικών μελετών, της πιλοτικής εφαρμογής και της παροχής υπηρεσιών.

Το γεγονός ότι οι νοσοκομειακές μονάδες που βρίσκονται εντός του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, είναι μονάδες τριτοβάθμιου επιπέδου, αναμένεται να διευκολύνει την υλοποίηση του όλου προγράμματος.

3.5 Υπηρεσίες Πρόνοιας και Κοινωνικές Υπηρεσίες

Οπως είναι γνωστό, η κατάσταση των υπηρεσιών κοινωνικής προστασίας δεν είναι η πλέον ικανοποιητική. Οι δημόσιες υπηρεσίες αντιμετωπίζουν προβλήματα στελέχωσης, οργάνωσης και λειτουργίας καθώς και αποτελεσματικότητας στην προσέγγιση των κοινωνικών αναγκών των πολιτών. Από την άλλη πλευρά , ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η ανεπαρκής γνώση και η ελλιπής πληροφόρηση του κοινού για τις παροχές, τα δικαιώματα και τα διαθέσιμα προγράμματα.

Η πρόταση για τη δημιουργία Σύγχρονων Ασκληπιείων έχει ως στόχο την αναζήτηση και πρόταση λύσεων για την δημιουργία υπηρεσιών και προγραμμάτων ποιότητας που θα συγκροτούν μαζί με τις ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες ένα ολοκληρωμένο σύστημα κοινωνικής προστασίας στο επίπεδο της πόλης.

Μερικές από τις υπηρεσίες πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε αυτό το πλαίσιο είναι:

· Εργαστήρια για την εξοικείωση των παιδιών με την ασθένεια και την υγεία

· Κέντρο ηλεκτρονικής και συμβατικής τεκμηρίωσης για τις υπηρεσίες υγείας

· Εργαστήρια για τη παραγωγή υλικού για την πρόληψη ασθενειών

· Κέντρο δικτύου για την θεραπεία και αποκατάσταση στο σπίτι, που κυρίως θα απευθύνονται στα άτομα τρίτης ηλικίας και σε ειδικές ομάδες πληθυσμού(άτομα με ειδικές ανάγκες, με έλλειψη ανεξαρτησίας, με κακές συνθήκες διαβίωσης, κα)

· Γραφείο Ενημέρωσης και Εξυπηρέτησης Πολιτών, όπου θα παρέχονται έγκυρη πληροφόρηση και καθοδήγηση του κοινού για μια σειρά κοινωνικών ζητημάτων καθώς επίσης και υποστήριξη για προσωπικά προβλήματα ή δυσκολίες

· Ξενώνας βραχυχρόνιας παραμονής και παροχής υπηρεσιών πρώτης ανάγκης (στέγη, τροφή, νομική βοήθεια) για ομάδες πληθυσμού που έχουν ανάγκη (κακοποιημένες μητέρες, εξαρτημένα από ουσίες άτομα, παιδιά που έχουν φύγει από το σπίτι, κα.)

3.6 Δραστηριότητες Πολιτισμού

Οι υπηρεσίες υγείας με την δεδομένη χωροθέτηση στην περιοχή αναπαράγουν το εκτατικό μοντέλο της αυτόνομης ανάπτυξης στον αστικό χώρο. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας ανάπτυξης που ακολουθήθηκε ως σήμερα είναι οι βαθιές αντιφάσεις στο χώρο και οι επικίνδυνες δυσλειτουργίες. Οπως προαναφέρθηκε (βλ. 2.4 Πολιτισμός και Υγεία στον Αστικό Χώρο. Δραστηριότητες Πολιτισμού) Υγεία και Πολιτισμός γίνονται σήμερα αντιληπτά ως αυτόνομα στοιχεία χωρίς άμεση σχέση και αυτή ακριβώς την αντίληψη επιδιώκει να ανατρέψει η πρόταση του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών.

Θεωρώντας τον πολιτισμό ως γενικότερο πλαίσιο που περιλαμβάνει ως αλληλένδετα στοιχεία, από τη μια τις υπηρεσίες υγείας γενικά και της ποιότητας ζωής από την άλλη, όπου οι τέχνες και η άθληση, διαμορφώνεται το πλαίσιο μιας νέας ποιοτικής προσέγγισης της σχέσης τους στη συγκεκριμένη περιοχή της πρωτεύουσας. Πρόκειται για παρέμβαση κλιμακωτή με πιλοτικό και ερευνητικό χαρακτήρα.

Θέατρο, μουσική, χορός, κινηματογράφος, εκθέσεις τέχνης, είναι δραστηριότητες που υπό προϋποθέσεις κλίμακας, μπορούν να εγκατασταθούν σε ειδικούς χώρους παράλληλα με άλλες συμβατές εγκαταστάσεις όπως είναι οι βιβλιοθήκες. Οι νέοι χώροι πρέπει να είναι υψηλής αρχιτεκτονικής και κατασκευαστικής ποιότητας και να δημιουργηθούν είτε με επανένταξη και αναδιαμόρφωση υπαρχουσών εγκαταστάσεων είτε με ανακλητές ή εναλλακτικές κατασκευές μικρής κλίμακας. Η ίδια η παρουσία νέας αρχιτεκτονικής στο χώρο του Ασκληπιείου Πάρκου, πρέπει να αποτελεί στοιχείο πολιτισμού. Το ίδιο αφορά και τις διαμορφώσεις των υπαίθριων χώρων και του τοπίου. Στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός περιβάλλοντος υψηλού επιπέδου, θα παίξουν σημαίνοντα ρόλο οι εικαστικές παρεμβάσεις.

Οι σύγχρονες εικαστικές τέχνες μπορούν να αποκτήσουν πεδίο ανάπτυξης στο πλαίσιο της ισόρροπης λειτουργίας του χώρου. Οι αθλητικές δραστηριότητες νοούμενες ομοίως ως πολιτιστική έκφανση και έκφανση υγείας, έχουν θέση στο χώρο του Ασκληπιείου Πάρκου υπό τις αντίστοιχες προϋποθέσεις κλίμακας και δευτερογενών επιπτώσεων.

3.7 Δραστηριότητες Αθλήσεως

Η άθληση εντός των αστικών συγκροτημάτων αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα. Δεν είναι καθόλου σπάνιο το φαινόμενο της αθλήσεως μέσα στους δρόμους και τις δραστηριότητες των πόλεων. Η κατάσταση αυτή εγκυμονεί κινδύνους για την ασφάλεια των αθλουμένων, ενώ παράλληλα αποτελεί απολύτως μη ενδεδειγμένη δραστηριότητα λόγω της υψηλής συγκεντρώσεως αερίων ρύπων.

Η άθληση για τους κατοίκους των αστικών συγκροτημάτων είναι απολύτως ενδεδειγμένη λόγω του τρόπου ζωής και των δραστηριοτήτων απασχόλησης.

Τα Ασκληπιεία Πάρκα, με τον περιβάλλοντα χώρο υψηλών περιβαλλοντολογικών προδιαγραφών, μπορούν να προσφέρουν ιδιαίτερα καλές συνθήκες αθλήσεως, είτε αυτές γίνονται στα πλαίσια της συνήθους απαραιτήτου ασκήσεως για τη διατήρηση καλής υγείας, είτε στα πλαίσια αθλήσεως προς αποκατάσταση της υγείας κατόπιν ιατρικής συμβουλής, ιδιαίτερα μετά απο θεραπεία.

Και στις δύο περιπτώσεις η παρουσία μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας εντός των Ασκληπιείων Πάρκων, μπορεί να εξασφαλίσει την απαραίτητη επιστημονική από ιατρικής απόψεως προσέγγιση του σχεδιασμού των σχετικών προγραμμάτων άθλησης, αλλά και την αντιμετώπιση θεμάτων που σχετίζονται με μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων.

Τα Ασκληπιεία Πάρκα μπορούν να αποτελέσουν πόλους έλξεως για τους πολίτες και ιδιαίτερα για τα παιδιά, στα οποία μπορούν να εξασφαλίσουν σχεδόν ιδεώδεις συνθήκες αθλήσεως και συμμετοχής σε εκπαιδευτικά και ψυχαγωγικά παιχνίδια.

Σε περιπτώσεις όπως αυτή του αστικού συγροτήματος του Λεκανοπεδίου των Αθηνών, το οποίο έχει εξαιρετικά άνιση κατανομή ελευθέρων χώρων καταλλήλων για άθληση και αναψυχή, με το πρόσθετο αρνητικό στοιχείο της διαθέσεως μόνο 2.55 m² ελευθέρων χώρων και πρασίνου ανά κάτοικο [9], η μετατροπή έλευθέρων χώρων πέριξ των μεγάλων μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας, σε Ασκληπιεία Πάρκα, αποτελεί όχι μόνο καινοτόμο αλλά και ζωτικής σημασίας προσφορά προς τους πολίτες.

4. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ

4.1 Γενικά

Θεωρητικά, οι δραστηριότητες που προτείνονται να περιληφθούν σε ένα Σύγχρονο Ασκληπιείο, αναμένεται να εφαρμοστούν σταδιακά σε όλες τις χώρες, με ρυθμούς που θα ποικίλουν από χώρα σε χώρα. Οι δραστηριότητες αυτές, και ιδιαίτερα όσες σχετίζονται με τις τηλεματικές τεχνολογίες και εντοπίζονται στις εφαρμογές που αποβλέπουν στις βελτιώσεις των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας και στις προσπάθειες ελέγχου των συνεχώς αυξανομένων δαπανών, θα υλοποιηθούν σε μάλλον σύντομο χρονικό διάστημα, σε όλες τις μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας.

Δεν αναμένεται ωστόσο να προταθούν νέα υποδείγματα (μοντέλα) για τον τρόπο παροχής των υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας και να συνδυαστούν με τις δραστηριότητες του πολιτισμού.

Οι δραστηριότητες του πολιτισμού βλέπουν ήδη και θα δούν στο άμεσο μέλλον με επιταχυνόμενους ρυθμούς, την εσαγωγή των νέων τηλεματικών τεχνολογιών, σε όλες τις εκφάνσεις τους. Θα παραμείνουν ωστόσο σε μάλλον χαλαρή σύνδεση με τα θέματα υγείας, τα οποία θα απασχολούν τις δραστηριότητες του πολιτισμού, μόνο ως θεματολόγιο ενδιαφέροντος ή ως μορφή συμβολής στην προσπάθεια αποκαταστάσεως της υγείας ασθενών σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Τα Σύγχρονα Ασκληπιεία αποτελούν την πρώτη ουσιαστικά προσπάθεια κοινής “θεραπείας” της υγείας και του πολιτισμού. Στηριζόμενοι στα πρότυπα των Αρχαίων Ασκληπιείων, πιστεύεται, ότι η προσπάθεια αυτή είναι απολύτως εφικτή, με τα σημερινά επιστημονικά και τεχνολογικά δεδομένα.

Στα επόμενα θα αναλυθούν τα επί μέρους θέματα που σχετίζονται με την εφικτότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος.

4.2 Σύγχρονες Υποδομές

Η έννοια του ‘Συγχρόνου Ασκληπιείου’ ενέχει ως συστατικό του στοιχείο τις σύγχρονες υποδομές που είναι απαραίτητες προκειμένου να αξιοποιούνται τα πλέον πρόσφατα τεχνολογικά επιτεύγματα, ώστε να παρέχονται όλες οι απαιτούμενες από τον σύγχρονο άνθρωπο υπηρεσίες σχετιζόμενες με την υγεία και τον πολιτισμό και μάλιστα σε συγκεκριμένο επίπεδο ποιότητας.

Τα κύρια θέματα που πρέπει να καλύψουν οι υποδομές που θα δημιουργηθούν εντός ενός Συγχρόνου Ασκληπιείου είναι τα ακόλουθα:

n Διευκόλυνση των δραστηριοτήτων πολιτισμού

Οι δραστηριότητες του πολιτισμού θα διευκολυνθούν ιδιαίτερα από το ‘φυσικό’ και ανθρωπογενές περιβάλλον, το οποίο θα δημιουργηθεί ως βασική υποδομή του Συγχρόνου Ασκληπιείου. Οι δραστηριότητες του πολιτισμού από την άλλη πλευρά πρέπει να σέβονται, όπως άλλωστε και κάθε επισκέπτης, τις υπηρεσίες υγείας και τις ειδικές προδιαγραφές οργανώσεως και λειτουργίας των μονάδων υγείας. Οι δραστηριότητες του πολιτισμού πρέπει κατ’ αρχάς να συμβάλλουν στην ποιότητα ζωής όλων των ευρισκομένων εντός του Ασκληπιείου δηλ. ασθενών, επισκεπτών, εργαζομένων και συναλλασσομένων. Παράλληλα πρέπει να επεκταθούν σε δημιουργικές δραστηριότητες, οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν προσφερόμενες υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας ή και να υποδείξουν το σχεδιασμό και οργάνωση νέων υπηρεσιών. Στις δραστηριότητες του πολιτισμού θα πρέπει κανείς να περιλάβει και την ενημέρωση, την εκπαίδευση, την άθληση και τις τέχνες

n Τηλεματικά δίκτυα για τη διευκόλυνση όλων των δραστηριοτήτων υγείας και πολιτισμού

Η δημιουργία των τηλεματικών δικτύων θα περιορίσει τις μη απαραίτητες μετακινήσεις ασθενών, συνοδών και εργαζομένων. Θα αυξήσει την αποδοτικότητα του συστήματος υγείας, θα διευρύνει τις δραστηριότητες σε νέα πεδία και θα διευκολύνει την αλληλεπίδραση της υγείας με τον πολιτισμό και αντίστροφα. Θα προσφέρουν νέες δυνατότητες σε θέματα ενημερώσεως, εκπαιδεύσεως, εργασίας και κοινωνικής προσφοράς. Επί πλέον θα δημιουργήσουν νέες συνθήκες ελέγχου και ασφαλείας εγκαταστάσεων και προσώπων, συγκεντρώσεως και επεξεργασίας στοιχείων

n ‘Ελεγχος ποιότητας περιβάλλοντος και έλεγχος ρυπάνσεως (και αποβλήτων)

Το περιβαλλοντικό πάρκο, το οποίο είναι το ‘φυσικό περιβάλλον’ εντός του οποίου θα αναπτυχθεί ένα Σύγχρονο Ασκληπιείο, θα πρέπει να προσφέρει φυσική και αισθητική απόλαυση. Θα πρέπει επίσης να προσφέρει δυνατότητες εκπαιδεύσεως και συμμετοχής σε δραστηριότητες. Θα πρέπει ταυτόχρονα όμως να υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου της ποιότητας και των παραγόντων που δρούν αρνητικά. Ο έλεγχος για να είναι αποτελεσματικός πρέπει να δημιουργηθούν τα κατάλληλα δίκτυα διαχειρίσεως αποβλήτων, ρυπογόνων και μολυσματικών παραγόντων, προστασία από ακτινοβολίες, θορύβους και εκπομπές ρύπων.

n Ενεργειακή διαχείριση εγκαταστάσεων

Σημαντικό παράγοντα περιορισμού της ρυπάνσεως και μειώσεως των δαπανών λειτουργίας των εγκαταστάσεων και μονάδων που βρίσκονται εντός του Ασκληπιείου είναι η ορθολογική διαχείριση των ενεργειακών αναγκών των. Οι ενεργειακές ανάγκες είναι ιδιαίτερα αυξημένες για τις νοσοκομειακές και άλλες μονάδες υγείας, δεδομένου, ότι απαιτείται προσεκτική διαχείριση σε όλες τις εποχές του έτους, για την αντιμετώπιση των αναγκών ευπαθών ομάδων του πληθυσμού, όπως είναι οι ασθενείς. Το περιβαλλοντικό πάρκο θα διευκολύνει τη διαχείριση ορισμένων καταστάσεων (π.χ. περίοδοι καύσωνα), αλλά δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες. Καλύτερη ενεργειακή διαχείριση σημαίνει και μείωση της ρυπάνσεως.

n Ηλεκτρονική διαχείριση περιστατικών και διακινήσεως ασθενών

Οι μονάδες υγείας και ιδιαίτερα τα νοσοκομεία αποτελούν εξαιρετικά περίπλοκους μηχανισμούς προσφοράς υπηρεσιών. Η αποτελεσματική διαχείρισή τους δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ωστόσο οι σύγχρονες τεχνολογίες προσφέρουν δυνατότητες επιλύσεως πολλών προβλημάτων, σε εύλογα χρονικά διαστήματα, όπως έχει γίνει ήδη σαφές από τα αποτελέσματα σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας ενός Συγχρόνου Ασκληπιείου είναι η εισαγωγή της πληροφορικής στις μονάδες αυτές. Αν και συχνά προβάλλονται ισχυρισμοί, ότι τέτοια συστήματα θα επηρεάσουν πολύ λίγο ή σχεδόν καθόλου τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας, η άποψη αυτή δεν λαμβάνει υπόψη τον ασθενή ως το κεντρικό σημείο ενδιαφέροντος του συστήματος υγείας και πρόνοιας, αλλά την άποψη μερίδας των εργαζομένων στο σύστημα υγείας και με την ιδιαιτερότητα μάλιστα της αδιαφορίας για το θέμα της ‘αδιάλειπτης’ παροχής υπηρεσιών. Τα πληροφοριακά συστήματα που θα εισαχθούν θα πρέπει να καλύψουν τόσο τα θέματα διαχειρίσεως των περιστατικών, των ασθενών και των πόρων των μονάδων, όσο και τη διαχείριση των ιατρικών δεδομένων και πληροφοριών. Ολες οι μονάδες ενός Ασκληπιείου πρέπει να έχουν τηλεματική επικοινωνία μεταξύ τους και να χρησιμοποιούν τα ίδια ή συμβατά συστήματα

n Στατιστικά στοιχεία, έλεγχος και ασφάλεια εγκαταστάσεων

Η ύπαρξη πληροφοριακών συστημάτων και τηλεματικών δικτύων ως βασικών υποδομών σε ένα Σύγχρονο Ασκληπιείο, μπορεί να εξασφαλίσει ταυτόχρονα τη συγκέντρωση και επεξεργασία στατιστικών στοιχείων που αφορούν όλες τις κατηγορίες των ατόμων που θα κάνουν χρήση των υπηρεσιών που προσφέρονται. Η δυνατότητα αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί για προβλέψεις, έλεγχο και βελτίωση της ποιότητας των προσφερομένων υπηρεσιών, οικονομικό σχεδιασμό και έλεγχο, αναδιάταξη υπηρεσιών, σχεδιασμό νέων υπηρεσιών και δραστηριοτήτων αλλά και εφαρμογή διαδικασιών ελέγχου και ασφαλείας των εγκαταστάσεων. Το τελευταίο θέμα είναι σημαντικό λόγω του χαρακτήρα των Συγχρόνων Ασκληπιείων, τα οποία θα πρέπει να είναι μεν προσιτά σε όλους, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να υπάρχει προστασία των χρηστών τους αλλά και των αρχών και των διαδικασιών τους

n Καταγραφή της υπάρχουσας καταστάσεως

Η καταγραφή του ιδιοκτησιακού και διοικητικού καθεστώτος στο σύνολο της περιοχής είναι ζωτικής σημασίας καθώς και τυχόν προτάσεις που έχουν ήδη διατυπωθεί από διάφορους φορείς για την περιοχή. Είναι απαραίτητη ακόμη η απογραφή των υπαρχόντων κτηρίων και αρχιτεκτονικών ποιοτήτων. Η έρευνα θα πρέπει να προσανατολιστεί στα ενδιαφέροντα των σύγχρονων αντιλήψεων για την παροχή υπηρεσιών υγείας . Δεν θα απευθύνεται μόνο στους εργαζόμενους, τους νοσηλευόμενους, αλλά και το κοινό καθώς θα αποβλέπει και στην ανάλυση δυνατοτήτων των υφιστάμενων χώρων και συνθηκών. Εμφαση πρέπει να δοθεί στη διερεύνηση των αναγκών των νοσοκομείων για εισαγωγή νέων -πολιτιστικών- δραστηριοτήτων στους χώρους τους ή σε άμεση σχέση με αυτούς. Επίσης αντίστοιχη έρευνα θα διεξαχθεί στον τομέα της καταγραφής των ανοικτών υπαίθριων χώρων . Πρέπει επίσης να αναζητηθεί η ποιοτική πλευρά της υπάρχουσας κατάστασης στις κτηριακές εγκαταστάσεις από λειτουργική, κατασκευαστική και αισθητική άποψη. Η διαπίστωση τυχόν τάσεων επέκτασης ή λοιπών μετατροπών θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Πρέπει ακόμη να συνταχθεί μια αξιόπιστη εικόνα της λειτουργίας του χώρου, με την οποία θα καταγραφούν χρήσεις και δραστηριότητες, στάσεις και κινήσεις εργαζομένων και κοινού στη διάρκεια του εικοσιτετραώρου, σχέσεις, ημέρας- νύκτας, παλαιού- νέου, ανοικτού -κλειστού, φυσικού-τεχνητού κλπ. Η εικόνα των δικτύων υποδομών που αφορούν κυκλοφορία, μεταφορές, επικοινωνίες, ύδρευση, αποχέτευση, ενέργεια, φωτισμός κλπ., είναι απολύτως απαραίτητη. Σημαντική είναι επίσης η καταγραφή των σχέσεων με την περιβάλλουσα πόλη. Σε αυτή θα καταγραφούν η κατάσταση που επικρατεί στην οριογραμμή, των συνδέσεων / πυλών / τοποσήμων κλπ. και οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες για το κοινό των νοσοκομείων στη ζώνες του ορίου. Πρέπει επίσης να γίνει καταγραφή των σχέσεων με το φυσικό τοπίο και άλλους γειτονικούς χώρους και τις προσβάσεις και συνθήκες πρόσβασης σε υπάρχοντες υπαίθριους δημόσιους χώρους. Η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης πιθανότατα θα απαιτήσει τη διενέργεια αποτυπώσεων κτηρίων, κατασκευών και υπαίθριων χώρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για ένταξη στο πρόγραμμα σχεδιασμού του Ασκληπιείου Πάρκου. Κατά την ανάλυση των δεδομένων της υπάρχουσας κατάστασης θα γίνουν εκτιμήσεις και θα εξαχθούν συμπεράσματα για όλες τις πλευρές του προβλήματος, θεσμικές και χωρικές.

4.3 Μηχανισμοί Διαχειρίσεως

Η διαχείριση ενός Συγχρόνου Ασκληπιείου είναι θέμα μεγάλου ενδιαφέροντος και παράλληλα σημαντικής περιπλοκότητας.

Δεδομένου, ότι τα θέματα των Συγχρόνων Ασκληπιείων συζητούνται για πρώτη φορά είναι προφανές, ότι δεν υπάρχουν υποδείγματα και κατά συνέπεια τα σχήματα διαχειρίσεως που θα προταθούν θα απαιτηθεί να αξιολογηθούν συστηματικά και σε τακτά χρονικά διαστήματα, προκειμένου να εξευρεθούν οι καλύτερες δυνατές λύσεις.

Μερικά από τα κριτήρια τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη και που μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα θέματα και τους μηχανισμούς διαχειρίσεως είναι:

· οι πολίτες και ιδιαίτερα οι ασθενείς είναι οι χρήστες των υπηρεσιών και προς τους οποίους πρέπει να στραφεί όλο το ενδιαφέρον των μηχανισμών παροχής υπηρεσιών. Χρήστες είναι επίσης και οι εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας και της πρόνοιας, οι οποίοι ανάλογα με τις υπηρεσίες συχνά αναλαμβάνουν και τον ρόλο του παρόχου (χορηγού) υπηρεσιών.

· οι μηχανισμοί διαχειρίσεως του Ασκληπιείου Πάρκου δεν πρέπει να επεμβαίνουν στα θέματα διαχειρίσεως των μονάδων υγείας. Οι μονάδες αυτές θα εξακολουθούν να διέπονται από τους ισχύοντες Νόμους. Παρεμβάσεις εκσυγχρονισμού δεν αποκλείονται και σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι μηχανισμοί που διέπουν τη διαχείριση των δραστηριοτήτων του Ασκληπιείου Πάρκου

· οι διαδικασίες διαχειρίσεως βασίζονται και αξιοποιούν όλες τις σύγχρονες τεχνολογίες

· οι μηχανισμοί πρέπει να είναι ευέλικτοι και διαφανείς. Το καινοτόμο υπόδειγμα διαχειρίσεως ερευνητικών δραστηριοτήτων που εισήχθη το 1981 με το Προεδρικό Διάταγμα 432 [10], θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και στην περίπτωση του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών

Σε διάφορες περιπτώσεις αναπλάσεως αστικών περιοχών στην Αθήνα έχει ήδη επιλεγεί η μέθοδος δημιουργίας αυτόνομων φορέων ανάπλασης και διαχείρισης, όπως στην περίπτωση της βιομηχανικής ζώνης του Ελαιώνα, όπου επίσης δημιουργείται ζώνη πρασίνου, του χώρου του αεροδρομίου Ελληνικού, όπου μετά την λειτουργία του νέου αεροδρομίου Σπάτων θα δημιουργηθεί μητροπολιτική ζώνη πρασίνου (μαζί με άλλες πιθανές και αναγκαίες χρήσεις), της ζώνης του Κηφισού και του οικολογικού πάρκου στον Πύργο Βασιλίσσης.

Ως άλλο παράδειγμα μηχανισμού διαχειρίσεως μπορεί να αναφερθεί η περίπτωση της εταιρείας που δημιουργήθηκε πρόσφατα, για την αντιμετώπιση προβλημάτων διαχειρίσεως της Ενοποιήσεως των Αρχαιολογικών Χώρων της Πρωτεύουσας. Ενδιαφέρουσα είναι επίσης και η πρόταση του ΕΒΕΑ για τη σύσταση ανωνύμου εταιρείας για τη διαχείριση των δραστηριοτήτων στην περιοχή Γκάζι των Αθηνών.

Η πείρα όμως του παρελθόντος έχει αποδείξει, ότι σε περιπτώσεις που δημιουργήθηκε ειδικός φορέας για την προώθηση και ανάδειξη δραστηριοτήτων, το κέντρο βάρους μετατοπίστηκε ευθύς εξ αρχής από το επιστημονικό αντικείμενο, σε θέματα εξασφαλίσεως ασκήσεως ελέγχου και επιρροής. Επί πλέον πολύτιμοι πόροι διατέθηκαν για τις διαχειριστικές δαπάνες του φορέα, εις βάρος των καθαρώς επιστημονικών και αναπτυξιακών δραστηριοτήτων. Δεν είναι άλλωστε λίγες οι περιπτώσεις, που μετά από μια σύντομη, αλλά καθόλου παραγωγική διαδρομή, οι φορείς αυτοί περιέπεσαν σε αδράνεια και είτε δεν λειτουργούν είτε καταργήθηκαν.

Προκειμένου να αποφευχθούν σημαντικά σφάλματα, θα μπορούσε το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών να λειτουργήσει κατ’ αρχάς ως ερευνητικό πρόγραμμα. Η εξέλιξη των πραγμάτων και ιδιαίτερα η επιτυχία των επί μέρους έργων που θα ενταχθούν στον προγραμματισμό, μπορεί αργότερα να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία ειδικού φορέα. Ανέξαρτητα από το διαχειριστικό σχήμα που θα ακολουθηθεί, θα πρέπει να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία του φορέα από Κυβερνητικές ή άλλες πολιτικές παρεμβάσεις, που μπορεί να εκτρέψουν από τους αρχικούς στόχους.

Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών, δεδομένου, ότι θα αποτελέσει την πρώτη πιλοτική εφαρμογή των Συγχρόνων Ασκληπιείων, θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και ενθαρρύνσεως φορέων και ατόμων, να αντιγράψουν το υποδειγμα και να δημιουργήσουν παρόμοιες μονάδες σε άλλα σημεία είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό.

4.4 Πόροι και Εισοδήματα

‘Ενα Σύγχρονο Ασκληπιείο πρέπει να εξασφαλίζει πόρους και εισοδήματα από πολλές διαφορετικές πηγές. Η προσέγγιση αυτή είναι αναγκαία προκειμένου να αποφεύγονται ανεπιθύμητες καταστάσεις, όπως καθυστερήσεις εκτελέσεως προγραμμάτων και δραστηριοτήτων, μειωμένη αντίσταση σε καθε είδους συμφέροντα και πολιτικές πιέσεις, αδυναμία διατηρήσεως των προτύπων ποιότητας των υπηρεσιών, ανατροπή της αρμονικής σχέσεως υγείας και πολιτισμού κλπ.

‘Ολες οι υπηρεσίες που σχετίζονται με την υγεία και την πρόνοια μπορούν να προσφέρονται όπως και σήμερα στη βάση της καλύψεως των πολιτών από ασφαλιστικούς φορείς ή το κράτος στη περίπτωση απόρων ή αναξιοπαθούντων ατόμων.

Η συμμετοχή σε δραστηριότητες του πολιτισμού μπορεί να καλύπτεται από χορηγούς, βάσει ειδικών προδιαγραφών, από επιχορηγήσεις του δημοσίου, όπως και σήμερα (χρηματοδότηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων από ειδικούς πόρους του κράτους), από την πώληση επιλεγμένων αντικειμένων (π.χ. λουλούδια, φυτά, αναμνηστικά, έργα τέχνης κλπ.), από την κατανάλωση τροφίμων και ποτών, από την πώληση εισιτηρίων ορισμένων εκδηλώσεων, από τη χρήση εγκαταστάσεων (π.χ. δικαιώματα σταθμεύσεως, διεξαγωγή επιστημονικών εκδηλώσεων) κλπ.

Η μελέτη του προβλήματος πρέπει να γίνει με όλους τους κανόνες που διέπουν τις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Θα πρέπει να συνταχθεί ένα ‘επιχειρηματικό σχέδιο’, το οποίο θα αποτελέσει τον οδηγό των δραστηριοτήτων που θα ενταχθούν στο Ασκληπιείο, κατά προτεραιότητα.

Ηδη στο εξωτερικό άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους επιχειρηματικές δραστηριότητες ασπαζόμενες και υλοποιούσες αρκετές από τις αρχές των αρχαίων Ασκληπιείων [11].

5. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΞΟΝΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

5.1 Χωροταξική ‘Αποψη

Η θέση του προτεινόμενου Ασκληπιείου Πάρκου στην πόλη της Αθήνας οροθετήθηκε ήδη στην παράγραφο 1.3.1. Αποτελεί στρατηγικό τμήμα μιας ζώνης που εκτείνεται από τον Υμηττό μέχρι τα Τουρκοβούνια, για την οποία πρέπει να υπάρξει ενιαίος στρατηγικός σχεδιασμός, στα πλαίσια του Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας. Ο Οργανισμός της Αθήνας έχει προχωρήσει ήδη σε μια τέτοια αντιμετώπιση του θέματος σε συνεργασία με ερευνητική ομάδα του Ε.Μ.Πολυτεχνείου. Η αντιμετώπιση αυτή είναι ασφαλώς ορθή και δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ο σχεδιασμός του Ασκληπιείου Πάρκου πρέπει να ακολουθήσει τον ευρύτερο σχεδιασμό του Οργανισμού της Αθήνας. Εφόσον όμως διαμορφώνονται οι συνθήκες κατά προτεραιότητα ανάπτυξης του Ασκληπιείου Πάρκου, είναι δυνατή η προώθηση κατ’αρχήν της εφαρμογής της παρούσας πρότασης. Οι προϋποθέσεις για την κατά προτεραιότητα εφαρμογή της πρότασης αναλύονται αδρομερώς στις επόμενες παραγράφους.

Ο χώρος του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, όπως αυτός οριοθετήθηκε κατ' αρχήν, παρουσιάζει ορισμένα γενικά πολεοδομικά, γεωχρηστικά και ιδιοκτησιακά χαρακτηριστικά που συνηγορούν υπέρ της ενοποίησης του (όσον αφορά στη διαχείριση και χρήση του), υπέρ του κοινόχρηστου και κοινωφελούς χαρακτήρα του και τέλος υπέρ των χρήσεων και δραστηριοτήτων που υποδηλώνει ό όρος "Πάρκο για την Υγεία και τον Πολιτισμό". Τα γενικά αυτά πολεοδομικά, γεωχρηστικά και ιδιοκτησιακά χαρακτηριστικά είναι:

Ο χώρος έχει μικρή κατάτμηση. Οι ιδιοκτησίες, για τα δεδομένα της Αθήνας, είναι τεράστιες. Το ελάχιστο μέγεθος τους είναι της τάξεως των 40 στρ.

Οι ιδιοκτησίες είναι κατά τεκμήριο Δημόσιες. Υπουργεία, Δήμοι και Δημόσιοι Οργανισμοί είναι οι βασικοί ιδιοκτήτες της περιοχής, καθώς έχουν την κυριότητα του συνόλου σχεδόν της έκτασης.

Ο χώρος είναι ακόμη αραιοδομημένος, περιλαμβάνει εκτεταμένες μη πολεοδομημένες εκτάσεις (“αλάνες”) και ενσωματώνει ήδη πάρκα άθλησης και αναψυχής (το πάρκο του Δήμου Αθηναίων απέναντι από την Πολυτεχνειούπολη, το Δημοτικό πάρκο της τέως Σχολής Χωροφυλακής επί της Μεσογείων, το γήπεδο και το πάρκο Παπάγου επί της λεωφόρου Κύπρου, το αθλητικό κέντρο Παπάγου).

Η οριοθετημένη περιοχή έχει άριστη οδική πρόσβαση από τις περιοχές κατοικίας των γύρω Δήμων (Αθήνας, Ζωγράφου, Παπάγου) αλλά και ευρύτερα ολόκληρου του Λεκανοπεδίου της Πρωτεύουσας. Υπάρχουν βέβαια σοβαρά προβλήματα κατακερματισμού της, διάσπασης από μεγάλους άξονες και συγκοινωνιακής εξυπηρέτησης.

H οριοθετημένη περιοχή φιλοξενεί 8 μείζονες νοσοκομειακές μονάδες με ακτίνα επιρροής την Αττική και σε ορισμένες περιπτώσεις ολόκληρο τον εθνικό χώρο. Οι μονάδες αυτές χαρακτηρίζονται από την υποβάθμιση του ανοικτού περιβάλλοντα χώρου που τους ανήκει και ο πολεοδομικός τους χώρος σημασιοδοτείται αρνητικά από τον μέσο κάτοικο της Πρωτεύουσας, σε σημείο που να τον καθιστά αφιλόξενο και απωθητικό ακόμη και για τους ίδιους τους εργαζόμενους.

Τα βασικά εμπόδια, που πρέπει να παρακαμφθούν ή υπερπηδηθούν για να αποδοθεί η ενότητα σε ενιαία διαχείριση και συνολικό σχεδιασμό, προκειμένου να αποτελέσει ένα εκτεταμένο πάρκο υπηρεσιών υγείας, πολιτισμού και αναψυχής, είναι τα παρακάτω:

Η συναίνεση των συναρμόδιων Υπουργείων Υγείας - Πρόνοιας και ΠΕΧΩΔΕ καθώς και των φορέων της Κεντρικής Διοίκησης και της Τ.Α. που είναι ιδιοκτήτες της γης (Υπουργείο Δικαιοσύνης, Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, Δήμος Αθηναίων κλπ).

Η συναίνεση των φορέων της Τ.Α. που η περιοχή αρμοδιότητάς τους περιλαμβάνει μέρη του Ασκληπιείου Πάρκου (Δήμος Ζωγράφου, Δήμος Αθηναίων, Δήμος Παπάγου).

Η απομάκρυνση ορισμένων ασύμβατων προς τον χαρακτήρα του Ασκληπιείου Πάρκου χρήσεων και εγκαταστάσεων ή η εξαίρεση άλλων από την ενότητα του προτεινόμενου πάρκου. Είναι προφανές, ότι ορισμένες χρήσεις δεν μπορούν να μετεγκατασταθούν, οπότε θα πρέπει να εξαιρεθούν από τον σχεδιασμό του πάρκου. Παραδείγματα τέτοιων ασύμβατων χρήσεων ή εγκαταστάσεων είναι η Αστυνομία επί της Λεωφόρου Παπανδρέου (έναντι της Πολυτεχνειούπολης, από την άλλη πλευρά της Λεωφόρου), το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και η ΕΤ2 επί της Λεωφόρου Κατεχάκη, το Υπουργείο Δικαιοσύνης πίσω από τις Αστυνομικές Σχολές, τα συγκροτήματα κατοικιών και λιανικού εμπορίου επί της οδού Πίνδου στο Δήμο Παπάγου.

Η παραχώρηση της κυριότητας ή του δικαιώματος χρήσης και εκμετάλλευσης των χέρσων ως επί το πλείστον ή αραιοδομημένων εκτάσεων που ανήκουν στο Υπουργείο Εθνικής Αμυνας στον φορέα δημιουργίας και διαχείρισης του Ασκληπιείου Πάρκου. Το σημείο αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι υπάρχουν πληροφορίες, ότι υφίστανται σχετικά νομικά προβλήματα.

Η άρση του σημερινού καθεστώτος κατακερματισμού της περιοχής από τις κάθε λογής περιφράξεις και η δημιουργία δημόσιου φορέα ενιαίας διαχείρισης και σχεδιασμού του χώρου στον οποίο θα συμμετέχουν εκτός των άλλων οι ενδιαφερόμενοι Δήμοι (Αθήνας, Παπάγου και Ζωγράφου), οι εντασσόμενοι νοσοκομειακοί οργανισμοί και τα εποπτεύοντα Υπουργεία (Υγείας - Πρόνοιας κλπ), καθώς και το Νομαρχιακό Διαμέρισμα Αθηνών.

· Η άρση του φράγματος επικοινωνίας της Λεωφόρου Κατεχάκη, που αποκόπτει το ΒΑ από το ΝΔ τμήμα του Πάρκου, με τη δημιουργία υπόγειων ή υπέργειων κυκλοφοριακών συνδέσεων και πεζογεφυρών.

· Η συναίνεση των νοσοκομειακών οργανισμών που εντάσσονται στο Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών (Λαϊκό, Αγλαία Κυριακού, Αγία Σοφία, 401 Στρατιωτικό, 251 Αεροπορίας, Σωτηρία, Γενικό Κρατικό και Παιδοψυχιατρικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο) για την ένταξή τους σε ένα εκτεταμένο, ανοικτό στο κοινό, πάρκο, που θα έχει ευεργετικές συνέπειες τόσο στη λειτουργία του καθενός χωριστά, όσο και στο συντονισμό και τις μεταξύ τους επικοινωνίες.

Ιδιαίτερη προσοχή κατά τον σχεδιασμό του Ασκληπιείου Πάρκου πρέπει να δοθεί στο διοικητικό και θεσμικό καθεστώς της πολεοδομικής του ενότητας. Η ενότητα του Ασκληπιείου Πάρκου ανήκει διοικητικά στο Νομαρχιακό Διαμέρισμα Αθηνών και 3 συνορεύοντες Δήμους: Παπάγου, Αθήνας και Ζωγράφου. Ωστόσο το μεγαλύτερο τμήμα της προτεινόμενης έκτασης είναι αρμοδιότητας του Δήμου Αθηναίων. Σημειώνεται, μάλιστα, ότι το τμήμα του Πάρκου που ανήκει στο Δήμο Ζωγράφου αφορά σχεδόν εξ ολοκλήρου στην έκταση της Αστυνομίας, που αν δεν είναι δυνατόν να απομακρυνθεί, καλό θα ήταν να εξαιρεθεί από την προτεινόμενη υπό ανασυγκρότηση έκταση. Οσον αφορά στην έκταση του Πάρκου που ανήκει στο Δήμο Παπάγου, αυτή στο μεγαλύτερο μέρος της είναι διαμορφωμένη με εγκαταστάσεις και χρήσεις συμβατές με το χαρακτήρα του Πάρκου (γήπεδο Παπάγου, κέντρο νεότητας, πράσινο, αθλητικό κέντρο Παπάγου κλπ). Κάποια οικοδομικά τετράγωνα κατοικίας που βρίσκονται εντός της οροθετημένης έκτασης, καλό θα ήταν να εξαιρεθούν με αναπροσαρμογή αυτού του ορίου. Στην ουσία, δηλαδή, το σύνολο της υπό αναδιαμόρφωση έκτασης ανήκει στο Δήμο Αθηναίων.

Η οριοθετημένη ενότητα του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών ανήκει σχεδόν στο σύνολό της (με εξαίρεση μικρό τμήμα της περιοχής του Πάρκου που ανήκει στο Δήμο Παπάγου) στη Ζώνη Β του Προεδρικού Διατάγματος "περί καθορισμού ζωνών ρυθμίσεων και προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού" (ΦΕΚ 544Δ’ / 20-10-1978). Σύμφωνα με το άρθρο 3 του παραπάνω ΠΔ και σχετικά με τις επιτρεπόμενες χρήσεις και εγκαταστάσεις στη Ζώνη Β προστασίας του Υμηττού ισχύουν τα ακόλουθα:

"Η Ζώνη Β καθορίζεται ως περιοχή εγκαταστάσεων μόνο κοινωφελών λειτουργιών, εντός της οποίας επιτρέπεται η δόμησις μόνο κτιρίων χρήσεως αθλητισμού, πολιτιστικών εκδηλώσεων, νοσοκομείων και θεραπευτηρίων εν γένει, διδακτηρίων, ορφανοτροφείων, ασύλων και εν γένει κτιρίων προς εξυπηρέτησιν αναλόγων ευαγών σκοπών, η δημιουργία αλσών, πάρκων και εν γένει χώρων πρασίνου, ως και η ανόρυξις φρεάτων και αι συναφείς αντλητικαί εγκαταστάσεις και υδαταποθήκαι".

Κατά συνέπεια η ιδέα του Ασκληπιείου Πάρκου εντάσσεται "στο γράμμα και το πνεύμα" της ισχύουσας νομοθεσίας, ενώ άλλες υφιστάμενες σε λειτουργία εγκαταστάσεις στην περιοχή, όχι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων εγκαταστάσεων είναι η ΕΤ2, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης κλπ. Ας σημειωθεί εδώ ότι πρόκειται στην ουσία για αυθαιρεσίες του ίδιου του Κράτους, αφού οι προαναφερόμενες εγκαταστάσεις στεγάζουν κρατικές λειτουργίες.

‘Αλλη νοητή γραμμή που χαρακτηρίζει το θεσμοθετημένο πολεοδομικό καθεστώς της περιοχής είναι αυτή του ορίου του Σχεδίου Πόλης 1982. Από τον χάρτη χρήσεων γης και θεσμικού καθεστώτος της εξεταζόμενης ενότητας και σύμφωνα με τα πληροφοριακά στοιχεία των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων Αθήνας, Ζωγράφου και Παπάγου, το τμήμα του πάρκου που περιλαμβάνει τις εκτάσεις των νοσοκομειακών μονάδων, των Υπουργείων Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, της ΕΤ2 και των Αστυνομικών Σχολών είναι εντός Σχεδίου, ενώ το υπόλοιπο εκτός Σχεδίου. Ετσι εξηγείται άλλωστε και η μειωμένη προσβασιμότητα στο εσωτερικό του ΝΑ τμήματος της περιοχής καθώς και ο αδιαμόρφωτος ημιαγροτικός χαρακτήρας του. Απαιτείται πάντως περαιτέρω διερεύνηση του θέματος, διότι υπάρχουν πληροφορίες, ότι έχουν γίνει εντάξεις στο σχέδιο πόλεως, με τοπικά ρυμοτομικά σχέδια.

Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Αθήνας του 1985 χαράσσοντας τις μακροπρόθεσμες κατευθύνσεις για την περιοχή επικυρώνει και κατοχυρώνει τις υφιστάμενες νοσοκομειακές μονάδες καθώς και τις μονάδες της κεντρικής διοίκησης στη διασταύρωση Μεσογείων και Κατεχάκη, χαρακτηρίζει δε την υπόλοιπη έκταση ως αστικό πράσινο, με εξαίρεση τον χώρο γύρω από τις Αστυνομικές Σχολές και πίσω από την ζώνη κεντρικής διοίκησης που παραμένει στην κυριότητα και εκμετάλλευση του Στρατού. Πάντως στα πλαίσια του ίδιου ΓΠΣ του 1985, ολόκληρη η περιοχή του Ασκληπιείου Πάρκου χαρακτηρίζεται ως περιοχή παρέμβασης πρώτης προτεραιότητας που πρέπει να μπεί σε εφαρμογή την επόμενη 5ετία (1985-1990). Ως σκοπός της παρέμβασης ορίζεται η αναβάθμιση της περιοχής Σχολών Αστυνομίας, των νοσοκομείων και της ΕΤ2 με πολεοδομική οργάνωση της ευρύτερης περιοχής.

5.2 Περιβαλλοντική και Αρχιτεκτονική ‘Αποψη

Η ανάπτυξη του προγράμματος των παρεμβάσεων - εκτός από το θεωρητικό πλαίσιο που αναπτύσσεται γενικώς στο παρόν κείμενο - στηρίζεται σε μια σειρά μεθοδολογικών προϋποθέσεων και σε εκτιμήσεις για τις δυνατότητες ανάπτυξης του έργου. Η φύση του προβλήματος αναβάθμισης των υπηρεσιών υγείας στο χώρο και η πρωτοτυπία της αντιμετώπισής του, απαιτούν τη διατύπωση μιας ειδικής μεθοδολογίας για το σχεδιασμό.

Βασικό στοιχείο της μεθόδου που θα ακολουθηθεί είναι η διατύπωση κριτηρίων συμβατότητας / ασυμβατότητας για τις προτεινόμενες χρήσεις και παρεμβάσεις. Οι υπάρχουσες χρήσεις εντός της περιοχής και όσες έχουν αναπτυχθεί στα όρια, αποτελούν ένα αλληλοεξαρτώμενο σύνολο το οποίο πρέπει να τεθεί υπό κριτική ανάλυση. Τα πορίσματα της μπορούν να οδηγήσουν στη θέσπιση μιας νέας πολιτικής χρήσεων γης στην περιοχή. Τα βασικά κριτήρια για τη διαμόρφωσή της, προέρχονται από τη συμβατότητα των εισαγόμενων χρήσεων με τον χαρακτήρα των υπηρεσιών υγείας . Τα κριτήρια αυτά μπορεί να συγκροτούνται για παράδειγμα:

· από τα ποιοτικά δεδομένα κάθε χρήσης, πχ οχλούσα, ρυπογόνος, ουδέτερη κλπ.

· από τις δευτερογενείς συνέπειες της δημιουργίας εγκαταστάσεων πχ. αθλητικές δραστηριότητες που δημιουργούν περιοδικά μεγάλες εντάσεις στην κυκλοφορία και στη συγκέντρωση κοινού.

· από τις αρχιτεκτονικές, κατασκευαστικές και μορφολογικές συνέπειες μιας χρήσης, πχ μόνιμο ή ανακλητό, ανοικτό ή κλειστό, εκφραστικό ή ουδέτερο κλπ.

Το ίδιο ή ανάλογο σύστημα κριτηρίων αφορά και τις νέες χρήσεις πολιτιστικού χαρακτήρα που θα προταθούν για εγκατάσταση στην περιοχή. Ετσι αυτά τα κριτήρια καθίστανται το κύριο όργανο ανάπτυξης/ελέγχου του σχεδιασμού στο Ασκληπιείο Πάρκο.

Στον τομέα των θεσμικών μέτρων για την στήριξη του σχεδιασμού προτείνεται η διατύπωση μιας σειράς αρχών προστασίας του χώρου από τυχόν άμεσες μεταβολές που θα επιδεινώσουν την ήδη βεβαρημένη κατάσταση. Η έκδοση σχετικών διοικητικών αποφάσεων (πχ με τη μορφή προεδρικών διαταγμάτων) κρίνεται σκόπιμη.

Εναλλακτικά προτείνεται, στα πλαίσια ενός ανοικτού διαλόγου με τους συνιδιοκτήτες της περιοχής, και στη βάση της κοινής παραδοχής για εξορθολογισμό της ανάπτυξης και προστασίας του χώρου, η εφαρμογή ενός κώδικα δεοντολογίας, που θα αποκλείει κάθε ενέργεια επιδείνωσης της σημερινής κατάστασης, μέχρι να καθοριστεί ένα σχέδιο ανάπλασης συνεπές με τις αρχές του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών. Το πρόβλημα ενοποίησης του χώρου και σχεδιασμού της συντονισμένης λειτουργίας του, επιδεινώνεται απο το ιδιόμορφο ιδιοκτησιακό καθεστώς που τον διέπει και την περίπλοκη κατανομή των ευθυνών διαχείρισης του[3].

Οι βασικοί άξονες του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και προγραμματισμού του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, προσδιορίζονται από την εκτίμηση αντιμετώπισης των κύριων προβλημάτων του χώρου, δηλαδή του κατακερματισμού και της αυτόνομης /ασυντόνιστης ανάπτυξης και λειτουργίας του κάθε τμήματος και δραστηριότητας στην περιοχή.

Προτείνεται η δημιουργία ενός συστήματος επάλληλων δικτύων σύνδεσης χρήσεων και κατασκευών. Οι νέες πολιτιστικές δραστηριότητες που θα εισαχθούν -αφού εξεταστεί διεξοδικά η συμβατότητα τους- πρέπει να διαταχθούν με τέτοιο τρόπο που θα αποκαθιστά την χαμένη ενότητα του χώρου, πράγμα που σημαίνει ότι τα σημεία ασυνέχειας αποτελούν και τις πρώτες επιλογές για την εγκατάσταση τους. Ταυτόχρονα οι εισαγόμενες χρήσεις πρέπει να ‘αλληλοσυνεργάζονται’ ώστε να συμβάλλουν οργανικά στην ολοκλήρωση της ενοποίησης. Η διάταξή τους κατά μήκος και πλάτος του δικτύου πρέπει να επιφέρει την ομαλή συλλειτουργία των νέων χρήσεων, την εσωτερική ισορροπία στην κυκλοφορία και την προσέλκυση κοινού και νοσηλευόμενων σε ήπιους ρυθμούς, ώστε να αποφευχθούν νέα χάσματα και ασυνέχειες. Τα δίκτυα αυτά πρέπει να στηρίζονται σε ένα σύστημα πυρήνων δραστηριοτήτων -υπαρχουσών και νέων- και στην ανάπτυξη συνδέσεων κυκλοφορίας μεταξύ τους. Κάθε πυρήνας νοείται ως βάση μιας ή περισσοτέρων χρήσεων και μπορεί να είναι νέα -ελαφρά και ανακλητή κατά προτίμηση- κατασκευή ή να αξιοποιεί υπάρχον διατιθέμενο κτήριο ή χώρο εντός κτηρίου.

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός των κατασκευών αυτών υπόκειται σε διαδικασίες κρίσης και ελέγχου ανάλογες με εκείνες των εισαγόμενων χρήσεων. Πρωταρχικοί πυρήνες είναι τα υπάρχοντα κτίρια και οι δραστηριότητες που φέρουν. Η ένταξη τους στο σύστημα είναι το λεπτότερο σημείο του σχεδιασμού. Μπορεί να γίνει με διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης του ή όπου αυτό είναι απαραίτητο και δυνατό με εισαγωγή κάποιας από τις προτεινόμενες πολιτιστικές χρήσεις. Η αναβάθμιση των υπαρχόντων κτηρίων είναι ένα σοβαρό και μόνιμο θέμα στην προβληματική του συστήματος νοσοκομειακής περίθαλψης. Οι ευκαιρίες που δίνονται από τις κατά καιρούς βελτιώσεις και ανακαινίσεις δεν πρέπει να παραβλεφθούν από το σύστημα ανάπτυξης του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών. Ο συνολικός σχεδιασμός πρέπει να δίνει τη δυνατότητα ‘συνεργασίας’ με τον εσωτερικό ανασχεδιασμό των νοσοκομειακών κτηρίων. Ειδική υπηρεσία του ενιαίου φορέα που μπορεί να δημιουργηθεί, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο προς τη κατεύθυνση αυτή.

Ο υπαίθριος χώρος που περιβάλλει τις κτηριακές μονάδες αποτελεί πεδίο άμεσης άσκησης σχεδιασμού. Είναι προφανές, ότι σε αυτή την περίπτωση ο συνυπολογισμός των αναγκών του κάθε νοσοκομείου αποτελεί προϋπόθεση του σχεδίου. Μεγάλο μέρος της μελετητικής προσπάθειας αναμένεται να αφιερωθεί στη διευθέτηση χώρων κοινού, επισκεπτών, ασθενών, στάθμευσης, κλπ, παράλληλα με την αναδιαμόρφωση του τοπίου και την εγκατάσταση σε αυτό των νέων πολιτιστικών χρήσεων.

Τα σημεία επαφής με την πόλη - είσοδοι, οδικοί άξονες κλπ. - αποτελούν υποχρεωτικά πυρήνες του δικτύου και πρέπει να τύχουν ειδικού σχεδιασμού, με στόχο εκτός των άλλων και την σήμανση και ανάδειξη του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη των συνδέσεων με τον Υμηττό και στο χειρισμό της Λεωφόρου Κατεχάκη, που χωρίζει σήμερα την περιοχή σε δύο τμήματα.

Ο σχεδιασμός που αφορά την κυκλοφορία και τη στάθμευση, γίνεται σε όλα τα απαραίτητα επίπεδα και περιλαμβάνει κυκλοφορία οχημάτων, σε οδούς βαριάς και τοπικής κυκλοφορίας, κυκλοφορία μέσων μαζικής μεταφοράς διαφόρων τύπων (πχ. ηλεκτροκίνητων) και πεζών, τόσο προς το Πάρκο όσο και στο εσωτερικό του. Το εσωτερικό σύστημα κυκλοφορίας, πέραν των διαδρόμων πεζών μπορεί να στηρίζεται και σε μέσα μαζικής μεταφοράς. Σε πρώτη φάση γίνεται πλήρης αξιοποίηση των υπαρχουσών υποδομών, ενώ οι συμπληρώσεις και η ανάπτυξη νέων γίνεται με φειδώ, ακολουθώντας πάντα τα κριτήρια συμβατότητας, ισόρροπης ανάπτυξης και ενοποίησης του χώρου.

Oσον αφορά τις προτεινόμενες νέες χρήσεις κυριαρχεί η έννοια του πολιτισμού. Η έννοια του πολιτισμού αν και ευρέως συζητούμενη, αποκτά στο πρόγραμμα του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών αρκετά συγκεκριμένο χαρακτήρα, αφού εκφράζεται με ένα σύνολο χρήσεων, δρώμενων και κατασκευών που σκοπό, μεταξύ άλλων, θα έχουν και την αποκατάσταση μιας υγιούς σχέσης ανάμεσα στον ‘κόσμο’ των νοσηλευομένων και εργαζομένων από τη μια και τη ζωντανή πόλη και τον πληθυσμό της από την άλλη. Προτείνεται, λοιπόν, η ανάπτυξη ενός συμβατού πεδίου πολιτιστικών δραστηριοτήτων, προς χρήση ασθενών, εργαζομένων, επισκεπτών και όλων των κατοίκων της πόλης. Ο Πολιτισμός στο Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών μπορεί να αναλυθεί σε πλήθος δραστηριοτήτων, όπως αναψυχής, αθλήσεως, επιμόρφωσης, δημιουργίας και ενημέρωσης. Στη διαμόρφωση της πρότασης εξισορροπούνται αυτές οι δραστηριότητες με τις χρήσεις που συνοδεύουν τις καθαυτό νοσοκομειακές μονάδες και συγκεκριμένα, τα εξωτερικά ιατρεία, το Πανεπιστήμιο με την Ιατρική Σχολή και τα άλλα Τμήματα και τις Κλινικές του, οι χώροι εργασίας του προσωπικού και οι λοιπές υπηρεσίες προς το κοινό. Οι πολιτιστικές χρήσεις θα πρέπει να σχεδιαστούν αφού ληφθεί υπόψη αυτή η κατάσταση και οι διαβαθμίσεις της. Για παράδειγμα το Πανεπιστήμιο μπορεί να τροφοδοτήσει πολλές από τις πολιτιστικές χρήσεις με χρήστες / κοινό, αλλά και να παράσχει πολιτιστικό ή και επιμορφωτικό έργο.

Πέρα από το σχεδιασμό της ζώνης των πυρήνων δραστηριοτήτων, το πρόγραμμα θα προβλέπει και την πλήρη ανάπτυξη του υπαίθριου χώρου. Οι διαμορφώσεις εξαρτώνται από τις κατασκευές που θα ανήκουν στο δίκτυο, αλλά και από ορισμένα πολιτιστικά δεδομένα με παρουσία στο χώρο. Υπαίθριες εκθέσεις γλυπτικής για παράδειγμα μπορεί να αποτελούν οι ίδιες διαμόρφωση του τοπίου. Η λειτουργία του χώρου τη νύκτα είναι ένα από τα ζητήματα που πρέπει να μελετηθούν διεξοδικά. Ο τεχνητός φωτισμός αποτελεί ειδικό αντικείμενο μελέτης. Για την εξυπηρέτηση του κοινού απαιτούνται, εκτός των χώρων στάθμευσης που θα αποτελέσουν σημαντικό σχεδιαστικό πρόβλημα και εγκαταστάσεις εξυπηρετήσεως όπως χώροι υγιεινής, περίπτερα πρόχειρου φαγητού και αναψυκτικών,σταθμοί πρώτων βοηθειών κλπ. Ειδική μέριμνα πρέπει να ληφθεί για την φύλαξη και ασφάλεια των προσώπων, των αντικειμένων, των εγκαταστάσεων και των χώρων, καθ’ολη τη διάρκεια της ημέρας και της νύκτας.

Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών λόγω της έκτασής του και μόνο, δίνει εξαιρετικές δυνατότητες σχεδιασμού του τοπίου μέσω φυτεύσεων. Το δεδομένο της γειτνίασης με το Υμηττό μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για την ανάπτυξη ενός τοπίου με νοηματικές αναφορές στη ελληνική χλωρίδα και ακόμη περισσότερο στην ιαματική της λειτουργικότητα (π.χ. Κήπος του Ιπποκράτη). Σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες πρέπει να καθοριστεί μια στρατηγική φύτευσης του χώρου, με βάση την οποία θα γίνει ο λεπτομερής σχεδιασμός της. Η αισθητική του φυσικού τοπίου στο Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών, μπορεί να ανταποκρίνεται στην βασική λειτουργία της περίθαλψης, προσφέροντας χώρο οικείο, ευχάριστο και διδακτικό ταυτόχρονα. Για την επιλογή της στρατηγικής των φυτεύσεων πρέπει να συνεκτιμηθούν, τόσο η ανάγκη ανα-παραγωγής του αυθεντικού Μεσογειακού και Αττικού τοπίου, όσο και η απαίτηση για αναβαθμισμένο περιβάλλον στο πλαίσιο της σύγχρονης, υποβαθμισμένης και οχληρής πόλης.

5.3 Κοινωνιολογική ‘Αποψη

Δύο από τις βασικές αρχές σχεδιασμού και εφαρμογής μιας πρότασης, που ευελπιστεί στην αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας ενός συγκεκριμένου χώρου, αλλά και γενικώτερα , στην διαμόρφωση ενός μοντέλου συνύπαρξης υπηρεσιών υγείας και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αποτελούν η διατομεακή δράση και η συμμετοχή του πολίτη στη λήψη αποφάσεων.

Η διατομεακή δράση για την υγεία και τον πολιτισμό περιλαμβάνει το σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων και παρεμβάσεων - με απώτερο σκοπό την βελτίωση του επιπέδου υγείας και την ποιότητα ζωής- οι οποίες συντονίζουν και χρησιμοποιούν πόρους και λειτουργίες ενός πλήθους θεσμών και Οργανώσεων. Για παράδειγμα, ένα διατομεακό πρόγραμμα βελτίωσης της καταστάσης υγείας και ποιότητας ζωής ευπαθών κοινωνικών ομάδων (άνεργοι, άτομα με ειδικές ανάγκες, άστεγοι, κλπ) μπορεί και πρέπει να περιλαμβάνει μια σειρά υπηρεσιών όπως υγείας, κοινωνικής πρόνοιας, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας. Η συμπληρωματικότητα και η συνέργεια των υπηρεσιών αυτών θα οδηγήσει στην αποφυγή της επικάλυψης τους καθώς επίσης και στην καλύτερη αποτελεσματικότητα και ταχύρρυθμη παροχή τους.

Ιδιαίτερο βάρος πρέπει να δίνεται στην συμμετοχή του πολίτη και πιο συγκεκριμένα σε ένα πλήθος κοινωνινικών ομάδων (επαγγελματίες του χώρου, εθελοντικές οργανώσεις, γενικός πληθυσμός,κα), στη διαδικασία διαμόρφωσης, λειτουργίας και εμπλουτισμού των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η συμμετοχή του πολίτη μπορεί να εκληφθεί σαν μια “διαδικασία κοινωνικής εκμάθησης” η οποία τροφοδοτεί και προάγει ένα συνεχή διάλογο μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών. Ο σκοπός αυτής της αντιπαράθεσης είναι κυρίως η δημιουργική έκφραση όλων των στάσεων, απόψεων, αναγκών, ενδιαφερόντων, αξιών που ενστερνίζονται οι διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και η όσο το δυνατό καλύτερη αποτύπωσή τους στη λειτουργία των υπηρεσιών.

Καθώς, η, πρωτοποριακού χαρακτήρα, πρόταση δημιουργίας του Α.Π.Α. (δηλαδή δημιουργία χώρων πολλαπλών χρήσεων με ταυτόχρονη λειτουργία μονάδων φροντίδας υγείας και πρόνοιας, με παράλληλες δραστηριότητες πολιτισμού), εμπλέκει πολλούς θεσμούς, φορείς και κοινωνικές ομάδες (Υπουργεία, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Νοσοκομεία, ασθενείς, γιατρούς, διοικητικά στελέχη, μη κυβερνητικές οργανώσεις, καλλιτέχνες,κα.) κρίνεται καταρχήν απαραίτητη η αποτύπωση τόσο του τρόπου πρόσληψης μιας τέτοιας δυνατότητας, όσο και η επιθυμία για δράση και οι μηχανισμοί “κατανοήσεως” και μάθησης. Στην συνέχεια, κρίνεται αναγκαία η στάθμιση τόσο των δυνατοτήτων των διάφορων κοινωνικών ομάδων όσο και των περιορισμών και των δυσκολιών που πιθανώς να αναδυθούν στην πορεία υλοποίησης του προγράμματος.

‘Αμεση λοιπόν προτεραιότητα έχει

· η καταγραφή των Οργανώσεων, των θεσμών και των ομάδων που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στο χώρο της υγείας και του πολιτισμού

· η διερεύνηση των στάσεων και απόψεων καθώς και της στρατηγικής που ακολουθούν ή δεν ακολουθούν σε ζητήματα σχετικά με την υλοποίηση της ενέργειας.

· η πρόταση και ανάπτυξη νέων μεθόδων επικοινωνιακής πολιτικής και συμμετοχικής διαδικασίας

5.3.1 Υπόσταση Θεσμών και Οργανώσεων

Σχετικά με τις Οργανώσεις και τους θεσμούς που φαίνεται να έχουν κάποια εμπλοκή στην προαναφερόμενη προσπάθεια, προτείνεται η δημιουργία ενός “κοινωνικού χάρτη” όπου θα αποτυπώνονται στοιχεία για μια σειρά ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, τα οποία θα συμβάλλουν στο να σκιαγραφηθούν οι υπηρεσίες που παρέχονται, να διαφανούν ενδεχόμενα κενά στην παροχή υπηρεσιών ή στις πληροφορίες που υπάρχουν γι’αυτές και να προωθηθούν συγκεκριμένες ενέργειες και αναπτυχθούν παρεμβάσεις βασισμένες σε εκφρασμένες (ή μη) ανάγκες. Για τη δημιουργία αυτού του κοινωνικού χάρτη κρίνονται καταρχήν απαραίτητα:

· ο προσδιορισμός και η καταγραφή όλων των εμπλεκόμενων θεσμών και Οργανώσεων (Υπουργεία, Οργανισμοί, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Νοσοκομεία, Εθελοντικές Οργανώσεις ή Κινήσεις πολιτών, κα) .

· ο προσδιορισμός και η καταγραφή της γεωγραφικής θέσης και της διαθεσιμότητας των σημερινών εγκαταστάσεων (νοσοκομεία, πάρκα, χώροι άθλησης ή καλλιτεχνικών εκδηλώσεων)

Στη συνέχεια θα πρέπει να συλλεχθούν στοιχεία που θα αφορούν στα παρακάτω :

· Είδος υπηρεσίας/δραστηριότητας που παρέχουν. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν α) Διεύθυνση Νοσοκομείων : τύπος νοσοκομείου, εξωτερικά ιατρεία, ειδικές μονάδες και χειρουργεία, προγράμματα εκπαίδευσης/ εξειδίκευσης και έρευνας, κατ’οίκον νοσηλεία, τεχνικός/ιατρικός εξοπλισμός, εργαστηριακές εξετάσεις,κ.α. και β) Τοπική Αυτοδιοίκηση: δραστηριότητες αθλητικές, πολιτιστικές, καλλιτεχνικές, δημιουργικής απασχόλησης, αναψυχής, κ.α.

· Αριθμός επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού που απασχολείται σε κάθε φορέα και αν υπάρχουν στοιχεία ανά ειδικότητα ή τομέα απασχόλησης

· Βαθμός συνεργασίας και τοπικής διασύνδεσης με παρεμφερείς ή διαφορετικής φύσεως φορείς, καθώς είναι αναγκαία η μεγάλη συμπληρωματικότητα των υπηρεσιών και των ειδικοτήτων και η σύγκλισή τους στην πραγμάτωση κοινών στόχων

· Αριθμός των ατόμων που χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες και του ποσοστού κάλυψης της ζήτησης των υπηρεσιών

· Εκεί όπου υπάρχουν στοιχεία βαθμός ικανοποίησης και προσδοκίες των χρηστών υπηρεσιών υγείας καθώς και άλλων υπηρεσιών

· Επίσης ο βαθμός ικανοποίησης και προσδοκίες του προσωπικού των παραπάνω υπηρεσιών, όπως αυτές γίνονται αντιληπτές από τα ανώτερα επίπεδα διοίκησης

· Αλλαγές που έχουν σχεδιαστεί, προταθεί και προγραμματιστεί για το μέλλον και αφορούν στη συνέργεια, συμπληρωματικότητα και αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών

· Ο βαθμός ενημέρωσης σχετικά με τη δημιουργία του Ασκληπείου Πάρκου Αθηνών και προσωπικές απόψεις για το εγχείρημα

· Επιθυμία συμμετοχής και εμπλοκής στο πρόγραμμα

5.3.2 Διερεύνηση στάσεων και απόψεων διαφόρων κοινωνικών ομάδων

Εκτός από την έρευνα που θα πραγματοποιηθεί σε επίπεδο θεσμών, κρίνεται απαραίτητη η διερεύνηση των στάσεων και απόψεων διαφόρων κοινωνικών ομάδων, που σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό μπορούν και πρέπει, μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες, να ασκήσουν πίεση και να λάβουν μέρος στο διάλογο που πρέπει να αναπτυχθεί για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων και την ανάπτυξη των προδιαγραφών των υπηρεσιών που θα παρέχονται μέσα στο χώρο του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών. Η έρευνα και ο διάλογος μπορούν να πραγματοποιηθούν μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, όπως:

· των επαγγελματιών του χώρου

- νοσοκομειακών γιατρών, νοσηλευτικού προσωπικού, διοικητικού προσωπικού, μηχανικών, καθώς και αυτών που δουλεύουν στον ιδιωτικό τομέα

- του γενικού πληθυσμού που είναι ασθενείς, επισκέπτεται ασθενείς σε νοσοκομειακή μονάδα, κάνει χρήση αθλητικών εγκαταστάσεων ή κάνει χρήση χώρων αναψυχής ,

- των αρμόδιων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που είναι υπεύθυνοι για ζητήματα κοινωνικής μέριμνας, χωροταξίας και περιβάλλοντος, ελεύθερου χρόνου, κέντρων νεότητας

· των εθελοντικών οργανώσεων ή “συσπειρώσεων” πολιτών με ενδιαφέρον για τα κοινά

· των σχολείων της περιοχής

· των επαγγελματικών ενώσεων

5.3.3 Επικοινωνιακή πολιτική και συμμετοχικές διαδικασίες

Παράλληλα με τις προαναφερόμενες διαδικασίες, θα πρέπει να υπάρξει και μια γενικότερη κίνηση ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για τις αρχές και τις φιλοσοφικές προεκτάσεις του Ασκληπιείου Πάρκου, κίνηση η οποία μπορεί να έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα για τους Δημότες, καθώς μέσα από την προτροπή για συλλογική συνείδηση και δράση για τα κοινά, θα στοχεύει στη συμμετοχή του πολίτη σε όλα τα στάδια του προγράμματος (σχεδιασμό, υλοποίηση, αξιολόγηση).

Η κίνηση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει μια σειρά διαφορετικών δραστηριοτήτων όπως:

· διαγωνισμούς (ζωγραφικής, εκθέσεως ιδεών, παραγωγής video,κα) ανάμεσα στα σχολεία με θέμα το Ασκληπιείο Πάρκο

· πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα διαγωνισμό φωτογραφίας με θέμα τον χώρο του Ασκληπιείου ή τα αρχαία Ασκληπεία της Ελλάδας

· ανακοινώσεις σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς

· δημιουργία ομάδων συζήτησης κατά επάγγελμα (focus group) με σκοπό την έκφραση ιδεών, αντιπαραθέσεων και προτάσεων για την υλοποίηση της ιδέας.

· χρήση πολυμέσων διαδικασία τοπική κοινωνία-δημοκρατία

Τέλος θα μπορούσαν να δοκιμαστούν νέοι μέθοδοι κοινωνικής συμμετοχής, οι οποίες σαν κύριο στόχο έχουν την άμεση εμπλοκή και συμμετοχή των κοινωνικών πρωταγωνιστών στην έρευνα και σε δραστηριότητες αποτίμησης και αξιολόγησης. Οι πιο σημαντικές από τις μεθόδους αυτές είναι τα εργαστήρια σεναρίων (scenario’s workshop) και οι συσκέψεις συναίνεσης (consensus conferences).

Η πρώτη προσπάθεια οργάνωσης ενός εργαστηρίου-συνάντησης πραγματοποιήθηκε το 1992 από το Δανικό Συμβούλιο Τεχνολογίας για θέματα αστικής οικολογίας. Οι μηχανισμοί που αναπτύχθηκαν για το Δανικό πρόγραμμα εργαστηρίου-συνάντησης εκτιμήθηκαν από τη Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ως ένα πείραμα καινοτομίας και μεγάλης σημασίας, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργήσει μια ισορροπημένη σχέση ανάμεσα στη τεχνολογία, τα μελλοντικά σχέδια της κοινωνίας και των περιβαλλοντικών θεμάτων.

Οι συσκέψεις συναίνεσης σκοπό έχουν την εμπλοκή των απλών πολιτών σε έναν , υψηλής ποιότητας , δημόσιο διάλογο με την επιστημονική κοινότητα, τους ειδικούς και τους πολιτικούς. Το σεμινάριο αυτό που διαρκεί περίπου 3 ημέρες είναι ανοικτό στο γενικό κοινό, ακολουθεί δημοκρατικές διαδικασίες και καλούνται οι πολίτες -και όχι οι ειδικοί- κατόπιν της συζήτησης να βγάλουν κάποια συμπεράσματα και να προσδιορίσουν της πολιτικές για το μέλλον. Η υλοποίησή του απαιτεί μακροχρόνια προετοιμασία και η εφαρμογή του ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες.

Τα εργαστήρια σεναρίων περιλαμβάνουν συναντήσεις και ανάπτυξη διαλόγου μεταξύ εμπλεκόμενων πρωταγωνιστών σε τοπικό επίπεδο. Σε τρείς μέρες αναπτύσσονται διαφορετικές οπτικές του θέματος προς συζήτηση σε μορφή σεναρίων. Οι συμμετέχοντες, βασιζόμενοι στις δικές τους εμπειρίες, απόψεις και ενδιαφέροντα, αρχίζουν την παρουσίαση του θέματος και συνεχίζουν με την ανάλυσή τους για μελλοντικές προοπτικές και ενέργειες. Αυτή η δραστηριότητα επιτρέπει την συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών - του γενικού κοινού, των τοπικών παραγόντων, επαγγελματιών και ιδιωτών - οι οποίοι οργανωμένοι σε τέσσερις “ομάδες-ρόλων” των 6-8 συμμετεχόντων μπορούν να αναπτύξουν ένα διάλογο μεταξύ τους όσο και ανάμεσα στις ομάδες, στα αρχικά στάδια ανάπτυξης ενός προγράμματος. Τα προσόντα και οι εμπειρίες των συμμετεχόντων επιτρέπουν την ανταλλαγή απόψεων αλλά η ίδια η διαδικασία δεν επιτρέπει την περισσότερη γνώση που μπορεί να κατέχει κάποιος να λειτουργεί ως ένα εργαλείο ελέγχου της συζήτησης. Οι συμμετέχοντες στο διάλογο επιλέγονται βάση των αιτήσεων συμμετοχής που έχουν σταλεί ως απάντηση σε ανακοινώσεις πρόσκλησης ενδιαφέροντος σε εφημερίδες, συλλόγους, μέσα μαζικής ενημέρωσης, κα. Η συζήτηση οργανώνεται με την υποστήριξη ενός διαμεσολαβητή και μερικών συμβούλων και επικεντρώνεται γύρω από τέσσερα διαφορετικά σενάρια που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές ιδεολογικές κατευθύνσεις. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι ένα πακέτο προτάσεων και δηλώσεων που περιγράφουν έναν από κοινού συμφωνημένο δρόμο προσέγγισης και κάτω από τις καλύτερες συνθήκες τα μέσα και τις διαδικασίες εκπλήρωσης του στόχου.

Οι δύο μεθοδολογίες παρουσιάζουν αρκετές διαφορές σε σχέση με τα θέματα που διαπραγματεύονται, τη σύνθεση και το ρόλο των συμμετεχόντων, τη διαδικασία που ακολουθείται, και τέλος, την οργάνωση και προετοιμασία των δραστηριοτήτων. Η βασική ομοιότητά τους όμως πηγάζει από το γεγονός, ότι και στις δύο περιπτώσεις είναι αναγκαία η μετατροπή του αντικειμένου ή του θέματος προς συζήτηση σε ένα “πρόβλημα”. Για να μπορούν τα ενδιαφερόμενα μέρη να συμμετάσχουν όσο το δυνατό πιο αποτελεσματικά, θα πρέπει να καταλάβουν με μεγάλη ακρίβεια το σκοπό της όλης δραστηριότητας και το τι αναμένουν από αυτούς.

5.4 Ιατρική ‘Αποψη

Τα θέματα που σχετίζονται με το πλέγμα της παροχής υπηρεσιών υγείας στους πολίτες από τις νοσοκομειακές μονάδες που λειτουργούν εντός του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, σχετίζονται με το νομικό καθεστώς που αφορά το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Τα θέματα αυτά μπορούν να χαρκτηριστούν ως εξαιρετικά περίπλοκα και επιτείνοται από την υποβόσκουσα μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ του Υπουργείου Υγείας και των συνδικαλιστικών φορέων των εργαζομένων.

Χαρακτηριστικά της επικρατούσας καταστάσεως είναι η εξαιρετικά ασθενής θέση των χρηστών των υπηρεσιών υγείας, δηλαδή, των ασθενών και των πολιτών, σε σχέση με αυτή των εργαζομένων στις υπηρεσίες υγείας, κατάσταση που βρίσκεται μάλλον σε αντίθεση με τα κρατούντα στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και τις άλλες αναπτυγμένες χώρες μέλη του ΟΟΣΑ. Η κατάσταση αυτή έχει περιγραφεί με αρκετή λεπτομέρεια και από την ‘Ομάδα των Σοφών’ (Ειδική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τις Ελληνικές Υπηρεσίες Υγείας), η οποία συγκροτήθηκε με απόφαση του Υπουργείου Υγείας και η οποία παρέδωσε τα πορίσματά της τον Ιούνιο του 1994 [6].

Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε παρά την εξαιρετική ευκαιρία που δόθηκε τα τρία τελευταία χρόνια, εξαιτίας της αδυναμίας του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας να υλοποιήσει έγκαιρα και αποδοτικά το ‘Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 1994-1998’ που υπεγράφη μεταξύ του Υπουργείου και της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ενώσεως το 1994. Η καθυστέρηση υλοποιήσεως του Προγράμματος έχει ως συνέπεια τη καθυστέρηση του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού σε θέματα τηλεματικών εφαρμογών, θέμα που είχε σχεδιαστεί να αποτελέσει ένα από τους βασικούς μηχανισμούς εκσυγχρονισμού του ΕΣΥ.

Πρόσθετα στοιχεία που καταδεικνύουν την αδυναμία του Υπουργείου Υγείας να δρομολογήσει ουσιαστικές εξελίξεις για τον εκσυγρονισμό του ΕΣΥ και των μονάδων του είναι η αποτυχημένη προσπάθεια εισαγωγής της πληροφορικής στα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Ως χαρακτηριστικά παραδείγματα αναφέρονται η μη εισαγωγή του Πληροφοριακού Διαχειριστικού Συστήματος Νοσοκομείων (την ανάπτυξη του οποίου έχει αναλάβει από το 1990 το ΚΥΗΚΥ), την απαξίωση του εξοπλισμού πληροφορικής που προμηθεύτηκε το Υπουργείο το 1989 και το 1992 (αξίας αρκετών δισεκατομμυρίων δραχμών) και την παραλαβή μεν, αλλά μη εφαρμογή του Πληροφοριακού Ιατρικού Συστήματος Νοσοκομείων.

Τα θέματα που συνδέονται με την οργάνωση των νοσοκομειακών μονάδων, οι οποίες βρίσκονται εντός του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών και την παροχή ιατρικών υπηρεσιών έχουν ταξινομηθεί σε τέσσερις ενότητες και αναφέρονται κατωτέρω. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι πολλά από αυτά αφορούν τις νοσοκομειακές μονάδες και τις προσφερόμενες από αυτά υπηρεσίες εν γένει και κατά συνέπεια αποτελούν αυτομάτως θέματα που ενδιαφέρουν όλα τα Σύγχρονα Ασκληπιεία, τα οποία ελπίζεται να δημιουργηθούν στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια [12]. Οι θεματικές ενότητες αφορούν:

· θέματα λειτουργίας, συντονισμού και βελτιώσεως των υπηρεσιών υγείας

· θέματα εκσυγχρονισμού των απαραιτήτων υποδομών

· θέματα χρηστών και συνεργαζομένων με τις υπηρεσίες υγείας

· θέματα νέων υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας

Αναλυτική παρουσίαση των επί μέρους θεμάτων δίδεται στο κείμενο ‘Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών. Πρόγραμμα Εργασίας: Η Ιατρική ‘Αποψη’ [13].

5.4.1 Το Νομικό Πλαίσιο των Υπηρεσιών Υγείας

Ο Νόμος 2194/1994 (Αποκατάσταση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και άλλες διατάξεις / ΦΕΚ Αρ. Φύλλου 34, Τεύχος Πρώτο, 16 Μαρτίου 1994), παρέχει τη δυνατότητα συστάσεως συγκροτημάτων νοσοκομείων στον ίδιο Νομό, με διατυπωμένο στόχο τη βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών και έμμεσο στόχο τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας τους και τον περιορισμό των λειτουργικών δαπανών.

Πληροφορίες αναφέρουν, ότι έχουν ήδη εκδοθεί Υπουργικές Αποφάσεις για τη διασύνδεση ορισμένων Νοσοκομείων, που βρίσκονται εντός του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών. Δυστυχώς τα στοιχεία δεν δόθηκαν από το Υπουργείο Υγείας, παρά την επίσημη αίτηση, που υπέβαλε το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’. Η ‘Ερευνητική Ομάδα κατόρθωσε να συγκεντρώσει ορισμένα στατιστικά στοιχεία, που αφορούν τη λειτουργία των νοσοκομείων που βρίσκονται εντός του Ασκληπιείου Πάρκου. Τα στοιχεία θα αξιοποιηθούν στα επόμενα βήματα του σχεδιασμού του Ασκληπιείου Πάρκου [13].

Οι προβλέψεις του Νόμου παρέχουν σημαντικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα διευκολύνουν τη δημιουργία του “Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών”. Παρόμοιες θετικές επιπτώσεις μπορούν να έχουν οι προβλέψεις του Νόμου και στην περίπτωση άλλων συγχρόνων Ασκληπιείων, όπως είναι αυτό το οποίο έχει ήδη προταθεί για τη περιοχή του Σισμανογλείου Νοσοκομείου στα Μελίσσια [12].

Ο Νόμος 2519 /1997 (Ανάπτυξη και Εκσυγχρονισμός του Εθνικού Συστήματος Υγείας, οργάνωση των υγειονομικών υπηρεσιών, ρυθμίσεις για το φάρμακο και άλλες διατάξεις / ΦΕΚ Αρ. Φύλλου 165, Τεύχος Πρώτο, 21 Αυγούστου 1997), περιέχει πληθώρα ρυθμίσεων που μπορεί να αποτελέσουν το νομικό υπόβαθρο για την ορθολογικοποίηση μιας σειράς ιατρικών υπηρεσιών και την κατ’ επέκταση ποιοτική αναβάθμισή τους και την προσαρμογή των νοσοκομειακών μονάδων στις προϋποθέσεις για την εισαγωγή προσφάτων τεχνολογικών καινοτομιών.

Είναι κατανοητό, ότι τα πλαίσια οργανώσεως, λειτουργίας και αξιοποιήσεως των Συγχρόνων Ασκληπιείων είναι ευρύτερα των προβλέψεων των δύο προσφάτων προαναφερθέντων Νόμων, των οποίων οι προβλέψεις αποσκοπούν σε βελτιώσεις του υπάρχοντος συστήματος υγείας και σχεδόν οριακές αλλαγές σε στρατηγικής φύσεως θέματα, όπως είναι τα δίκτυα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Επί πλέον οι προαναφερθέντες Νόμοι, με βάση την από πολλών ετών πρακτική, παραπέμπουν σε προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις για την διευκρίνιση και οριοθέτηση της λειτουργίας μηχανισμών και των σχετικών δραστηριοτήτων και δημιουργούν εύλογες ανησυχίες για έγκαιρη ολοκλήρωση και εφαρμογή.

Η υιοθέτηση ωστόσο συγκεκριμένων προβλέψεων των προαναφερθέντων Νόμων, μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην ταχύτερη πιλοτική εφαρμογή των Συγχρόνων Ασκληπιείων και να υποβοηθήσει το έργο του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, για την βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας. Σε τελευταία ανάλυση, ελπίζεται ότι το Υπουργείο θα λάβει σοβαρά υπόψη του τη προτεινόμενη προσέγγιση που επιχειρείται στα πλαίσια των Συγχρόνων Ασκληπιείων και θα υιοθετήσει τουλάχιστον μέρος των προτεινομένων καινοτομιών.

Στα επόμενα επιχειρείται η αναλυτικότερη περιγραφή των προτεινομένων επί μέρους προτάσεων, που αφορούν τα ιατρικά θέματα και τα θέματα υγείας, στα πλαίσια πάντοτε των Συγχρόνων Ασκληπιείων.

6. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΜΕΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

6.1 Γενικά

Το “Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών” αποτελεί την πρώτη πιλοτική εφαρμογή της ιδέας των Συγχρόνων Ασκληπιείων. Η ιδιαιτερότητα του χώρου, η ύπαρξη των 8 μεγάλων νοσοκομειακών μονάδων και το νομοθετικό πλέγμα που υφίσταται, ευνοούν την άμεση έναρξη των δραστηριοτήτων που θα οδηγήσουν στην μεταμόρφωση του χώρου, σε Σύγχρονο Ασκληπιείο.

Η ταχύτατη υλοποίησή του, θα αποτελέσει το παράδειγμα και τον οδηγό για την δημιουργία παρομοίων μονάδων σε άλλες περιοχές του Λεκανοπεδίου των Αθηνών και άλλες Ελληνικές πόλεις.

Τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα θα καταδείξουν σε όλο τον κόσμο, την μεγάλη αξία της ιδέας, τη εφικτότητα της εφαρμογής της σε υπάρχουσες μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας που πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές ή τη δυνατότητα υιοθετήσεώς της στις περιπτώσεις δημιουργίας νέων μονάδων. Θα καταξιώσουν επίσης τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται για την ταχεία υλοποίηση των σχετικών προγραμμάτων.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η διαμόρφωση μιας ουσιαστικής στρατηγικής για την υλοποίηση του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, σε εύλογο χρονικό διάστημα και με αποτελέσματα που θα έχουν έντονα καινοτόμο χαρακτήρα και θα προσφέρουν ουσιστικές λύσεις στα σύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου.

Τα ειδικά προβλήματα που θα αντιμετωπιστούν στην Ελλάδα είναι η μη εξοικείωση του Ελληνικού πληθυσμού με τα καινοτόμα προγράμματα, η καχυποψία απέναντι σε μη κυβερνητικούς φορείς, η μη ρεαλιστική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών θεμάτων, η αδυναμία του κράτους να πείσει για την ορθότητα των χειρισμών και η διάχυτη αντίληψη των πολιτών, ότι ο επιστημονικός κόσμος δεν τηρεί αυστηρώς τα επιστημονικά κριτήρια στις περιπτώσεις που καλείται να μελετήσει και να επιχειρηματολογήσει υπέρ ή κατά συγκεκριμένων λύσεων.

Αντίθετα η μη αποδεκτή ποιότητα των ιατρικών υπρεσιών του Εθνικού Συστήματος Υγείας, η ανάγκη άμεσης και συστηματικής ενημερώσεως του πληθυσμού για τα θέματα υγείας με επιστημονικό τρόπο, η ανάδειξη των θεμάτων της υγείας ως μέρους του πολιτισμού και αντίστροφα, αναμένεται να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό κλίμα. Η πίστωση χρόνου που θα δοθεί αναμένεται να είναι μάλλον βραχυχρόνια. Τα πρώτα αποτελέσματα πρέπει να είναι αμέσως εμφανή και να εξσφαλίσουν ευμενή υποδοχή και ευρεία αποδοχή.

6.2 Στρατηγική για ‘Αμεση Εφαρμογή

Η στρατηγική για την άμεση υλοποίηση του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, προτείνεται να έχει τις ακόλουθες συνιστώσες:

· Διακηρύξεις σχετικά με τη δημιουργία του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών

· Σύνταξη σχεδίου και προώθηση προς υπογραφή Πολεοδομικού Διατάγματος

· Περιγραφή αρμοδιοτήτων φορέα διαχειρίσεως

· Ο ρόλος των μη κυβερνητικών φορέων

· Ο ρόλος του δικτύου έρευνας για τα Σύγχρονα Ασκληπιεία

Στα επόμενα αναλύονται με τη μεγαλύτερη δυνατή λεπτομέρεια τα επί μέρους θέματα.

6.2.1 Διακηρύξεις και ‘Αλλες ‘Αμεσες Ενέργειες

Το Σωματείο “Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών” έχει καταθέσει Φάκελλο με ενημερωτικό υλικό και στους τρείς ομόρους Δήμους του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών ήτοι Αθηναίων, Ζωγράφου και Παπάγου. Στελέχη του Σωματείου έχουν επίσης ενημερώσει και προφορικώς τους κκ. Δημάρχους Ζωγράφου και Παπάγου και την ορισθείσα Αντιδήμαρχο, στη περίπτωση του Δήμου Αθηναίων.

Το Σωματείο ζήτησε από τους τρείς Δήμους να φερουν το θέμα προς συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο και να προταθεί η έκδοση Αποφάσεως επί του θέματος. Στο Παράρτημα ΙΙ δίδεται το σχέδιο Αποφάσεως, το οποίο θα μπορούσαν να υιοθετήσουν τα Δημοτικά Συμβούλια, με ή χωρίς τροποποιήσεις.

Στο ίδιο Παράρτημα δίδεται επίσης το σχέδιο Κοινής Διακηρύξεως των τριών Δήμων, η οποία θα ακολουθήσει τις αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων. Η Κοινή Διακήρυξη θα αποτελέσει βασικά το “θεμέλιο λίθο” του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών.

Η κοινή αυτή Διακήρυξη, θα βασιστεί εκτός των Αποφάσεων των Δημοτικών Συμβουλίων των τριών Δήμων και στις διαβεβαιώσεις του ΟΡΣΑ (Δηλώσεις της Προέδρου του ΟΡΣΑ Αν. Καθ. κας Κλειτούς Γεράρδη, κατά την Ημερίδα της 9ης Οκτωβρίου 1997) και την προφορική διαβεβαίωση του κ. Γενικού Γραμματέα ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Σαράφογλου, προς τον Πρόεδρο του Σωματείου, τον Σεπτέμβριο του 1997.

Το επόμενο βήμα μετά την κοινή διακήρυξη των τριών ομόρων Δήμων και την επιβεβαίωση εκ μέρους του ΟΡΣΑ και του ΥΠΕΧΩΔΕ (με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο), θα πρέπει να τοποθετηθούν ειδικές μεγάλες πινακίδες, σε όλες τις σημερινές ‘εισόδους’ του Ασκληπιείου Πάρκου, προς ενημέρωση του κοινού.

Το κοινό θα πρέπει επίσης να ενημερωθεί με ειδική συνέντευξη τύπου που θα παραχωρήσουν από κοινού το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το ΥΠΕΧΩΔΕ, ο ΟΡΣΑ, οι τρείς Δήμοι και το Σωματείο Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών. Η ΝΕΤ θα μπορούσε να καλύψει το γεγονός με ειδικές ενημερωτικές εκπομπές και κατάλληλες δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις (ρεπορτάζ).

Το Σωματείο με επιστολή του, στις 24/9/1997 προς τον Πρόεδρο της Εταιρείας “Αττικό Μετρό” και κοινοποίηση στον Γενικό Γραμματέα του ΥΠΕΧΩΔΕ, πρότεινε να ονομαστεί ο Σταθμός του υπογείου σιδηροδρόμου που έχει ήδη κατασκευαστεί στην οδό Κατεχάκη, “Ασκληπιείον Πάρκο”.

Η αποδοχή της προτάσεως αυτής θα έχει μεγάλη σημασία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος, διότι θα καταδείξει την αποφασιστικότητα των αρμοδίων φορέων και τη δέσμευσή τους, για την υλοποίηση του Ασκληπιείου Πάρκου.

6.2.2 Πολεοδομικό Διάταγμα

Τα Πολεοδομικά Διατάγματα είναι κείμενα τα οποία συντάσσονται από τους αρμοδίους φορείς, όπως ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας (ΟΡΣΑ), κατόπιν μελέτης των θεμάτων που σχετίζονται με τις παρεμβάσεις σε μια περιοχή του πολεοδομικού συγκροτήματος Αθηνών, και αποσκοπούν στην προστασία, την ανάδειξη των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών της περιοχής.

Η ανάπλαση του χώρου του Ασκληπιείου Πάρκου πρέπει να κατοχυρωθεί θεσμικά με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, αφού προηγηθεί η απαραίτητη πολεοδομική μελέτη. Η οργάνωση του Πάρκου δεν είναι δυνατό να αντιμετωπισθεί μόνο με την απλή ένταξη στο σχέδιο πόλεως των περιοχών που βρίσκονται εκτός σχεδίου. Γι’ αυτό προτείνεται να γίνει χρήση των διατάξεων περί περιοχών ανάπλασης του Ν.2508/97 (ΦΕΚ Α’ 124/13-6-97), “περί βιώσιμης οικιστικής ανάπτυξης των πόλεων και οικισμών της χώρας”, και ειδικότερα των άρθρων 8-17. Αυτό σημαίνει, ότι θα πρέπει να συγκροτηθεί ο κατάλληλος φορέας ανάπλασης και η περιοχή του Πάρκου να χαρακτηρισθεί ως περιοχή ανάπλασης, οπότε θα πρέπει να εκπονηθεί και να εγκριθεί το πολεοδομικό σχέδιο της περιοχής σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον ανωτέρω Νόμο.

Υπενθυμίζεται, ότι μέρος της περιοχής που ονομάζεται “Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών” προστατεύεται από το Πολεοδομικό Διάταγμα του 1978 (“Περί Καθορισμού Ζωνών Ρυθμίσεως και Προστασίας της Περιοχής του ‘Ορους Υμηττού”, ΦΕΚ 544 / Τεύχος Τέταρτον, 20 Οκτωβρίου 1978).

Το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’ σε συνεργασία με την Ερευνητική Ομάδα του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, επεξεργάζεται σχέδιο Διατάγματος. Το παρόν κείμενο, δηλαδή η ‘Εκθεση της Ερευνητικής Ομάδας προς τον ΟΡΣΑ, μπορεί να θεωρηθεί ως η εισηγητική έκθεση του συγκεκριμένου σχεδίου Διατάγματος.

6.2.3 Σχήμα Διαχειρίσεως

Το απλούστερο σχήμα διαχειρίσεως των δραστηριοτήτων για τη δημιουργία του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, παρατίθεται στο διάγραμμα που ακολουθεί:

Δραστηριότητες/Αναθέσεις

Ο Οργανισμός Αθήνας θα είναι ο φορέας που θα έχει τη συνολική ευθύνη για τη δημιουργία του Ασκληπιείου Πάρκου. Διαθέτει προς το σκοπό αυτό το κατάλληλο νομικό πλαίσιο, προϋπολογισμό και διοικητικό μηχανισμό. Διαθέτει επίσης σημαντική πείρα σε θέματα παρεμβάσεων και αναπλάσεων.

Ο Οργανισμός Αθήνας θα πρέπει να δημιουργήσει μια Επιστημονική Επιτροπή, η οποία θα έχει συμβουλευτικό μεν προς αυτόν ρόλο, αλλά αποφασιστικό ρόλο ως προς τις προτάσεις και τις δραστηριότητες που θα εντάσσονται στον γενικό προγραμματισμό, προκειμένου να διατηρηθεί η αρχική σύλληψη περί Συγχρόνων Ασκληπιείων.

Ο Οργανισμός θα προβεί στη τελική σύνταξη του απαραίτητου Πολεοδομικού Διατάγματος (βλέπετε σχετικό θέμα 6.2.2) και παράλληλα θα ενεργοποιήσει δημόσιους και μη κυβερνητικούς φορείς προκειμένου να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Τα αποτελέσματα της έρευνας με θεμα ‘Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών’ που έχει ανατεθεί στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο ΕΜΠ, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη σύνταξη ενός μακροχρονίου προγράμματος, την υλοποίηση του οποίου θα αναλάβει ο Οργανισμός. Η Συντονιστική Επιστημονική Επιτροπή, μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά προς την κατεύθυνση αυτή.

Ο Οργανισμός πρέπει να ενισχύσει τις ερευνητικές προσπάθειες του Σωματείου ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’ (βλέπετε επίσης θέματα 6.2.4 και 6.2.5), για τα Σύγχρονα Ασκληπιεία. Οι λεπτομέρειες της συνεργασίας αυτής θα πρέπει να ανατεθούν στον έλεγχο της Συντονιστικής Επιστημονικής Επιτροπής.

Οι τρείς άλλες κύριες δραστηριότητες περιβάλλον, υγεία και πολιτισμός, θα περιγραφούν στον γενικό προγραμματισμό που αναφέρθηκε προηγουμένως. Η εκτελεση επί μέρους έργων θα ανατίθεται κατά περίπτωση σε ενδιαφερόμενους φορείς. Θα πρέπει να σημειωθεί στο σημείο αυτό, ότι οι δραστηριότητες που θα εγκρίνονται και θα εντάσσονται στο γενικό προγραμματισμό, θα μπορούν να διεκδικούν χρηματοδότηση και από άλλους ειδικούς φορείς εκτός ΟΡΣΑ (π.χ. ΓΓΕΤ, Υπουργείο Πολιτισμού, Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, χορηγούς, ιδρύματα κλπ).

6.2.4 Μη Κυβερνητικοί Φορείς

Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του “Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών” όπως και στη εύρυθμη λειτουργία, αλλά και την περαιτέρω εξέλιξή του, πρέπει και μπορούν να διαδραματίσουν οι μη κυβερνητικοί φορείς.

Υπενθυμίζεται, ότι η σύλληψη της ιδέας του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, ως η πρώτη πιλοτική εφαρμογή των Συγχρόνων Ασκληπιείων, οφείλεται στο Σωματείο “Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών”, το οποίο έχει αναλάβει από το 1994 τα ηνία της προσπάθειας για την υλοποίησή του.

Φορείς που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη προσπάθεια του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών είναι οι φορείς που εκπροσωπούν τους εργαζομένους (συνδικαλιστικοί ή μη), οι φορείς που εκπροσωπούν ασθενείς και άτομα με ειδικές ανάγκες, οι φορείς που ασχολούνται με την προστασία και την κάλυψη αναγκών παιδιών ειδικών κατηγοριών, τα σωματεία “φίλων του νοσοκομείου” που έχουν ως σκοπό την εθελοντική στηριξή τους (Νόμος 2519/1997), κλπ.

Ο ρόλος των μη κυβερνητικών φορέων πρέπει να οριοθετηθεί και να διατυπωθεί κατά αναμφίβολο τρόπο τόσο στο πολεοδομικό διάταγμα (εφόσον αυτό δεν αντιβαίνει στη κειμένη νομοθεσία), όσο και στις διατάξεις που αφορούν το φορέα διαχειρίσεως του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών.

Ειδική πρόνοια πρέπει να διατυπωθεί για το ρόλο και τις αρμοδιότητες του Σωματείου “Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών”.

Ο ρόλος του Σωματείου πρέπει να είναι συντονιστικός των αρμοδίων και εθελοντικώς προσφερομένων φορέων, προκειμένου να διατηρηθεί ο χαρακτήρας της περιοχής ως Συγχρόνου Ασκληπιείου και να αποτραπούν χρήσεις και δραστηριότητες που δεν συνάδουν με τον πρωταρχικό χαρακτήρα των Συγχρόνων Ασκληπιείων, δηλαδή, χώρων όπου η Υγεία και ο Πολιτισμός “θεραπεύονται” συγχρόνως και αρμονικώς προς όφελος των πολιτών.

Οι απόψεις αυτές έχουν γνωστοποιηθεί στον ΟΡΣΑ με επιστολή-πρόταση του Σωματείου (Νοέμβριος 1997) και ελπίζεται ότι θα υιοθετηθούν.

Οι πλέον σημαντικές πρωτοβουλίες του Σωματείου είναι:

· η δημιουργία και ο συντονισμός ενός διεθνούς ερευνητικού δικτύου με θέμα τα Σύγχρονα Ασκληπιεία

· η δημιουργία και συντήρηση σελίδων στον Παγκόσμιο Ιστό, αναφορικά με τις πρωτοβουλίες και τις δραστηριότητες σχετικά με το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών και τα Σύγχρονα Ασκληπιεία

· η οργάνωση Εθνικών και Διεθνών επιστημονικών εκδηλώσεων με θέμα τα Σύγχρονα Ασκληπιεία

· η διαμόρφωση, συντήρηση και διαφύλαξη ενός ηλεκτρονικού αρχείου ιδεών και προτάσεων σχετικά με τα Σύγχρονα Ασκληπιεία

· η ανάληψη πρωτοβουλιών για την ενημέρωση, τη διάθεση πληροφοριών και αποτελεσμάτων και την εξεύρεση πόρων για την υλοποίηση σχετικών δραστηριοτήτων

Η πολυσχιδής αυτή δραστηριότητα αποφέρει ήδη αποτελέσματα. Με προτάσεις του Σωματείου έχουν ήδη εξασφαλιστεί μικρές, αλλά απαραίτητες χρηματοδοτήσεις για την προώθηση των σκοπών των Συγχρόνων Ασκληπιείων (όπως αυτών που προαναφέρθηκαν, όπως άλλωστε και της Εκθέσεως αυτής καθ’ εαυτής) από τον ΟΡΣΑ, τη ΓΓΕΤ και το Πανεπιστήμιο Αθηνών.

6.2.5 ‘Ερευνα σε Θέματα Συγχρόνων Ασκληπιείων

‘Eχει τονιστεί επανειλημμένως, ότι το ‘Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών’ είναι η πρώτη πιλοτική εφαρμογή της ιδέας των Συγχρόνων Ασκληπιείων.

Η προσέγγιση αυτή είναι πρωτότυπη. ‘Ερευνα που διεξήχθη στο Internet δεν απέφερε στοιχεία που να ανατρέπουν την άποψη αυτή. Παράλληλα συζητήσεις με επιστήμονες κύρους στην Ελλάδα δεν υπέδειξε και αυτή, την ανάγκη διαφοροποιήσεως της θέσεως αυτής.

Το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’ προκειμένου να προωθήσει την ιδέα των Συγχρόνων Ασκληπιείων δημιουργεί σχετικές σελίδες στον Παγκόσμιο Ιστό. Οι σελίδες αυτές οι οποίες προσφέρονται στην Ελληνική και Αγγλική γλώσσα, αποσκοπούν κατ’ αρχάς στην ενημέρωση για την ιδέα των Συγχρόνων Ασκληπιείων και τις πρώτες πιλοτικές εφαρμογές στην Ελλάδα. Αποβλέπουν επίσης στην πληροφόρηση της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και ευελπιστούν στην πρόκληση του ενδιαφερόντός της για τη δημιουργία ενός ‘διεθνούς δικτύου’ με αντικείμενο την ανάπτυξη ερευνητικών δραστηριοτήτων για τα Σύγχρονα Ασκληπιεία.

Οι σχετικές έρευνητικές δραστηριότητες θα πρέπει να περιστραφούν γύρω από το θέμα της επιστημονικής διατυπώσεως των σχετικών ορισμών και αρχών, τις στρατηγικές και τα μέσα για την διατύπωση των απαιτήσεων των χρηστών, τις δραστηριότητες και τις προδιαγραφές τους, τους μηχανισμούς αξιολογήσεως και διορθώσεων, τις διαδικασίες ελέγχου της ποιότητας των υπηρεσιών και όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων οικονομικής και λειτουργικής διαχειρίσεως.

‘Ηδη το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’ κατέθεσε πρόταση προς το Υπουργείο Πολιτισμού, για την διεξαγωγή της πρώτης επιστημονικής δι-ημερίδας με θέμα ‘Σύγχρονα Ασκληπιεία’. Το συνέδριο προγραμματίζεται για το Νοέμβριο του 1998. Για ευνόητους λόγους, δεν θα υπάρχει διεθνής συμμετοχή. Η αναμενόμενη επιτυχία του συνεδρίου αυτού θα προσδιορίσει και τους στόχους του πρώτου διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου που προγραμματίζεται να οργανωθεί από το Σωματείο το 1999.

Η στρατηγική του Σωματείου για την προώθηση της έρευνας γύρω από τα Σύγχρονα Ασκληπιεία, μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά και στην προσπάθεια του Υπουργείου Πολιτισμού, για την ‘Πολιτιστική Ολυμπιάδα’, όπως αυτή περιγράφεται στην ‘Πράσινη Βίβλο’ του Υπουργείου και να υποβοηθήσει αποφασιστικά το θέμα της συνδέσεως του πολιτισμού με την Ολυμπιάδα του 2004.

6.3 Επί Μέρους Προτάσεις

Για την υλοποίηση του προγράμματος απαιτούνται τα ακόλουθα πρακτικά βήματα:

1. Η συλλογή των κτηματογραφικών πινακίδων της περιοχής (ιδιαίτερα για το εκτός Σχεδίου τμήμα) και η συμπλήρωση της κτηματογράφησης όπου χρειάζεται.

2. Η, μέσω του Οργανισμού Αθήνας, επικοινωνία και συνεννόηση με το Υπουργείο Εθνικής Αμυνας σχετικά με τις προθέσεις του ως προς το μέλλον των εκτάσεων που κατέχει στην περιοχή. Πρέπει να εξασφαλισθεί η παραχώρηση της κυριότητας ή του δικαιώματος εκμετάλλευσης των εκτάσεων αυτών υπέρ του σκοπού του Πάρκου. Ανάλογη συνεννόηση πρέπει να υπάρξει με τον φορέα οργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, δεδομένου ότι προγραμματίζεται χρήση χώρων εντός των προτεινόμενων ορίων του Πάρκου για την διεξαγωγή αθλημάτων και για άλλες βοηθητικές λειτουργίες.

3. Mερική αναθεώρηση του ορίου του Ασκληπιείου Πάρκου, ώστε να εξαιρεθούν χωρικές νησίδες και εγκαταστάσεις με παγιωμένο και οριστικοποιημένο καθεστώς χρήσεων και δραστηριοτήτων που δεν συμβιβάζονται με το χαρακτήρα και τους σκοπούς του Πάρκου (οικοδομικά τετράγωνα κατοικιών, λιανικού εμπορίου, κεντρικής διοίκησης κλπ).

4. Συλλογή και επεξεργασία επιλεγμένων πληροφοριών από τους νοσοκομειακούς οργανισμούς της περιοχής σχετικών με ζητήματα που αφορούν στις ανάγκες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν το νοσηλευτικό προσωπικό, οι ασθενείς και οι επισκέπτες κάθε μονάδας. Ειδικότερα, θα πρέπει να συγκεντρωθεί πληροφοριακό υλικό για κάθε μια από τις ακόλουθες θεματικές ενότητες:

- Ποιές είναι οι ανάγκες επικοινωνίας της κάθε μονάδας με τις υπόλοιπες που βρίσκονται μέσα στο Πάρκο; Ποιά είναι η συχνότητα, τα μέσα και οι μορφές επικοινωνίας μεταξύ των μονάδων σήμερα και ποιές είναι οι εκτιμήσεις για το μέλλον;

- Ποιές χρήσεις, υπηρεσίες ή εγκαταστάσεις θεωρεί η κάθε νοσοκομειακή κοινότητα ότι πρέπει να φιλοξενηθούν στον περιβάλλοντα το νοσοκομείο χώρο για να αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής ή τις συνθήκες εργασίας της;

- Ποιά θεωρεί ο κάθε νοσοκομειακός οργανισμός ως βασικά εμπόδια για την κατάργηση και αποξήλωση "προστατευτικών" τοίχων και περιφράξεων που χωρίζουν τη μια μονάδα από την άλλη; Πώς μπορούν να καλυφθούν σε μια τέτοια περίπτωση ζητήματα ασφάλειας των νοσοκομειακών κοινοτήτων της περιοχής;

5. Εκπόνηση μελέτης εκτίμησης του αναγκαίου, ζωτικού, εξωτερικού χώρου κάθε μονάδας για την μεταφορά τμήματος των λειτουργιών της έξω από τις κτιριακές της εγκαταστάσεις αν χρειαστεί, σε περίπτωση φυσικής ή άλλης καταστροφής (κυρίως σεισμού). Η μελέτη αυτή θα πρέπει να λάβει υπόψη τις ανάγκες που προκύπτουν, όχι μόνο από την εκκένωση των κτιριακών εγκαταστάσεων των νοσοκομείων, αλλά και από την αυξημένη λειτουργία κάποιων τμημάτων (ορθοπεδικών πχ. σε περίπτωση σεισμού) λόγω της μαζικής προσέλευσης τραυματιών, ως συνέπεια της καταστροφής.

6. Εργασίες συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων από τα Υπουργεία Υγείας - Πρόνοιας, Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Πολιτισμού, αλλά και τον Οργανισμό Αθήνας καθώς και την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, σχετικά με τις ανάγκες σε γη νέων (ή μετεγκαθιστάμενων) λειτουργιών και δραστηριοτήτων που αναζητούν κατάλληλες θέσεις για να φιλοξενηθούν στον ιστό της πόλης και ταυτόχρονα εντάσσονται στο πλαίσιο των σκοπών του Πάρκου ή ενδυναμώνουν το χαρακτήρα του (Κρατικά ιατρικά κέντρα διάγνωσης και πρόληψης, Προνοιακά ιδρύματα, Μουσειακές και εκθεσιακές δραστηριότητες, Καλλιτεχνικά εργαστήρια για ενήλικες και παιδιά, κέντρα για σάουνα και εξειδικευμένες μορφές Αθλησης και Αναψυχής που συνιστώνται σε συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών κοκ). Η συμβατότητα με την λειτουργία του Πάρκου πρέπει να κριθεί με μεγάλη αυστηρότητα. Η διατύπωση εναλλακτικών σεναρίων για τις μελλοντικές χρήσεις και δραστηριότητες του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών θα συμβάλλει στο να βρεθεί η πλέον ελκυστική για όλους τους ενδιαφερόμενους αυριανή φυσιογνωμία του Πάρκου. Επιπρόσθετα τα σενάρια αυτά θα αποτελέσουν το θεμέλιο για τη σύνταξη εναλλακτικών κατευθύνσεων και προδιαγραφών για τη δημιουργία σύγχρονων Ασκληπιείων οπουδήποτε στον Ελληνικό χώρο. Τονίζεται πάντως ότι δεν πρέπει να υπάρξει περαιτέρω φόρτιση του χώρου με πρόσθετες κτηριακές εγκαταστάσεις παρά σε πολύ περιορισμένη κλίμακα.

7. Επαφές και συνεργασία με τους Δήμους της περιοχής και κύρια με τον Δήμο της Αθήνας για το συντονισμό της μελετητικής ομάδας με τις μελέτες, τα σχέδια και τις προθέσεις των ενδιαφερόμενων φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και για την από κοινού αναζήτηση χρηματοδοτικών πόρων για την υλοποίηση του όλου εγχειρήματος. Σημειωτέον ότι είναι ενεργοποιημένες αυτή την περίοδο σημαντικές πηγές χρηματοδότησης από Κοινοτικές Πωτοβουλίες που προσανατολίζονται σε ζώνες αποστρατιωτικοποίησης (CONVER), σε ζώνες αστικής ανασυγκρότησης (URBAN), σε διευρωπαϊκά δίκτυα πόλεων για την επίλυση ομοειδών προβλημάτων κοκ. Επισημαίνεται ακόμη, ότι βρίσκεται υπό επεξεργασία η νέα πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τις πόλεις, η οποία έχει κατ’αρχήν εκφρασθεί στην λεγόμενη “Urban Agenda”[14], αλλά και στο 5ο Πρόγραμμα για την ‘Ερευνα και την Τεχνολογία. Η πολιτική αυτή ενδέχεται να δώσει νέες ευκαιρίες για την ενίσχυση πρωτοβουλιών, όπως αυτή του Ασκληπιείου Πάρκου.

7. ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

7.1 Γενικά

Η δημιουργία του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, λόγω της πολυπλοκότητας του εγχειρήματος, πρέπει να γίνει κατά τμήματα και σταδιακώς. Επισημαίνεται η ανάγκη δημιουργίας ποιοτικών προϋποθέσεων για την προκήρυξη μελετών και την παραπέρα ανάπτυξη του έργου. Αυτές οι προϋποθέσεις αφορούν την τήρηση αρχών για την θεώρηση των κρίσιμων εννοιών, όπως ‘αστικός χώρος’, ‘υγεία’ και ‘πολιτισμός’, και περιγράφονται στην Εισαγωγή του παρόντος, καθώς και στα προηγούμενα Κεφάλαια Η ύπαρξη αυτών των προϋποθέσεων θα διασφαλίσει την ομαλή εξέλιξη της πορείας του έργου και θα συμβάλλει στη διαμόρφωση των καταλλήλων διαδικασιών και θεσμών που θα είναι απαραίτητοι για την ταχεία υλοποίηση του.

Ως πρώτης προτεραιότητας θεωρείται η μελέτη και τα μέτρα που αφορούν την προστασία του χώρου. Προτεραιότητας είναι επίσης τα θέματα επικοινωνίας μεταξύ των ιατρικών μονάδων της περιοχής, αλλά και των δραστηριοτήτων υγείας και πολιτισμού. Διάδρομοι αισθητικού φυσικού και ανθρωπογενούς ‘περιβάλλοντος’, θα εξασφαλίζουν την επικοινωνία. Η επικοινωνία θα εξασφαλιστεί τόσο με την φυσική, δηλαδή την χάραξη δικτύου εσωτερικών διαδρομών, όσο και την τηλεματική σύνδεση μονάδων και δραστηριοτήτων. Η ικανοποιητική επικοινωνία θα δημιουργήσει αμέσως την αίσθηση του ενιαίου χώρου και θα επιτρέψει την ανάπτυξη δραστηριοτήτων του Ασκληπιείου Πάρκου. Εκτιμάται ωστόσο, ότι η ανάπτυξη του δικτύου κυκλοφορίας μεταξύ των νοσοκομείων πρέπει να γίνει μετά από πολύ διεξοδική μελέτη και αφού το συνολικό πρόγραμμα εχει εξελιχθεί σε σημαντικό βαθμό, ώστε να υπάρχει εικόνα των πιθανών επιπτώσεων.

Το επικοινωνιακό δίκτυο, θα βασιστεί στις μελέτες και τις προτάσεις για τη χρήση των διαφόρων ζωνών δραστηριοτήτων, προκειμένου να διευκολυνθεί το έργο των νοσηλευτικών μονάδων και να εξασφαλιστεί η βέλτιστη πρόσβαση και διακίνηση των ασθενών και των εργαζομένων. Ως αποτέλεσμα θα προκύψουν οι χώροι και οι διαδρομές που θα μπορούν να αξιοποιηθούν από το κοινό για τις δραστηριότητες του πολιτισμού, της εκπαιδεύσεως, της αθλήσεως κλπ.

Η όλη προσπάθεια από την αρχική σύλληψη μέχρι και την παροχή υπηρεσιών θα ακολουθήσει τα ακόλουθα στάδια:

· της καταγραφής, ανάλυσης και αξιολόγησης της υπάρχουσας κατάστασης

· του σχεδιασμού σε επίπεδο ιδεών

· των προμελετών

· των τεχνικών μελετών

· της πιλοτικής εφαρμογής

· των υπηρεσιών

Το πρώτο στάδιο απαιτεί ένα έτος από του σημείου εκκινήσεως. Το δεύτερο στάδιο απαιτεί διάρκεια 1-2 ετών, το τρίτο 1 έτος, το τέταρτο 1-3 ετών, το πέμπτο 2-6 ετών, ενώ το τελευταίο μπορεί να αρχίσει να αποδίδει αποτελέσματα από την έναρξη του τρίτου έτους.

Υπάρχουν πολλές ακόμη δυνατότητες, οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη του έργου, ειδικά στον αρχικό τομέα των μελετών. Λόγω της πρωτοτυπίας του θέματος και της έλλειψης αντίστοιχων εμπειριών, εκτιμάται πως τα βήματα ανάπτυξης του έργου δεν θα πρέπει να ακολουθήσουν τις συνήθεις διαδικασίες. Οι πρωτοτυπία των αναζητουμένων λύσεων απαιτεί πρωτότυπες συλλήψεις σε όλα τα στάδια του έργου, από το ερευνητικό ως το κατασκευαστικό. Το σημερινό τυποποιημένο σύστημα εκπόνησης μελετών, θεωρείται μάλλον ακατάλληλο για το εγχείρημα του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών. Η ίδρυση φορέα που θα συντονίζει το ερευνητικό έργο που θα καθορίζεται μετά από πολύπλευρο διάλογο, αρχές και κανόνες δράσης, θα βοηθήσει σ’αυτή την κατεύθυνση. Με τη λύση αυτή οι αναθέσεις μελετών θα έχουν ένα πλαίσιο καθοδήγησης και ελέγχου σύμφωνα με τις αρχές του προγράμματος του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών. Η προκήρυξη αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, θεωρείται ίσως ο πλέον κατάλληλος τρόπος άντλησης σχεδιαστικών προτάσεων και προσέλκυσης ικανών μελετητών.

Η παρούσα Ερευνητική Ομάδα είναι αδύνατο να εξαντλήσει το στάδιο των προμελετών, όπως αναφέρθηκε ήδη. Οι προμελέτες είναι ένα σημαντικά περισσότερο αναπτυγμένο στάδιο επίλυσης του προβλήματος σχεδιασμού του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, απο αυτό το οποίο περιγράφεται στην παρούσα έκθεση.

Η Ερευνητική Ομάδα εκτέλεσε μόνο διερευνητικό έργο και διατύπωσε βασικούς προβληματισμούς, αρχές και κανόνες δράσης. Δεν είχε εντολή και δεν επιχείρησε να σχεδιάσει λύσεις.

Η εντολή της Ερευνητικής Ομάδας του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών ουσιαστικά εξαντλείται στη περιγραφή του πρώτου σταδίου της υλοποιήσεως του Ασκληπιείου Πάρκου.

Ωστόσο στελέχη του Σωματείου ‘Φίλοι Ασκλήπιείου Πάρκου Αθηνών’ θα συνεχίσουν το έργο και θα επιχειρήσουν να περιγράψουν και το περιεχόμενο των επομένων σταδίων, χωρίς όμως να εισχωρήσουν σε μη απαραίτητο βάθος. Η περιγραφή των σταδίων 2-5 αποτελεί ουσιαστικά ένα

σύνολο νέων ερευνητικών προγραμμάτων, για τα οποία θα υποβληθούν σχετικές προτάσεις.

7.2 Καταγραφή, ανάλυση και αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης

Η καταγραφή και ανάλυση / αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης αφορά τόσο τον ίδιο το διατιθέμενο χώρο όσο και τους θεσμούς που τον διέπουν. Πρόκειται για εξαιρετική, σημαντική και εκτεταμένη εργασία που πρέπει να αποτελέσει ανεξάρτητη μελέτη ή ερευνητικό πρόγραμμα.

Η καταγραφή του ιδιοκτησιακού και διοικητικού καθεστώτος στο σύνολο της περιοχής είναι ζωτικής σημασίας καθώς και τυχόν προτάσεις με νομική ή διοικητική ισχύ, που έχουν ήδη διατυπωθεί από διάφορους φορείς για την περιοχή.

Στο επίπεδο του χώρου είναι απαραίτητη ακόμη η απογραφή των υπαρχόντων κτηρίων, αλλά και η ποιοτική καταγραφή του αρχιτεκτονικού υλικού. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στη διερεύνηση των αναγκών των νοσοκομείων για εισαγωγή νέων χρήσεων, τροποποιήσεων επεκτάσεων κλπ. Πρέπει επίσης να αναζητηθεί η ποιοτική πλευρά της υπάρχουσας κατάστασης στις κτηριακές εγκαταστάσεις από λειτουργική, κατασκευαστική και αισθητική άποψη. Η διαπίστωση τυχόν τάσεων επέκτασης ή μετατροπών που έχουν γίνει στην αρχική μορφή των κτηρίων θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Κτήρια με ιστορικό ενδιαφέρον ή με αξιόλογη αρχιτεκτονική πρέπει να αποτυπωθούν. Επίσης αποτυπώσεις πρέπει να γίνουν σε κτήρια στα οποία εκτιμάται, ότι θα γίνουν μετατροπές. Γενικά η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης θα απαιτήσει τη διενέργεια αποτυπώσεων κτηρίων, κατασκευών και υπαίθριων χώρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για ένταξη στο πρόγραμμα σχεδιασμού του Ασκληπιείου Πάρκου. Η έρευνα θα πρέπει να προσανατολιστεί στο κόσμο των σύγχρονων αντιλήψεων για την παροχή υπηρεσιών υγείας.

Δεν θα απευθύνεται μόνο στους εργαζόμενους, στους νοσηλευόμενους αλλά και στο κοινό καθώς θα αποβλέπει και στην ανάλυση δυνατοτήτων των υφιστάμενων χώρων και συνθηκών. Εμφαση πρέπει να δοθεί στη διερεύνηση των αναγκών των νοσοκομείων για εισαγωγή νέων -πολιτιστικών- δραστηριοτήτων στους χώρους τους ή σε άμεση σχέση με αυτούς.

Επίσης αντίστοιχη έρευνα θα διεξαχθεί στον τομέα της καταγραφής των ανοικτών υπαίθριων χώρων . Πρέπει ακόμη να συνταχθεί μια αξιόπιστη εικόνα της λειτουργίας του χώρου, με την οποία θα καταγραφούν χρήσεις και δραστηριότητες, στάσεις και κινήσεις εργαζομένων και κοινού στη διάρκεια του εικοσιτετραώρου, σχέσεις, ημέρας- νύκτας, παλαιού- νέου, ανοικτού -κλειστού, φυσικού-τεχνητού κλπ. Οι υπάρχοντες διαμορφωμένοι δημόσιοι χώροι πρέπει να αποτυπωθούν όπως επίσης και οι υπάρχονες χώροι στάθμευσης. Θα καταγραφεί η χλωρίδα και η πανίδα στο σύνολο της έκτασης. Επίσης πρέπει να γίνουν ειδικές μελέτες ελέγχου της ποιότητας εδάφους και των υπογείων υδάτων. Πρέπει επίσης να γίνει καταγραφή των σχέσεων με το φυσικό τοπίο και άλλους γειτονικούς χώρους και τις προσβάσεις και συνθήκες πρόσβασης σε υπάρχοντες υπαίθριους δημόσιους χώρους.

Η εικόνα των δικτύων υποδομών που αφορούν κυκλοφορία, μεταφορές, επικοινωνίες, ύδρευση, αποχέτευση, ενέργεια, φωτισμό κλπ., είναι απολύτως απαραίτητη. Σημαντική είναι επίσης η καταγραφή των σχέσεων με την περιβάλλουσα πόλη. Σε αυτή θα καταγραφούν η κατάσταση που επικρατεί στην οριογραμμή, των συνδέσεων / πυλών / τοποσήμων κλπ. και οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες για το κοινό των νοσοκομείων στις ζώνες του ορίου.

Κατά την ανάλυση των δεδομένων της υπάρχουσας κατάστασης θα γίνουν εκτιμήσεις και θα εξαχθούν συμπεράσματα για όλες τις πλευρές του προβλήματος, θεσμικές και χωρικές.

Καταφανώς το κύριο πρόβλημα της περιοχής είναι ο κατακερματισμός και η αυτόνομη / ασυντόνιστη λειτουργία κάθε τμήματος και δραστηριότητας. Η αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης θα οδηγήσει σε περαιτέρω συμπεράσματα για την ιεράρχηση των συνιστωσών του προβλήματος ενοποίησης του χώρου.

7.3 Σχεδιασμός στο Επίπεδο των Ιδεών

Η διατύπωση των σχεδιασμών στο επίπεδο των ιδεών παρουσιάζεται στην ειδική έκθεση ‘Περιβαλλοντική – Αρχιτεκτονική Αποψη του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών [15]. Τα σχετικά σχεδιαγράμματα έχουν επίσης ενταχθεί στις Σελίδες του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών στον Παγκόσμιο Ιστό.

Τα αποτελέσματα αντανακλούν τις βασικές αρχές επί των οποίων στηρίζονται τα Σύγχρονα Ασκληπιεία, δηλαδή, το υπόδειγμα των αρχαίων Ασκληπιείων, όπως αυτό διαμορφώθηκε από την συνεργασία των υπο-ομάδων ‘αρχιτεκτονικής και περιβάλλοντος’ και ‘υγείας και πρόνοιας’. Η συνδρομή των υπο-ομάδων ‘χωροταξίας’ και ‘κοινωνιολογίας’ περιορίστηκε, στο στάδιο αυτό της έρευνας, στο σχολιασμό των λύσεων που υπέδειξαν οι δύο πρώτες ομάδες. Εξυπακούεται ότι ο σχεδιασμός στο επίπεδο των ιδεών, θα αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες που παρέχουν τα ερευνητικά έργα ή προγράμματα, οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί και οι αναθέσεις μελετών με ειδικές προδιαγραφές.

‘Οπως προαναφέρθηκε ήδη, η ανάγκη δημιουργίας ποιοτικών προϋποθέσεων για την προκήρυξη μελετών και την παραπέρα ανάπτυξη του έργου, είναι εξαιρετικά σημαντικό θέμα.

Φορείς και Ερευνητικές Ομάδες που θα αναλάβουν μελλοντικώς να μελετήσουν ειδικά θέματα που σχετίζονται με το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών, πρέπει να δεσμευτούν στην αυστηρή τήρηση των αρχών που έθεσε η Ερευνητική Ομάδα και στην χρήση και θεώρηση των κρίσιμων εννοιών, όπως ‘αστικός χώρος’, ‘υγεία’ και ‘πολιτισμός’, όπως αυτές περιγράφονται στην παρούσα ‘Εκθεση. Παράλληλα ο Οργανισμός Αθήνας πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες για την διατύπωση, διαμόρφωση και θεσμοθέτηση των διαδικασιών και των θεσμών που θα διασφαλίσουν την ομαλή εξέλιξη της πορείας του έργου.

Επιστέγασμα των θεσμικών μέτρων που αφορούν το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών θα πρέπει να είναι ένα Πολεοδομικό Διάταγμα (βλέπετε και Κεφάλαιο 6), για την προστασία του χώρου και το σεβασμό του ειδικού χαρακτήρα του. Ασφαλώς πρέπει να εγκατασταθεί και να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη διεξαγωγή ενός συνεχούς ‘ανοικτού διαλόγου’, με όλους τους εμπλεκομένους και τους ενδιαφερομένους φορείς και πολίτες. Ως απαραίτητος όρος συμμετοχής στη διαδικασία αυτή θα πρέπει να τεθεί η ‘αποχή των ενδιαφερόμενων φορέων από κάθε ενέργεια επιβάρυνσης της υπάρχουσας κατάστασης’, περιλαμβανομένης και της επισήμου αναστολής οικοδομικών εργασιών, εκτός εκείνων που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη και αυτών που αφορούν τις ανειλημμένες υποχρεώσεις της Χώρας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.

Τυχόν προτάσεις και μελέτες που έχουν ήδη εκπονηθεί για την περιοχή, από άλλους φορείς στο παρελθόν, πρέπει να τεθούν στη διάθεση των ερευνητικών και μελετητικών ομάδων.

Η παρούσα ερευνητική εργασία πρέπει να βρει συνέχεια σε σειρά νέων, ευρύτερων ή και περισσότερο ειδικευμένων ερευνητικών προγραμμάτων, μέχρις ότου αποκρυσταλλωθούν τα πλαίσια του σχεδιασμού του Ασκληπιείου Πάρκου. Μετά θα ακολουθήσει η εκπόνηση μελετών για τα επί μέρους τμήματα του Ασκληπιείου Πάρκου και η διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για τα θέματα που απαιτούν περισσότερο προωθημένες και πρωτότυπες λύσεις. Για κάθε φάση είναι απαραίτητη η σταδιακή εφαρμογή, έτσι ώστε να υπάρχει ανατροφοδότηση των μελετών με στοιχεία και να δίνεται η δυνατότητα αναθεωρήσεων.

Σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται η κοινοποίηση και η διάδοση των αποτελεσμάτων. Είναι προφανές ότι η δημοσιοποήση αποτελεσμάτων και ενεργειών, όπως και η οργάνωση επιστημονικών εκδηλώσεων (π.χ. ημερίδες εργασίας, διεθνούς και μικρότερης εμβάλειας συνέδρια κλπ.), θα συμβάλουν αποφασιστικά στην προώθηση του συνολικού εγχειρήματος.

Η περίπτωση μερικής ανταποδοτικότητας του προγράμματος μπορεί να εξεταστεί, μέσα στα όρια που θα προστατεύσουν τον δημόσιο χαρακτήρα του και την βιωσιμότητα του, ως χώρου ήπιων παρεμβάσεων και δραστηριοτήτων.

Επισημαίνεται η ανάγκη άμεσης εκπόνησης ορισμένων μελετών, με σκοπό τη διατύπωση τους στο επίπεδο των ιδεών βασικών σχεδιαστικών επιλογών για την πορεία του ΑΠΑ. Ειδικότερα προτείνονται:

· Γενική Πολεοδομική προμελέτη 1:5000 εως 1:1000 καθώς και Προμελέτη Αστικού Σχεδιασμού 1:500 εως 1:200 που θα καθορίσουν γενικές αρχές σχεδισμού και θα εντοπίσουν ειδικά θέματα για περαιτέρω μελέτη. Και τα δύο αυτά είδη μελετών συνιστάται να προκύψουν από αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Το ίδιο αφορά και Αρχιτεκτονικές Προμελέτες για νέες κατασκευές, για παρεμβάσεις σε υπάρχοντα κτήρια, Προμελέτες Τοπίου και Προμελέτες Στοιχείων Αστικού Εξοπλισμού

Επέιγοντα χαρακτήρα έχουν οι ειδικές μελέτες προδιαγραφών όπως:

· Μελέτη προτύπων για χωροθέτηση χρήσεων σε χώρους εγγύς των νοσοκομειακών μονάδων

· Μελέτη προτύπων για χωροθέτηση χρήσεων πολιτισμού σε χώρους εγγύς των νοσοκομειακών μονάδων

· Μελέτη προτύπων για συγκεντρώσεις ομάδων κοινού σε χώρους του Ασκληπιείου

· Μελέτη προτύπων για τη χωροθέτηση λειτουργιών υποστήριξης νοσοκομείων (καταστήματα, χώροι ανηλίκων επισκεπτών, κλπ)

· Μελέτη προτύπων επιλογής αθλημάτων και αθλητικών εγκαταστάσεων ελαφρού τύπου

7.3.1 Χωροταξικές Παρεμβάσεις

Οι προϋποθέσεις και οι αναγκαίες κατά προτεραιότητα ενέργειες από την άποψη της πολεοδομικής ανάπλασης διατυπώθηκαν ήδη στις παραγράφους 5.1 και 6.3. Τονίζεται, ότι πρέπει να υπάρξει ενιαίος πολεοδομικός σχεδιασμός του Πάρκου, όπως τελικώς θα οροθετηθεί μετά από συνεννόηση με τους εμπλεκόμενους φορείς, στον οποίο θα ενταχθούν επί μέρους μελέτες, όπως του κυκλοφοριακού δικτύου οχημάτων και πεζών, διαμόρφωσης πρασίνου, κτηρίων και ελαφρών κατασκευών και υποδομών. Βασική αρχή είναι, ότι δεν πρέπει να υπάρξει πρόσθετη κτηριακή φόρτιση του χώρου, με την εξαίρεση κατασκευών περιορισμένου όγκου, κατά το δυνατό ελαφρών. Σημειώνεται, ότι βασική δυσκολία της επιλογής λειτουργιών και χρήσεων που θα φιλοξενηθούν στο Πάρκο είναι η συμβατότητα τους με τις λειτουργίες περίθαλψης που ήδη υπάρχουν σ’αυτό (π.χ. οι δραστηριότητες άθλησης δεν θα πρέπει να προκαλούν όχληση λόγω θορύβου).

7.3.2 Διαμόρφωση Περιβαλλοντικού Πάρκου

Η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και ουσιαστικά. Καταρχήν πρέπει να διαμορφωθεί η στρατηγική σχεδιασμού και υλοποιήσεως, σε συνδυασμό με τους μηχανισμούς που θα αναλάβουν να φέρουν σε πέρας όλες τις φάσεις του έργου.

Θέματα προτεραιότητας κατά την Ερευνητική Ομάδα του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, είναι τα ακόλουθα:

· προστασία του χώρου από περιβαλλοντική άποψη

· υφιστάμενες υποδομές και ο εκσυγχρονισμός τους (περιλαμβάνονται και οι υφιστάμενες κτηριακές και άλλες εγκαταστάσεις, αποκατάσταση ή/και αντικατάσταση κτηρίων και νέες χρήσεις)

· στρατηγική φυτεύσεων, διαχείριση πρασίνου και επίδραση της Ζώνης και του όγκου του Υμηττού

· προστασία φυσικών πόρων και αντιμετώπιση των αναγκών σε νερό

· κυκλοφορία αερίων μαζών

· διαχείριση ενεργειακών αναγκών

· έλεγχος ρύπανσης και διαχείριση αποβλήτων

· αποκατάσταση της ενότητας του χώρου (διαχωρισμός λόγω της οδού Κατεχάκη)

Η έναρξη των σχετικών δραστηριοτήτων μπορεί να αρχίσει με τη διεξαγωγή μιας δι-ημερίδας εργασίας, υπό την αιγίδα του Οργανισμού Αθήνας, του Πανεπιστημίου Αθηνών και του ΕΜΠ, εντός του 1998. Η δι-ημερίδα θα πρέπει να οργανωθεί από τις δύο Ερευνητικές Ομάδες, στις οποίες ο Οργανισμός Αθήνας ανέθεσε το ερευνητικό έργο ‘Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών’ και το ερευνητικό έργο ‘Μητροπολιτικό Πάρκο στο Γουδί’ (η έρευνα αυτή αφορά και την περιοχή του Ασληπιείου Πάρκου Αθηνών, παρά το γεγονός της μη αναφοράς του στα κείμενα της Ερευνητικής Ομάδας του ΕΜΠ [16].

7.3.3 Νέες Υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας

Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών, σύμφωνα με το πρότυπο των αρχαίων Ασκληπιείων και τις βασικές αρχές που έχουν υιοθετηθεί στα πλαίσια της παρούσας έρευνας για τα Σύγχρονα Ασκληπιεία, πρέπει να αποτελέσει χώρο κοινωνικής προσφοράς και ιατρικών υπηρεσιών και υπηρεσιών υγείας ποιότητας.

Προϋπόθεση για οποιαδήποτε αναβάθμιση υπηρεσιών που προσφέρονται σήμερα, είναι η δημιουργία προηγμένων επικοινωνιακών δικτύων εντός των υφισταμέων μονάδων, αλλά και μεταξύ τους. Στα επικοινωνιακά δίκτυα εντάσσονται και οι δυνατότητες προσβάσεως και διακινήσεως εργαζομένων, ασθενών, επισκεπτών και συναλλασσομένων.

‘Αμεσης προτεραιότητας και σχετικά εύκολα υλοποιήσιμα είναι τα έργα τηλεματικής υποδομής. ‘Ηδη το ΕΜΠ έχει εγκαταστήσει δίκτυο υψηλής τεχνολογίας το οποίο μπορεί εύκολα να επεκταθεί. Επί πλέον βρίσκεται υπό ανάπτυξη το επίσης υψηλών προδιαγραφών τηλεματικό δίκτυο ΑΘΗΝΑ του Πανεπιστημίου Αθηνών [17]. Το δίκτυο αυτό θα καλύψει και τις ανάγκες της Ιατρικής Σχολής και των Τμημάτων Οδοντιατρικού και Νοσηλευτικού, τα οποία βρίσκονται εντός του χώρου του Ασληπείου Πάρκου Αθηνών. Το δίκτυο μπορεί να επεκταθεί εύκολα και στις 12 Πανεπιστημιακές Κλινικές που βρίσκονται εντός του Ασκληπιείου Πάρκου.

Το τηλεματικό δίκτυο θα εξασφαλίσει άριστη επικοινωνία για όλους και προς όλους, πράγμα που θα βελτιώσει άμεσα την εικόνα των νοσηλευτικών μονάδων και θα καλύψει άμεσες και επιτακτικές τους ανάγκες. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί, ότι η ύπαρξη του δικτύου μπορεί να εξασφαλίσει και σημαντικούς πόρους, εφόσον υπάρξει συνετή διαχείριση.

Η ύπαρξη του δικτύου θα βάλει σε κίνηση τις διαδικασίες για την βελτίωση των ήδη παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών και την εισαγωγή νέων ιατρικών υπηρεσιών και κυρίως νέων υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας.

Ως θέματα άμεσης προτεραιότητας και αποδόσεως θεωρούνται η:

· ανάπτυξη τηλεματικών εφαρμογών και υπηρεσιών στην υγεία και πρόνοια

· ενημέρωση σε θέματα υγείας, με αξιοποίηση τεχνολογιών πολυμέσων

· ενημέρωση και εκπαίδευση ασθενών με αξιοποίηση τεχνολογιών πολυμέσων

· αντιμετώπιση αναγκών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας

· αντιμετώπιση αναγκών εκπαιδεύσεως δευτεροβαθμίου και τριτοβαθμίου επιπέδου

Η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί είναι αυτή της αναθέσεως κατ’ αρχάς προμελετών, με μέγιστο χρόνο παραδόσεως των αποτελεσμάτων τους 6 μήνες. Προϋπόθεση επιτυχίας είναι η ουσιαστική συμμετοχή του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας και των διοικήσεων των νοσηλευτικών μονάδων και των μονάδων Κοινωνικής Πρόνοιας της περιοχής. Οι ερευνητές θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους πρόσφατα και λεπτομερή στατιστικά στοιχεία.

Στον τομέα της πρόνοιας είναι μοναδική ευκαιρία να διαμορφωθεί ένα πλέγμα υπηρεσιών πρόνοιας για ασθενείς, οικείους των ασθενών και πρόσωπα που χρήζουν προστασίας και υποστηρίξεως, όπως είναι τα εγκαταλελλειμένα παιδιά, τα κακοποιημένα άτομα, τα ηλικιωμένα άτομα χωρίς υποστήριξη, τα άτομα με ειδικές ανάγκες κ.α.

Οι υπηρεσίες αυτές πρέπει να συνδυαστούν με δραστηριότητες προστασίας, υποστηρίξεως, εργασίας, εκπαιδεύσεως, αποκαταστάσεως, αλλά και ενός προγράμματος προσφοράς κοινωνικής εργασίας από άτομα που έχουν υποχρέωση παροχής εργασίας προς το κοινωνικό σύνολο [18] και δεν είναι κατ’ ανάγκη επαγγελματίες του χώρου.

7.3.4 ’Αμεσες Δραστηριότητες Πολιτισμού

Το Ασκληπιείο Πάρκο προορίζεται να στεγάζει ποικίλες πολιτιστικές δραστηριότητες στο πλαίσιο μιας νέας θεώρησης των βασικών εννοιών Υγεία και Πολιτισμός, θεώρησης που συνεπάγεται μια άλλη ποιοτική αντίληψη του χώρου και του χρόνου, από τη σημερινή. Πρόκειται για την ιδέα αποκατάστασης της εσωτερικής ενότητας Πολιτισμού και Υγείας, δηλαδή της ‘οργανικής’ ένταξης και λειτουργίας των πολιτιστικών εκφράσεων μέσα στο πλαίσιο της ‘θεραπείας’, νοουμένης ως ίασης αλλά και υπηρεσίας σωματικών και ψυχικών αναγκών.

Τούτο σημαίνει πώς οι προτεινόμενες πολιτιστικές χρήσεις πρέπει να είναι συμβατές με το χαρακτήρα του Πάρκου τόσο ως δραστηριότητες καθαυτές όσο και στο επίπεδο των δευτερογενών επιπτώσεων τους στο χώρο (κατασκευές, διαμορφώσεις, πλήθος κοινού, αισθητική ποιότητα, βαθμός όχλησης, ποιότητα περιεχομένου κλπ)

Υπό τις παραπάνω προυποθέσεις προτείνονται επιγραμματικά, θεατρικές δραστηριότητες και δρώμενα, άλλες δραστηριότητες λόγου, θερινός κινηματογράφος, μουσικές εκδηλώσεις και χορός. Ομάδες δημιουργίας, επαγγελματικές ή ερασιτεχνικές μπορούν να εργαστούν στο χώρο σε ανοικτές εγκαταστάσεις που θα παρέχονται στο Ασκληπιείο Πάρκο.

Χώροι για εκθέσεις διαφόρων τύπων θα σχεδιαστούν στο Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών για να φιλοξενήσουν το έργο εικαστικών καλλιτεχνών για ορισμένο χρόνο. Επίσης μπορεί να διατεθεί χώρος για την εργασία καλλιτεχνών με αντικείμενο τις πλαστικές τέχνες. Μόνιμη εγκατάσταση έργων τέχνης, κυρίως μνημειακής γλυπτικής παλαιών ή σύγχρονων έργων μπορεί να γίνει σε επιλεγμένα σημεία.

Στο τομέα της επιμόρφωσης / ενημέρωσης προτείνεται σειρά ανοικτών μουσείων / εκθέσεων με επιστημονικό αντικείμενο. Ειδικά προτείνεται υπαίθριο Μουσείο Βιολογίας και Ιατρικής που θα λειτουργεί ως δημόσιος χώρος και πεδίο ενημέρωσης και εκπαίδευσης ταυτόχρονα. Στην ίδια λογική, προτείνεται και η λειτουργία Ανοικτού Μουσείου Ιατρικής Τεχνολογίας και Φυσικών Επιστημών.

7.3.5 Δραστηριότητες Αθλήσεως

Στο χώρο του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών και ειδικότερα στο τμήμα από την οδό Κατεχάκη μέχρι τη περιοχή Γουδή, έχουν ήδη αναπτυχθεί αθλητικές εγκαταστάσεις ιππασίας, κολυμβήσεως, τοξοβολίας, καλαθοσφαίρας, πετοσφαίρας και αντισφαίρισης. Οι εγκαταστάσεις αυτές ανήκουν στους Δήμους Αθηναίων και Ζωγάφου.

Επί πλέον στα πλαίσια των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004, έχουν προγραμματιστεί, σύμφωνα με τον φάκελλο υποψηφιότητας της πόλεως των Αθηνών, να διεξαχθούν οι αγώνες ‘Συγχρόνου (μοντέρνου) Πεντάθλου δηλαδή αγώνες ανωμάλου δρόμου, κολυμβήσεως, ιππασίας, ξιφασκίας και σκοποβολής, εντός του τμήματος αυτού. Ο προϋπολογισμός των έργων διαμορφώσεως των εγκαταστάσεων ανέρχεται σε ένα δισεκατομμύριο δραχμές (Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 4 Ιανουαρίου 1998).

Πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητες αυτές ζητήθηκαν από τον Οργανισμό Αθήνας με πρόσφατη επιστολή του προς τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, αλλά δεν έχουν ακόμα περιέλθει επισήμως ή ανεπισήμως στην Ερευνητική Ομάδα. Παράλληλη αναζήτηση των πληροφοριών από το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’ δεν απέδωσε επίσης καρπούς.

Αθλητικές εγκαταστάσεις καλαθοσφαίρας, ποδοσφαίρου, αντισφαιρίσεως και κολύμβησης υπάρχουν εντός του ‘Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’ και στα τμήματα του που γειτνιάζουν με τους Δήμους Παπάγου, Ζωγράφου και Αθηνών και ανήκουν σ’ αυτούς.

Σύμφωνα με το πνεύμα και τις αρχές των Συγχρόνων Ασκληπιείων, οι δραστηριότητες αθλήσεως εντός του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, πρέπει να εστιαστούν αφενός στη καλυψη των αναγκών των ασθενών για αποκατάσταση και αφετέρου στη κάλυψη των αναγκών ειδικών κατηγοριών εργαζομένων όπως είναι το ιατρικό και νοσηλευτικό στελεχιακό δυναμικό, στη κάλυψη των αναγκών των φοιτητών των Πανεπιστημιακών μονάδων και στη κάλυψη των αναγκών των πολιτών και ιδιαίτερα των παιδιών και των νέων.

Στη πρώτη περίπτωση απαιτούνται ειδικά διαμορφωμένοι χώροι και εγκαταστάσεις σε επαφή ή πέριξ των νοσκομειακών μονάδων. Οι προτάσεις για δραστηριότητες και ελαφρού τύπου εγκαταστάσεις θα πρέπει να διαμορφωθούν μετά προσεκτική μελέτη της υφιστάμενης κατάστασης, των αναγκών αποκατάστασης σύμφωνα με τις ιατρικές απαιτήσεις και ανάγκες και τις επικρατούσες επιστημονικές αντιλήψεις.

Στη δεύτερη περίπτωση οι δραστηριότητες αθλήσεως μπορούν να αναπτυχθούν στις ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις ή/και να ενταχθούν στον ευρύτερο προγραματισμό, των ζωνών συμβατών δραστηριοτήτων. Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην οριοθέτηση συστήματος διαδρομών ανωμάλου δρόμου, διαδρομών πεζοπορίας και ποδηλασίας. ‘Εμφαση και προτεραιότητα πρέπει να δοθεί σε ομαδικά και δημοφιλή αθλήματα, τα οποία εξασφαλίζουν μεγάλη συμμετοχή, δεν απαιτούν μεγάλες και βαριές υποδομές και εξασφαλίζουν τη σχεδόν συνεχή χρήση των εγκαταστάσεων στη διάρκεια του 24-ώρου.

7.3.6 Προμελέτες

Ο κατάλογος των προμελετών που μπορούν άμεσα να προκηρυχθούν είναι πολύ μεγάλος και θα εξακολουθεί να επιμηκύνεται εφόσον προκηρυχθούν αρχιτεκτονικές μελέτες και μελέτες στο επίπεδο των ιδεών και αρχίσει η υλοποίηση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων.

Εκτενής κατάλογος θεμάτων που θα μπορούσαν να προκηρυχθούν ως προμελέτες παρουσιάζεται στα βασικά κείμενα των επί μέρους Ερευνητικών Ομάδων του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών.

Η Ερευνητική Ομάδα έκανε μια επιλογή των θεμάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα. Τα θέματα αυτά είναι:

· Μελέτη και έρευνα για την αποτύπωση του ‘κοινωνικού χάρτη’ (προσδιορισμός και καταγραφή των εμπλεκομένων φορέων και στοιχεία για την υπόστασή τους)

· Διερεύνηση στάσεων και απόψεων και διατύπωση στρατηγικής ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης ατόμων και φορέων

· Τηλεματικές εφαρμογές και υπηρεσίες στην υγεία και πρόνοια

· Σχεδιασμός και στρατηγική διαμορφώσεως του περιβαλλοντικού πάρκου

· Σχεδιασμός και διαμόρφωση χώρων για δραστηριότητες πολιτισμού

· Διαμόρφωση εισόδων προσβάσεως και ελέγχου δραστηριοτήτων στο Πάρκο

· Μηχανισμοί διαχειρίσεως του Ασκληπιείου Πάρκου

· Μηχανισμοί ελέγχου ποιότητας υπηρεσιών

Τα αποτελέσματα των προμελετών θα πρέπει να αναλυθούν από τον Οργανισμό Αθήνας και τη Συντονιστική Επιτροπή Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, τη συγκρότηση της οποίας έχει προτείνει ήδη το Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’ από τον Νοέμβριο του 1997.

Οι προμελέτες μπορούν να ολοκληρωθούν σε διάστημα 6-10 μηνών από της προκηρύξεώς τους. Η αποτελεσματικότητά τους μπορεί να αυξηθεί σημαντικά εφόσον οι προδιαγραφές προκηρύξεως περιλάβουν και ένα τυποποιημένο σχήμα διαμορφώσεώς και διατυπώσεως των ευρημάτων τους. Η εργασία αυτή μπορεί να ανατεθεί από τον Οργανισμό Αθήνας, στην προαναφερθείσα Συντονιστική Επιτροπή.

7.4 Μελέτες

Η έναρξη του σταδίου αυτού δεν είναι δυνατό να προγραμματιστεί στα πλαίσια της παρούσας ερευνητικής εργασίας.

Ο γενικός προγραμματισμός του σταδίου αυτού θα καταστεί δυνατός εφόσον ολοκληρωθεί ο κατάλληλος αριθμός προμελετών. Ο χρόνος αυτός μπορεί να περιοριστεί σε 12 μήνες εφόσον επιδειχθεί αποφασιστικότητα και αξιοποιηθούν άμεσα οι πόροι που έχουν διατεθεί από το Υπουργείο Χωροταξίας και Περιβάλλοντος, στον Οργανισμό Αθήνας για το Πρόγραμμα “Ενοποίηση Χώρων και Διαδρομών Πρασίνου και Αναψυχής”, στο οποίο εντάσσεται αυτομάτως και το πρόγραμμα του ‘Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’.

Ωστόσο είναι απολύτως εφικτό να κινηθούν άμεσα οι διαδικασίες προκηρύξεως μελέτης για την ανάπτυξη του τηλεματικού δικτύου του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών. Η μεγάλη πείρα που υπάρχει ήδη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το ΕΜΠ, την ΓΓΕΤ, τον ΟΤΕ και τις άλλες εταιρείες του ιδιωτικού τομέα, υποδεικνύουν ότι το έργο μπορεί να εκτελεστεί ταχύτατα και με επιτυχία.

7.5 Πιλοτικές Εφαρμογές

Ορισμένες δραστηριότητες σχετικά με την υλοποίηση του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών μπορούν να ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα πιλοτικών εφαρμογών. Στόχος είναι η άμεση επίλυση πιεστικών προβλημάτων και η συγκέντρωση στοιχείων προκειμένου να τεκμηριωθεί η ανάγκη για μόνιμες ρυθμίσεις και έργα.

Ο αριθμός των πιλοτικών εφαρμογών πρέπει να είναι μικρός και οι εφαρμογές πολύ καλά σχεδιασμένες, όσον αφορά τους μηχανισμούς και τις διαδικασίες συγκεντρώσεως και αναλύσεως των στοιχείων.

Οι άμεσες πιλοτικές εφαρμογές που προτείνονται αφορούν τα θέματα:

· Αποτύπωση του ‘κοινωνικού χάρτη’ (προσδιορισμός και καταγραφή των εμπλεκομένων φορέων και στοιχεία για την υπόστασή τους) και διερεύνηση στάσεων και απόψεων ατόμων και φορέων

· Πρόσβαση ασθενών και οχημάτων μεταφοράς ασθενών στις νοσηλευτικές μονάδες

· Εσωτερική κυκλοφορία πεζών σε συνδυασμό με κυκλοφοριακή αγωγή

· Δραστηριότητες πολιτισμού

· Δραστηριότητες αθλήσεως

· Οριοθέτηση και διαμόρφωση ελευθέρων χώρων για την διευκόλυνση αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών ή μεγάλων καταστροφών

· Διαχείριση και προστασία του Πάρκου

· Δραστηριότητες ενημερώσεως και προβολής του Ασκληπιείου

7.6 Παροχή Υπηρεσιών

Στον τομέα της παροχής υπηρεσιών, είναι δυνατό να ενταχθούν δραστηριότητες που αποβλέπουν στη βελτίωση των παρεχομένων ιατρικών υπηρεσιών και υπηρεσιών πρόνοιας.

Η παροχή ιατρικών υπηρεσιών που θα έχουν την σφραγίδα των ‘υπηρεσιών του Ασκληπιείου’, θα απαιτήσει στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας και τις διοικήσεις των εντός του Ασκληπιείου Πάρκου νοσοκομειακών μονάδων.

Η παροχή υπηρεσιών πρόνοιας που θα έχουν τη σφραγίδα των ύπηρεσιών του Ασκληπιείου’, θα απαιτήσει στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες των Υπουργείων Υγείας και Πρόνοιας και Δικαιοσύνης. Θα πρέπει να αναφερθεί στο σημείο αυτό η ύπαρξη αναμορφωτηρίου θηλέων εντός του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών και η κυκλοφορία φημών για την εγκατάσταση και αναμορφωτηρίου αρρένων.

Η διασφάλιση του τίτλου ‘Υπηρεσιών Ασκληπιείου’ θα πρέπει να γίνει μόνον αφού διαμορφωθεί το πλαίσιο εξασφαλίσεως ποιότητας των υπηρεσιών κατά ISO 9000 [19].

Προτείνεται να αναληφθούν πρωτοβουλίες από τα Υπουργεία Υγείας και Πρόνοιας, Χωροταξίας και Περιβάλλοντος, Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, για την ανάθεση ερευνητικού προγράμματος, με θέμα ‘Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών και Υπηρεσίες Ποιότητας’. Το ερευνητικό πρόγραμμα μπορεί να αναλάβει η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με άλλα Τμήματα του Πανεπιστημίου Αθηνών αλλά και άλλων ΑΕΙ, όπως το ΕΜΠ.

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι το 1998, έχει ανακηρυχθεί από την Ελληνική Κυβέρνηση ως έτος Ποιότητας.

βιβλιογραφια

[1] Δ. Αγραφιώτης,"Τάσεις και προοπτικές της Ελληνικής Κοινωνιολογίας της Υγείας", Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής,13,6,1996,525-33

[2] Δ. Αγραφιώτης,"Κοινωνικές και πολιτιστικές διαστάσεις της υγείας και της αρρώστιας", Λίτσας, Αθήνα,1988

[3] S. Nettleton,"The Sociology of Health and Illness", Polity Press, Cambridge,1995

[4] Ó.×áôæçêïêüëç-ÓõñÜêïõ,"×ùñïèÝôçóç Áóêëçðéåßùí. Ìéá êáôáíüçóç ôùí ÷ùñïèåôéêþí áñ÷þí óôéò óýã÷ñïíåò ðïéïôéêÝò áíáæçôÞóåéò ôïõ ÷þñïõ õãåßáò", Ôï Óýã÷ñïíï Íïóïêïìåßï,2,3,1996,19-23

[5] Καθ. Βασ. Γολεμάτης, Προέδρος ΚΕΣΥ, Θέματα Ιατρικής και Υγείας στο Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών, Ημερίδα Υγεία - Πολιτισμός, Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, 9 Οκτωβρίου 1997

[6] ‘Εκθεση Ειδικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τις Ελληνικες Υπηρεσίες Υγείας, Υπουργείο Υγείας, Πρόνοιας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Αθήνα 1994

[7] A.Tsouros ed. "Healthy Cities Project : a project becomes a movement" ,World Health Organization,1990

[8] ÁðïôåëÝóìáôá ÇÌÅÑÉÄÁÓ ìå ôßôëï ‘Õãåßá – Ðïëéôéóìüò: Προτάσεις για το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών’, Σωματείο ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’, (Αρ. Πρωτ. ΟΡΣΑ: 2212/27-4-98).

[9] Αττική SOS, Αστικό, Περιατικό Πράσινο - Οάσεις Πρασίνου και Ποιότητα Ζωής, Υπουργείο Χωροταξίας, Περιβάλλοντος και Δημοσίων ‘Εργων, σελίδες στον Παγκόσμιο Ιστό (http://www.minenv.gr), Πίνακας Αναλογίας Χώρων Πρασίνου ανά κάτοικο σε διάφορες πόλεις ανά τον Κόσμο

[10] Προεδρικό Διάταγμα 432 του 1981, ‘Περί Διαχειρίσεως Κονδυλίων Ερευνών’. Οι Ειδικοί Λογαριασμοί λειτουργούν εδώ και 15 περίπου χρονια, στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και σε σημαντικό αριμθμό ερευνητικών φορέων με εξαιρετικά κατά γενική ομολογία, αποτελέσματα. Πρωτεργάτες της δημιουργίας του Προεδρικού Διατάγματος 432 του 19981 ήταν οι κκ. Γ. Αργυρόπουλος, Δ. Δενιόζος και Δ. Σωτηρίου

[11] Aesculapium -Πληροφορίες παρέχονται μέσω του Παγκοσμίου Ιστού στη Διεύθυνση http://www.aesculap.de

[12] Δ. Σωτηρίου και Γ. Τζινιέρη, Μελίσσιον και Θριάσιον Ασκληπιεία Πάρκα, Πρόταση του Σωματείου ‘Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών’ προς το Γραφείο Ποιότητας Ζωής της Κυβερνήσεως, Νοέμβριος 1997 και Δ. Σωτηρίου, Ασκληπιείο Πάρκο Δυτικής Αττικής (με πυρήνα το υπό ανέγερση Νοσοκομείο στο Δήμο Χαϊδαρίου), Απρίλιος 1998

[13] Σπ. Δευτεραίος, Γ. Ευσταθίου και Δ. Σωτηρίου: Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών: Η Ιατρική Αποψη, Μάϊος 1998

[14] Commission of the European Communities, Towards an Urban Agenda in the European Union, Communication from the Commission, COM(97)197/final/ 6.5.1997, Brussels

[15] Θ. Παπαδημητρίου και Α. Λαμπρόπουλος, Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών από Περιβαλλοντική – Αρχιτεκτονική Αποψη, Τεύχος Κειμένων, Μάϊος 1998

[16] Ερευνητικό Πρόγραμμα ‘Μητροπολιτικό Πάρκο στο Γουδί’, ανάθεση του Οργανισμού Αθήνας στο Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, Κείμενο του Εργαστηρίου, Αθήνα, Μάρτιος 1998

[17] Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών, ως Ψηφιακή Περιοχή για την Αξιοποίηση των Τηλεματικών Τεχνολογιών και την Παροχή Τηλεματικών Υπηρεσιών’, Ομάδα Εργασίας, Γενική Γραμματεία ‘Ερευνας και Τεχνολογίας, Μάρτιος 1998

[18] Κώδικας Κανόνων για τη Μεταχείριση Κρατουμένων, Κοινή Απόφαση Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Εργασίας, Υγείας και Δικοιοσύνης, Εφημερίδα Το Βήμα, 22.2.1998

[19] ISO 9000 Series, Διεθνή Πρότυπα Ποιότητος, 1994, 1997

Internet Refrences and Sites

Δ. Κουιμηντζής και Δ. Σωτηρίου, ‘Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών’, Σελίδες στον Παγκόσμιο Ιστό URL: http://asclepieion.mpl.uoa.gr (Ελληνικά και Αγγλικά)

Υπουργείο Πολιτισμού: ULYSSES WWW Server (http://www.culture.gr)

Υπουργείο Εξωτερικών (http://www.hol.gr)

Ευρωπαϊκή ‘Ενωση. Πληροφορίες για Πολιτικές (http://europa.eu.int) και Προγράμματα (http://www2.echo.lu) και (http://www.ehto.be/)

Ελληνικό Ιατρικό Δίκτυο (http://www.mednet.gr)

WHO (http://www.who.ch)

USA National Library of Medicine (http://www.nlm.nih.gov/nlmhome.html)

Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Τηλεϊατρικής: Telemedicine Information Exchange, Telemedicine Research Centre, Portland, Oregon (http://tie.telemed.org)

Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου και Ερευνα και Ποιότητα Υπηρεσιών, King’s Fund UK (http://www.kingsfund.org.uk/links)

Ιατρική Βιβλιογραφία MEDLINE (http://www.healthgate.com/HealthGate/MEDLINE)

MAYO Clinic (http://www.mayohealth.org/mayo/common/htm/index.htm)

CNN Health Information (http://www.cnn.com/HEALTH/index.html)

Πρόσθετη Βιβλιογραφία

n Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών, Περιοδικό ΝΕΑ ΥΓΕΙΑ (Ειδικό Αφιέρωμα), Τέχος 17, Ιούλιος-Σεπτεμβριος 1997

n Ese Kleveland, Culture Minister of Norway, Culture and Health: Political Challenges, 6^th UNESCO Conference on ‘Arts in Hospitals’, Oslo 1995

n The patient-Physician Covenant: An Affirmation of Asclepios (Editorial), Annals on Internal Medicine, Volume 124, Number 6, 15 March 1996

n A.F. Al-Assaf and J. A. Schmele, The Textbook of Total Quality in Healthcare, St. Lucie Press, 1993

n C. Philips, C. Palfrey and P. Thomas, Evaluating Health and Social Care, The Macmillan Press Ltd, 1994

n J. H. van Bemmel and M. A. Musen, Editors, Medical Informatics, Springer, 1997

n Telemedicine, Evaluating Clinical Telemedicine, Institute of Medicine, 1996

n Τelemedicine Report to Congress (of the USA), 1997

n H. J. Harrington and D. D. Mathers, ISO 9000 and Beyond: From Compliance to Performance Improvement, Mc Graw-Hill, 1997

n S. Marketos, The Parallels between Asclepian and Hippocratic Medicine on the Island of Kos, Am. J. Nephrol., Vol. 17, pages 205-208, 1997

n S. Marketos, The medical school of Kos, Hoppocratic medicine, Human Science Forum 7.3, 1997

n "H Ôáõôüôçôá Õãåßáò ôçò ÐÜôñáò", Ãñáöåßï "Õãéåßò Ðüëåéò", ÄÞìïò ÐáôñÝùí,1997

n Alma Atta 1978: "Primary Health Care", Geneva,WHO 1978 ("Health for All", Series, No1)

n "Targets for Health for All". Copenhagen, WHO Regional Office for Europe,1985

n Ottawa Charter for Health Promotion. Health Promotion, 1 (4): iii-v (1986)

n "Urban Ecology for the future. An European Awareness Scenario Workshop. Working and promotional tools for national monitors and cities" Danish Board of Technology, 1993

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΣΥΝΘΕΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΦΙΛΟΙ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

για τα έτη 1997-98

Πρόεδρος

Δημήτριος Σωτηρίου, Αν. Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Αντιπρόεδρος

Θόδωρος Παπαδημητρίου, Γλύπτης - Καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου

Γενικός Γραμματέας

Κωνστατίνα Κατσικάρου, Δικηγόρος Αθηνών

Ταμίας

Ευαγγελία Μηνατίδου, Προϊσταμένη Γραμματείας του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών

Μέλος

Ιωάννης Ταλούμης, Διευθύνων Σύμβουλος της Εταιρείας ΣΤΑΤ ΑΕ

Αναπληρωματικά Μέλη

Δημοσθένης Αγραφιώτης, Καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας

Σοφία Αναγνωστοπούλου, Αν. Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ιΙ: σχεδια Διακηρυξεων των ομορων προσ το “ασκληπιειο παρκο αθηνων” δημων

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ

ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ

ΑΘΗΝΑΙΩΝ

ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΠΑΠΑΓΟΥ

Οι Δήμαρχοι των τριών Δήμων του λεκανοπεδίου της Αττικής, στα όρια των οποίων βρίσκεται η έκταση που αποκαλείται "Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών", από το Σωματείο των Φίλων του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, που ιδρύθηκε νομίμως και εκπροσωπεί τη διάθεση πολιτών να εργαστούν για την ανάπτυξη ενός συγχρόνου Ασκληπιείου, διακηρύσσουν τη ομόφωνη απόφαση τους, κατόπιν των επίσης ομοφώνων αποφάσεων των τριών Δημοτικών Συμβουλίων, να συνεργαστούν μεταξύ τους αλλά και με άλλους ενδιαφερόμενους και αρμόδιους φορείς, για την υλοποίηση του "Ασκλήπιείου Πάρκου Αθηνών"

Ως πρώτη ενέργεια, ανακοινώνεται η εντολή προς τις αντίστοιχες Τεχνικές Υπηρεσίες να μελετήσουν το φάκελλο που κατατέθηκε από τους Φίλους του ΑΠΑ και να εργαστούν προς την κατεύθυνση της ταχύτερης δυνατής υλοποιήσεως του Προγράμματος

Επίσης οι Τεχνικές Υπηρεσίες έλαβαν εντολές να προβούν σε εισηγήσεις για την ταχύτερη δυνατή απόδοση συγκεκριμένων τμημάτων του Πάρκου, προς χρήση των πολιτών του λεκανοπεδίου, αλλά με απόλυτο σεβασμό στο χαρακτήρα του

Προς απόδειξη της αποφασιστικότητας των τριών Δήμων να υλοποιήσουν το Ασκληπιείο Παρκο Αθηνών, θα τοποθετηθούν ενδεικτικές πινακίδες σε κατάλληλα σημεία επί των ορίων του Πάρκου, προκειμένου να ενημερώνουν τους πολίτες. Θα αναλάβουν δε και άλλες πρωτοβουλίες ενημερώσεως που να ανακοινωθούν το συντομότερο δυνατό

Ο Δήμαρχος Αθηναίων Η Δήμαρχος Ζωγράφου Ο Δήμαρχος Παπάγου

Αθήνα, .........., 1997 Ζωγράφου, .... ...., 1997 Παπάγου, .. ........, 1997

ΑΠΟΦΑΣΗ

ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

(ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ)

(ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ)

Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων, στη Συνεδρίασή του της ........................., αφού έλαβε γνώση του φακέλλου που κατατέθηκε από το Σωματείο των Φίλων του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, που ιδρύθηκε νομίμως και εκπροσωπεί τη διάθεση πολιτών να εργαστούν για την ανάπτυξη ενός συγχρόνου Ασκληπιείου, του "Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών", μέρος του οποίου βρίσκεται εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων και μέρος εντός των ορίων των Δήμων Ζωγράφου και Παπάγου,

αποφασίζει ομόφωνα

να υιοθετήσει τη πρόταση, να εργαστεί και να συνεργαστεί και με άλλους ενδιαφερόμενους και αρμόδιους φορείς, για την υλοποίηση του "Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών"

Ως πρώτη ενέργεια, ανακοινώνεται η εντολή προς την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου, να μελετήσει το φάκελλο που κατατέθηκε από τους Φίλους του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών και να εισηγηθεί εντός δύο μηνών, το περίγραμμα της στρατηγικής που θα πρέπει να ακολουθηθεί, για τη ταχύτερη δυνατή υλοποιήση του Προγράμματος

Προς απόδειξη της αποφασιστικότητας του Δήμου να εργαστεί για την υλοποίηση του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, θα τοποθετηθούν ενδεικτικές πινακίδες σε κατάλληλα σημεία των ορίων του Πάρκου, προκειμένου να ενημερώνουν τους πολίτες. Θα αναληφθούν δε και άλλες πρωτοβουλίες ενημερώσεως, με κάθε πρόσφορο μέσο που έχει ο Δήμος στη διάθεσή του

Το Δημοτικό Συμβούλιο

Αθήνα, .... ............., 1997

---

[1] Το κείμενο βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην ομιλία του Ομοτίμου Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Βασιλείου Γολεμάτη, κατά την Ημερίδα με θέμα Υγεία – Πολιτισμός, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 9 Οκτωβρίου 1997, στα πλαίσια της ίδιας ερευνητικής εργασίας με θέμα ‘Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών’ [5]

[2] Ε.Μ.Πολυτεχνείο και Οργανισμός της Αθήνας, Υλοποίηση προγραμμάτων ανάπλασης βιομηχανικών ζωνών εντός πόλεων και μετεγκατάσταση από αυτές οικονομικών δραστηριοτήτων (Μελέτη περίπτωσης: Ελαιώνας της Αθήνας), Ε.Μ.Πολυτεχνείο, Ιούνιος 1995.

[3] Η περιγραφόμενη κατάσταση οδήγησε την Ομάδα «Περιβαλλοντικής - Αρχιτεκτονικής ‘Αποψης» (βλέπετε κείμενο που συνοδεύει την παρούσα Μελέτη) να προτείνει την ίδρυση ενός φορέα διαχείρισης με ειδικές προδιαγραφές. Αξίζει επιπλέον να μελετηθεί το λαμπρό παράδειγμα της Φιλοδασικής Εταιρείας, η οποία διαχειρίζεται το δάσος Καισαριανής και το οποίο θα μπορούσε να υποδείξει ένα μελλοντικό ρόλο για το Σωματείο «Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών».