Σωτηρία ψυχής τε και σώματος[1]

Του Γιάννη Πανούση[2]

            Ποιό δρόμο άραγε θα πάρεις σαν ξυπνήσεις;

                                                                                 Θ. Βαή, Πορεία επί χάρτου

             Τα ιερά του Ασκλκηπιού, ως κέντρα θρησκευτικού και θεραπευτικού χαρακτήρα, αναπτύχθηκαν αρκετά αργά, από την κλασσική εποχή και μετά. Τα αφιδρύματα του ιερού της Επιδαύρου ή τ’αφιδρύματα των αφιδρυμάτων έφτασαν κάποια στιγμή τα πεντακόσια. 

          Αυτό το ιερό της Επιδαύρου με τον ναό, το γυμναστήριο, το θέατρο, το στάδιο, τον ξενώνα, καλούμεθα να μελετήσουμε ως «παράδειγμα (απο)θεραπείας» του σύγχρονου ανθρώπου. Ακολουθώντας τα πέντε στρατηγικά σημεία του χάρτη της Οτάβα (1986), δηλαδή: 1) την προώθηση της δημόσιας υγείας, 2)τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος, 3) την ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών της κοινότητας, 4) τη βελτίωση της προσωπικής ικανότητας και 5)τον αναπροσανατολισμό των υπηρεσιών υγείας, ο σύγχρονος προβληματισμός για τα Ασκληπιεία (τον οποίο στη χώρα μας με ζήλο και θέρμη προωθεί ο καθηγητής Ιατρικής Δ. Σωτηρίου) αποκτά όλο και περισσότερους υποστηρικτές.

v      Βέβαια για ν’αρχίσει ένας ουσιαστικός διάλογος που θα στοχεύει στην κοινωνική/πολιτισμική προσφορά των σύγχρονων Ασκληπιείων πρέπει προηγουμένως να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις: α) Η παιδεία μας να εμπεριέχει «δι-αγωγή ζωής», β)ο πολιτισμός μας να αποκτήσει την  ηθική βάση ενός συστήματος αξιών που δεν (αυτο)αναλίσκονται σε μία μέρα, γ)οι άρρωστες μεγαλουπόλεις κοι οι φοβίες του μητροπολιτικού ανθρώπου να οδηγήσουν σε μία παιδαγωγική της πρόληψης (στα πλαίσια μίας «τοπικής κοινωνίας με διαρκές βλέμμα» και όχι σε μοναχικές λύσεις ανασφάλειας και μικρής επιβίωσης, δ) η εμπιστοσύνη μας στην ιαματική δύναμη της υγιούς φύσης (ήλιος, αέρας, δροσερές πηγές, ψηλά δέντρα) και η αναζήτηση του συνδυασμού υγείας, πολιτισμού, άθλησης, τέχνης, φυσικού περιβάλλοντος και ατμόσφαιρας ηρεμίας, να επανέλθουν δριμύτερες. Τα σύγχρονα Ασκληπιεία θα «θεραπεύουν» με τον λόγο, την κίνηση, τη δημιουργία, την τέχνη, ακόμα και με μία οιονεί – εγκοίμηση (για να θυμηθούμε και τον Ασκληπιό), αφού ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει λιγότερη ανάγκη από την ιαματική/θαυματική λειτουργία του ονείρου.

v      Πρέπει ν’απαντήσουμε στι δίλημμα: προτιμάμε πόλεις-τέρατα, αποκλεισμένες ευπαθείς ομάδες, νοσηρές επαφές, αθλητισμό βιτρίνας και πολιτισμό-show ή χώρους / διαύλους / διαδρόμους «τελετουργικών καθαρμών» (που δεν αφορούν μιάσματα, αλλά βεβαρημένα σώματα και ψυχές);

v      Η δύναμη της ζωής προέρχεται από την ίδια την πηγή της ζωής, τη Γαία. Πρέπει να πιστέψουμε στη χθόνια αθανασία (και όχι στην εργαστηριακή). Αντί λοιπόν για απομονωμένα γκέτο απόκληρων πρέπει να φτιάξουμε Ασκληπιεία συμβολικών και κοινωνικών διαντιδράσεων, ως παράδειγμα συμβίωσης και επικοινωνίας, ως ενδοχώρα μη κανιβαλικών σχέσεων, ως κοινότητα όπου δεν υπάρχουν ξένοι και αποξενωμένοι.

Αντί για πειράματα τεχνο-γενετικής ανασυναρμολόγησης ή ανακατασκευής, προτιμητέο είναι να επανασυνδέσουμε χώρο (φυσικό / πολιτιστικό περιβάλλον), χρόνο (προτεραιότητες / ιεραρχήσεις / ελευθερίες) και ανθρώπους (με την έννοια της ενότητας ψυχής και σώματος του ανθρωπίνου γένους συνολικά).

 Τα Ασκληπιεία της τρίτης χιλιετίας πρέπει να χτισθούν στη βάση της δημιουργίας ενός δικτύου αλληλεγγύης, υποστήριξης, ανθρώπινης αξιοπρέπειας, εξανθρωπισμένης προοπτικής της τραυματισμένης και άρρωστης ανθρωπότητας.

 ΥΓ: Μήπως αντί για ίδρυση «αναπτυξιακών» καζίνο ή παρακμιακών sexylands θα πρέπει τα νησιά μας, οι λουτροπόλεις μας και τα κουφάρια των έργων, που θα ερημώσουν το φθινόπωρο του 2004, να πάρουν τη μορφή των τόπων ανα-ψυχής και ησυχίας του ιατήρος Ασκληπιού (και όχι τη μορφή α-τόπων γενικού τζόγου όπως προτείνουν οι τεχνοκράτες, οι μαθητευόμενοι μάγοι των αριθμών και οι θεράποντες ιατροί του εκσυγχρονισμού);